(۷۱۷) سوال: بعضی سخنرانان وقتی در مسجد برای جماعت سخنرانی میکنند، یا از روی کتاب میخوانند، در پایان قرائت میگویند: والله أعلم، و صلی الله علی نبینا محمد و علی آله و صحبه و سلم، یا میگویند: و بالله التوفیق، یا میگویند: صدق الرسول الکریم. حکم این سخن چیست؟ همچنین حکم گفتن صدق الله العظیم در پایان تلاوت قرآن چیست؟
جواب:
پایان دادن به درس با گفتن: و الله أعلم و صلی الله و سلم علی نبینا محمد و علی آله و صحبه أجمعین؛ در صورتی که انسان تصور داشته باشد این کار از سنتهایی است که انسان را به الله نزدیک میکند، درست نیست. چون پیامبرﷺ با صحابه صحبت میکردند و برای آنها خطبه میگفتند و تا جایی که میدانیم هیچ گاه سخنانشان را با این قول به پایان نمیرساندند. بنا بر این نگفتنش بهتر است.
همچنین در پایان قرائت قرآن و گفتن صدق الله العظیم؛ اگر انسان آن را به عنوان سنت قرار دهد و هر بار که قرآن خواند، در آخرش صدق الله العظیم بگوید، بدعت است. چون پیامبرﷺ قرائتش را با صدق الله العظیم به پایان نمیرساند. همچنین گفتن صدق الله العظیم، نوعی عبادت است که انسان در آن، الله تعالی را با صفت صدق، ستایش میکند. پس گفتنش عبادت است و عبادت در صورتی مشروع است که پیامبرﷺ آن را تشریع نموده باشد. بر این اساس میگوییم: شایسته نیست قاری پس از اینکه قرائت قرآن را تمام کرد، بگوید: صدق الله العظیم.
***