(۶۵۰) سوال: لطفا بعد از قرآن، کتابهای شرعی و مفیدی به من معرفی کنید که روایات آنها از رسول اللهﷺ به صحت رسیده‌اند.
جواب:
کتاب‌هایی که یک دانشجو می‌تواند از آنها مستفید شود، بستگی به شرایط دانشجو دارد: اگر کسی است که می‌خواهد در یکی از رشته‌های علمی متمکن و متبحّر شود، خواندن کتابهای معینی به او توصیه می‌شود. اما اگر محض مراجعه کردن و مطالعه و استفاده است، کتابهای دیگری به او توصیه می‌شود.
آن دانشجویی که می‌خواهد در زمره‌ی اهل علم قرار گیرد، باید در فنون مختلف علم، چنان مطالعه کند که در آنها به مهارت برسد و بدین وسیله در همه‌ی علوم به شناخت و آگاهی دست یابد. او باید در زمینه‌ی علم نحو و بلاغت و مصطلح حدیث و اصول فقه و فقه و متون حدیث مطالعه نماید و همه‌ی اینها را باید با راهنمایی شیخ و استادی که نزد او این علوم را می‌خواند، انجام دهد.
من به دانشجویان نصیحت می‌کنم که نزد شیخی کسب علم نماید که در علمش راسخ باشد. زیرا دانشجو فوایدی از طلب علم نزد چنین شخصی به دست می‌آورد. از آن جمله:
یک: آسان‌ترین راه برای رسیدن به علم است؛ زیرا شیخ علم را آسان و پخته در اختیارش می‌گذارد و در نتیجه، راه رسیدن به علم را برای او سهل می‌کند. اما اگر بخواهد در هر مساله‌ای، به جستجو در کتاب بپردازد، خسته شده و چه بسا سبب تشویش ذهنی او شود؛ زیرا علما در هر چیز دارای یک نظر و رأی نیستند.
دو: شیخ به او می‌آموزد که ترجیح بین اقوال چگونه است و چگونه احکام شرعی را از ادله‌ی موجود، استنباط نماید. استاد بدین وسیله، وارد شدن به چالش‌های علمی را برایش آسان می‌کند و دانشجو می‌تواند بنا بر راهنمایی‌های استاد و شیخش، در مسائل علمی مناظره نموده و برای حق، به وسیله‌ی حق، به جدال پردازد.
سه: اگر نزد شیخی طلب علم کند، دارای اعتدال و توازن بیشتری خواهد شد. چون اگر بخواهد علم را فقط از کتب فرا بگیرد، چه بسا باعث شود برخی نظریات را با شور و هیجان قبول نماید و در نتیجه، پایش لغزیده و چه بسا خودشیفته گشته و دیگران را حقیر بشمارد.
چهار: استفاده از اخلاق شیخ؛ زیرا اگر شیخ دارای اخلاق متناسب با علمی باشد که الله تعالی به او عطا فرموده، می‌تواند از این شیخ بهره برده و اخلاق نیک و برخورد مناسب با دوستان و عموم مردم را یاد بگیرد.
پس نصیحتم به دانشجویان مبتدی این است که نزد مشایخ کسب علم کنند؛ زیرا آنها تجربه‌هایی دارند که دانش آموز ندارد و شاگرد می‌تواند راهنمایی‌های شیخ در مورد کتاب‌هایی که می‌خواهد از آنها علم بیاموزد را به کار گیرد.
اما اگر شخص نمی‌خواهد خود را برای طلب علم فارغ نماید و هدفش از مطالعه، فقط بهره جستن از علم است، یکی از بهترین کتاب‌هایی که به او توصیه می‌شود، کتاب (زاد المعاد) نوشته‌ی ابن قیم است. این کتاب، کتابی جامع است که فقه مبنی بر دلیل را با تاریخ زندگی پیامبرﷺ در خود گرد آورده است. انسان می‌تواند از این کتاب، احکام فقهی را بداند و در عین حال، زندگی و سیرت رسول اللهﷺ را بشناسد. چه بسا به مسائل دیگری در مورد توحید و تفسیر و غیره نیز برخورد نماید. پس این کتاب، یک کتاب سودمند و جامع و مناسب برای کسی است که می‌خواهد برای استفاده‌ی کلی، مطالعه نماید.
***
