(۳۶۳) حکم طلب شفاء از مردگان

(۳۶۳) سوال: نزد ما در سودان، شیخی وفات کرده است. برایش گنبدی ساخته‌اند که مردم زیادی به زیارتش می‌روند؛ عجیب این است ‌که مردم دیوانگان و بیمارانشان را نزد این گنبد می‌آورند و چند روز آن جا می‌مانند و اعتقاد دارند که این شیخ، بیماران و دیوانگان آنان را شفا می‌دهد. حکم این کار چیست؟

جواب:

بدون تردید این کار از نظر شرعی حرام است و از نظر عقلی نیز نادانی به شمار می‌‌رود؛ زیرا کسانی‌که دیوانگان و بیمارانشان را برای شفا گرفتن نزد این مقبره می‌آورند، خودشان نادان و بی‌خرد هستند زیرا این میّت، مرده و بی‌جان است. الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به مشرکانی که بت‌ها را به دعا فرا می‌خواندند چنین خبر داد که آن بت‌ها مرده هستند: {وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَخْلُقُونَ شَيْئاً وَهُمْ يُخْلَقُونَ * أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ} [النحل: ۲۱-۲۰]: (کسانی ‌که غیر الله را به دعا فرا می‌خوانند، چیزی نمی‌آفرینند و خودشان مخلوق هستند؛ مردگان هستند و زنده نیستند و نمی‌دانند چه هنگام زنده می‌شوند). بنابراین شخص مرده نمی‌تواند به خود و دیگران سود برساند و حتی عملش نیز قطع شده است چنان که از پیامبر ﷺ ثابت است که فرمود: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له»^۱ : (هرگاه انسان از دنیا برود، عملش قطع می‌شود مگر از سه جهت: صدقه‌ی جاریه، علمی که از آن سود برده شود و فرزند صالح و نیکوکاری که برایش دعا کند) حال این مرده‌ای که نمی‌تواند عملی انجام دهد و به خودش سود برساند، چگونه خواهد توانست به دیگران سود برساند؟

اگر این افراد که دیوانگان و بیماران را به این مکان می‌آورند معتقد هستند که این مرده خودش آنان را شفا می‌دهد، مرتکب شرك اكبر شده‌اند؛ زیرا فقط الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که از بیماری، شفا می‌دهد همان طور که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ درباره‌ی ابراهيم که امام یکتاپرستان و خليل الرحمن بود، می‌فرماید: {وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ} [الشعراء: ۸۰]: (هرگاه بیمار شوم، او است که مرا شفا می‌دهد).

داروهایی که با آن‌ها شفا حاصل می‌شود تنها اسبابی است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را سبب شفا قرار داده است؛ بنابراین حصول شفا و درمان به وسیله‌ی دارو از جانب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است لذا کسانی ‌که برای درمان و شفا نزد این قبر می‌روند اگر معتقد باشند که صاحب قبر، خودش شفا می‌دهد، مرتکب شرک اکبر شده‌اند که موجب خروج از دین می‌گردد زیرا اعتقاد دارند که در همراه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آفریننده و شفا دهنده‌ی دیگری نیز وجود دارد که این، شرك در ربوبيت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است.

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در آیات متعددی در کتاب خود بیان نموده است که کسانی را ‌که به جای الله به دعا فرا می‌خوانند، هیچ سودی به آنان نمی‌رسانند: {وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَهُمْ عَنْ دُعَائِهِمْ غَافِلُونَ} [الاحقاف: ۵]: (چه کسی گمراه‌تر است از کسی ‌که غیر الله را فرا بخواند که دعایش را تا روز قیامت هم اجابت نمی‌کنند و اصلا آنان از دعای ایشان بی‌خبر هستند) همچنین می‌فرماید: {قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلا فِي الْأَرْضِ وَمَا لَهُمْ فِيهِمَا مِنْ شِرْكٍ وَمَا لَهُ مِنْهُمْ مِنْ ظَهِيرٍ * وَلا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ} [سبأ: ۲۲-۲۳]: (بگو آن‌هایی را که به جای الله معبود خود می‌پنداشتید را فرا بخوانید؛ به اندازه‌ی ذره‌ای در آسمان‌ها و زمین را در ملک و اختیار ندارند، در خلقت آسمان و زمین با الله مشارکتی نداشته‌اند و الله او یار و یاوری از آنان نگرفته است؛ شفاعت نزد الله سودی ندارد مگر برای کسی که به او اجازه دهد) همچنین فرمود: {وَإِنْ يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ يُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ} [یونس: ۱۰۷]: (اگر الله به تو زیانی برساند، فقط او است که آن ‌را برطرف می‌نماید و اگر برایت خیر و خوبی بخواهد هیچ کس نمی‌تواند فضل وی را منع کند؛ به هر یک از بندگانش که بخواهد از فضل خویش می‌بخشد و او آمرزنده‌ی مهربان است).

بنابراین به این مردم نصیحت می‌کنم که به پروردگارشان سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ پناه ببرند که ملكوت آسمان‌ها و زمین فقط به دست او است و تنها او می‌تواند آنان را شفا دهد؛ اشکالی ندارد اسبابی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ اجازه داده را گرفته و از آن استفاده نمایند؛ اعم از دعاهای شرعی، داروهای مباح و… که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ آن را سبب شفا از این بیماری قرار داده است.

در آخر می‌گویم: این گنبد که مطرح شد بر قبر بنا شده باید ویران شود؛ زیرا پیامبر ﷺ از بنا کردن بر قبرها نهی نموده است. هر بنایی که بر قبری وجود دارد، باید تخریب گردد زیرا از جمله چیزهایی است که منجر به شرک می‌شود. بر تمامی مسلمانان واجب است که با استدلال به ادله از قرآن و سنت یا در صورت توانایی با دست و قدرت، زمینه‌ها و اسبابی که منجر به شرک می‌شود را از بین ببرند زیرا پیامبر ﷺ فرموده است: «مَن رَأَى مِنكُم مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بيَدِهِ، فإنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسانِهِ، فإنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وذلكَ أضْعَفُ الإيمانِ»^۲ : (هر کدام از شما کار زشت و منکری دید، باید آن ‌را با دستش تغییر دهد، اگر نتوانست باید آن را با زبانش تغییر دهد و اگر نتوانست باید آن را با قلبش تغییر دهد که این، ضعیف‌ترین درجه‌ی ایمان است) برادران و خواهران مسلمانم در شرق و غرب را در مورد چنین کارهایی نصیحت می‌کنم ‌که بسیاری از مردم بدان مبتلا شده‌اند؛ بسیاری از مردم به غیر الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ وابسته می‌شوند، به غیر الله امید دارند و برای دفع ضرر و جلب منفعت، غیر الله را به دعا فرا می‌خوانند در حالی ‌که همه چیز در قدرت و اختیار الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است. به دعا فرا خواندن مخلوقات، شرک ورزیدن به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است که می‌فرماید: {وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ} [غافر: ۶۰]: (پروردگارتان فرمود: مرا به دعا فرا بخوانید که برایتان اجابت می‌کنم؛ قطعا کسانی ‌که از عبادت کردن برای من، سر باز بزنند با حقارت وارد جهنم خواهند شد) بنابراین الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ دعا را عبادت قرار داد و انجام هر نوع از عبادت برای غير الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ كفر و شرك است که صاحبش رستگار نخواهد شد؛ الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَمَنْ يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهاً آخَرَ لا بُرْهَانَ لَهُ بِهِ فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِنْدَ رَبِّهِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ} [المؤمنون: ۱۱۷]: (هر کس به همراه الله معبود دیگری را به دعا فرا بخواند که برایش هیچ دلیلی ندارد؛ حساب وی فقط نزد پروردگار او است و قطعا کافران رستگار نمی‌شوند) از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای خود و آنان درخواست هدایت داریم.

***

صحیح مسلم: کتاب الهبات، باب ما يلحق الإنسان من الثواب بعد وفاته، شماره (١٦٣١). ↩︎
صحیح مسلم: كتاب الإيمان، باب بيان كون النهي عن المنكر من الإيمان، وأن الإيمان يزيد وينقص، وأن الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر واجبان، شماره (٤٩). ↩︎

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من السودان: عندنا في السودان شيخ مات وله قبة يزورها جمع غفير من الناس والغريب أن الناس يأتون بالمجانين والمرضى لهذه القبة، ويمكثون أياما عديدة، ويعتقدون أن هذا الشيخ يشفي هؤلاء المرضى، وهؤلاء المجانين. فما حكم هذا العمل؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: إن هذا العمل عمل محرم بلا شك، وهو مع تحريمه شرعًا سفه عقلا؛ لأن هؤلاء الذين يأتون إلى هذه القبة المضروبة على هذا القبر بمن أصيبوا بالجنون أو بالمرض من أجل استشفائهم بحضورهم إلى هذا المكان سفهاء في العقول؛ وذلك لأن هذا الميت ميت جماد، وقد نعى الله -سبحانه وتعالى – على المشركين الذين يدعون الأصنام في قوله: ﴿ وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ أَمْوَاتُ غَيْرُ أَحْيَاء وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴾ [النحل: ٢٠-٢١].

فالميت لا ينفع نفسه ولا ينفع غيره، حتى إنه قد انقطع عمله، كما ثبت به الحديث عن النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم حيث قال: «إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ». فَإِذا كان هذا الميت لا ينفع نفسه بعمل فكيف ينفع غيره؟

ثم إننا نقول: إذا كان هؤلاء الجماعة الذين يأتون بمجانينهم ومرضاهم إلى هذا المكان، ويعتقدون أن هذا الميت يشفيهم بنفسه، فإن هذا شرك أكبر؛ لأنه لا يشفي من المرض إلا الله عز وجل، كما قال الله تعالى عن إبراهيم إمام الحنفاء وخليل الرحمن: ﴿ وَإِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ ﴾ [الشعراء: ٨٠].

والأدوية التي يكون بها الشفاء ما هي إلا أسباب جعلها الله تعالى أسبابًا، فالشفاء بها من شفاء الله عز وجل، فإذا اعتقد هؤلاء الذين يحضرون إلى هذا القبر بأن صاحب القبر يشفيهم بنفسه فإنه شرك أكبر مخرج عن الملة؛ لأنهم اعتقدوا أن مع الله تعالى خالقا وشافيًا، وهذا شرك في ربوبية الله سبحانه وتعالى.

وقد بين الله تعالى في غير آية من كتاب الله أن أولئك الذين يدعون من دون الله لا ينفعونهم، قال تعالى: ﴿ وَمَنْ أَضَلُّ مِمَّن يَدْعُوا مِن دُونِ اللَّهِ مَن لَّا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَمَةِ وَهُمْ عَن دُعَابِهِمْ عَقِلُونَ ﴾ [الأحقاف: 5 ]. وقال تعالى: ﴿ قُلِ ادْعُوا الَّذِينَ زَعَمْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ فِي السَّمَوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ وَمَا هُمْ فِيهِمَا مِن شِرْكِ وَمَا لَهُ مِنْهُم مِّن ظَهِيرٍ وَلَا تَنفَعُ الشَّفَعَةُ عِندَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ ﴾ [سبأ: ۲۲-۲۳] وقال تعالى: ﴿ وَإِن يَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِن يُرِدْكَ بِخَيْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ، يُصِيبُ بِهِ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ، وَهُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴾ [يونس : ١٠٧].

فنصيحتي لهؤلاء أن يلجئوا إلى ربهم – سبحانه وتعالى-، فإنه هو الذي بيده ملكوت السماوات والأرض، وهو القادر على شفائهم، ولا بأس أن يأخذوا بالأسباب التي أذن الله بها، سواء كانت أدعية شرعية أم أدوية مباحة، غير ذلك مما جعله الله تعالى سببًا للشفاء من هذا المرض.

وأخيرا أقول: إن هذه القبة التي بنيت على القبر الذي ذكره السائل يجب أن تهدم؛ لأن النبي نهى عن البناء على القبور، وكل بناية على قبر فإنه يجب على المسلمين أن يهدموها؛ لأنها من وسائل الشرك.

والواجب على المسلمين عامة أن يقضوا على وسائل الشرك بالبرهان -وهو الدليل من الكتاب والسنة- أو بالسلطان -وهو تغيير ذلك باليد لقول النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم: «مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ». وإنني أنصح إخواني المسلمين في مشارق الأرض ومغاربها بالانتهاء عن مثل هذه الأعمال، التي ابتلي بها كثير من الناس؛ حيث يتعلقون بمن دون الله عز وجل، فيعلقون أملهم به، يدعونه لكشف الضر وجلب النفع، مع أن الأمر كله لله -عز وجل-، ودعاؤهم هذا لهؤلاء المخلوقين شرك بالله، قال الله تبارك وتعالى-: ﴿ وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ﴾ [غافر: ٦٠]. فجعل الله تعالى الدعاء عبادة، وصرف شيء من العبادة لغير الله كفر وشرك، ولا فلاح معه، قال الله تعالى: ﴿ وَمَن يَدْعُ مَعَ اللَّهِ إِلَهَا وَاخَرَ لَا بُرْهَنَ لَهُ بِهِ، فَإِنَّمَا حِسَابُهُ عِندَ رَبِّهِ إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَفِرُونَ ﴾ [المؤمنون: ١١٧]. نسأل الله لنا ولهم الهداية.