سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۳۵۵) اعمال شرکی در مسجد

(۳۵۵) سوال: امام مسجد ما حافظ قرآن است و آن را زیبا و با تجوید قرائت می‌کند و ظاهرا شخص خوبی است؛ وی علاوه بر خواندن تمام نمازها، یک روز در میان روزه نیز می‌گیرد؛ ولی همیشه بعد از نماز عشا حلقه‌های ذکر برگزار می‌کند که تا پاسی از شب ادامه دارد و در این حلقه‌ها بعضی اذکار را تکرار می‌کنند؛ مانند این ذکر: يا سيدي يا رسول الله مدد، يا سيدي عبدالقادر مدد و…  آیا این کار جایز است و پاداش دارد؟ آیا این کارهای بر صحیح بودن نماز ما پشت سر وی تأثیر دارد؟ اگر چنین است، حکم نمازهای گذشته‌ی ما چیست و به نسبت آن نمازها چه کاری انجام دهیم؟

جواب:

حقیقتا آن چه در سؤال گفته شد بسیار ناراحت ‌کننده‌ است! این امام مسجد که او را وصف کرد که در ظاهر پایبند نماز، روزه و دین است بازیچه‌ی شیطان قرار گرفته است که سبب شده او دانسته یا ندانسته با شرک‌ از اسلام خارج شود. به دعا خواندن کسی غير از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شرك اكبر و موجب خروج از اسلام است و تفاوتی ندارد که از رسول الله ﷺ درخواست کند یا از دیگران که مکانت و منزلتشان نزد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کم‌تر است؛ وقتی به دعا خواندن رسول الله ﷺ شرك است، به دعا خواندن غیر از ایشان از جمله عبدالقادر و… بسیار زشت‌تر و ناپسندتر است.

رسول الله ﷺ مالک نفع و ضرر برای هیچ کس نیست و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به ایشان امر می‌نماید: {قُلْ إِنِّي لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرّاً وَلا رَشَداً} [الجن: ۲۱]: (بگو: قطعاً من مالک هیچ زیان و سودی برای شما نیستم) همچنین به ایشان امر می‌نماید: {قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِنْدِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَيَّ} [الانعام: ۵۰]: (بگو: به شما نمی‌گویم که گنجینه‌های الله نزد من است و غیب را نمی‌دانم و به شما نمی‌گویم که من فرشته‌ هستم؛ من فقط از چیزی پیروی می‌کنم که به من وحی می‌شود) همچنین به ایشان امر نمود: {قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَلا ضَرّاً إِلَّا مَا شَاءَ اللَّهُ وَلَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ} [الاعراف: ۱۸۸]: (بگو: مالک هیچ سود و زیانی برای خودم نیستم مگر آن ‌چه الله بخواهد و اگر غیب را می‌دانستم، خیر را برای خود زیاد می‌کردم و زیانی به من نمی‌رسید. من فقط برای گروهی که ایمان می‌آورند هشدار دهنده و مژده ‌دهنده‌ هستم) بلکه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به او فرمان داد: {قُلْ إِنِّي لَنْ يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَداً} [الجن: ۲۲]: (بگو: هرگز هیچ ‌کس مرا از الله پناه نخواهد داد و هرگز غیر از او پناه‌گاهی نخواهم یافت) وقتی خود رسول الله ﷺ را کسی نمی‌تواند از الله پناه دهد، دیگران چگونه خواهند بود؟ بنابراین به دعا خواندن غير از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شرك است که موجب خروج از اسلام می‌شود و شرک را نیز الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ هرگز نمی‌بخشد: {إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ} [النساء: ۴۸]: (قطعاً الله این را نمی‌بخشد که به او شرک ورزیده شود و گناهان پایین‌تر از شرک ‌را برای هر کس که بخواهد، می‌بخشد) کسی که مرتکب شرک شود نیز جایگاهش آتش دوزخ است: {إِنَّهُ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنْصَارٍ} [المائده: ۷۲]: (هر کس برای الله، شریک قرار دهد، قطعاً الله بهشت را بر او حرام نموده و پناه‌گاهش آتش است و ستم کاران هیچ یاوری ندارند).

نصیحت من به این امام مسجد، این است که از این کار که عمل انسان را نابود می‌کند به درگاه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه نماید زیرا شرک، پاداش تمامی اعمال صالح را از بین می‌برد؛ الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ} [الزمر: ۶۵]: (قطعاً بر تو و کسانی که پیش از تو بوده‌اند وحی شده که اگر شرک بورزی، قطعا عمل و کردارت از بین خواهد رفت و از زیان کاران خواهی شد) همچنین می‌فرماید: {ولَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ} [الانعام: ۸۸]: (اگر شرک ورزیده بودند، حتما اعمالی که انجام می‌دادند از بین می‌رفت) بنابراین واجب است از این کارش به درگاه الله توبه نماید و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ را با اذکار و عباداتی که خودش مشروع نموده عبادت کند، از این مرز به سوی‌ بدعت‌ها و اعمال شرکی تجاوز نکند و همیشه به این فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بیاندیشد: {وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ} [غافر: ۶۰]: (پروردگارتان فرمود: مرا به دعا بخوانید تا دعایتان را اجابت کنم؛ قطعا کسانی ‌که از عبادت کردن من سر باز زنند با حقارت، وارد جهنم خواهند شد).

***


این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل من عمان بالأردن: عندنا إمام في المسجد، حافظ للقرآن مجود، تبدو عليه علامات الصلاح، فهو إلى جانب مواظبته على الصلاة يصوم يومًا ويفطر يومًا، إلا أنه دائما يعمل حلقات للذكر بعد العشاء، وتستمر إلى وقت متأخر من الليل يرددون فيها بعض الأذكار، ومن ذلك قولهم مدد يا سيدي يا رسول الله ومدد يا سيدي عبد القادر، وما شابه ذلك من الأذكار. فهل ذلك جائز ويثابون عليه أم لا؟ وهل تؤثر هذه الأعمال على صحة صلاتنا خلفه؟ فإن كان كذلك فما العمل في صلواتنا الماضية؟

فأجاب رحمه الله تعالى: حقيقة أن ما ذكره السائل يحزن جدا! فإن هذا الإمام الذي وصفه بأنه يحافظ على الصلاة، ويحافظ على الصيام؛ فيصوم يوما ويفطر يوما، وأن ظاهر حاله الاستقامة قد لعب به الشيطان، وجعله يخرج من الإسلام بالشرك، وهو يعلم أو لا يعلم، فدعاؤه غير الله -عز وجل – شرك أكبر مخرج من الملة، سواء دعا الرسول -عليه الصلاة والسلام- أم دعا غيره، وغيره أقل منه شأنا، وأقل منه وجاهة عند الله -عز وجل-، فإذا كان دعاء رسول الله صلى الله عليه وسلم شركا فدعاء غيره أقبح وأقبح من عبد القادر، أو غير عبدالقادر.

والرسول -عليه الصلاة والسلام – نفسه لا يملك لأحد نفعا ولا ضرا، قال الله تعالى آمرًا له: ﴿ قُلْ إِنِّي لَا أَمْلِكُ لَكُم ضَرً ا وَلَا رَشَدًا ﴾ [الجن: ٢١]. وقال أمرًا له: ﴿ قُلْ لا أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلَا أَعْلَمُ الْغَيْبَ وَلَا أَقُولُ لَكُمْ إِنِّي مَلَكٌ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَى إِلَى ﴾ [الأنعام: ٥٠]. وقال تعالى آمرًا له: ﴿ قُل لَّا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعًا وَلَا ضَرًّا إِلَّا مَا شَاءَ اللهُ وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لَاسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوء إِنْ أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴾ [الأعراف: ۱۸۸]. بل قال الله تعالى آمرا له: ﴿ قُلْ إِنِّي لَن يُجِيرَنِي مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِن دُونِهِ مُلْتَحَدًا ﴾ [الجن: ٢٢]. فإذا كان الرسول صلى الله عليه وسلم نفسه لا يجيره أحد من الله فكيف بغيره؟ فدعاء غير الله شرك مخرج عن الملة، والشرك لا يغفره الله عز وجل؛ لقوله تعالى: ﴿ إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَن يَشَاءُ ﴾ [النساء: ٤٨]. وصاحبه في النار؛ لقوله تعالى: ﴿ إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَنهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّلِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ ﴾ [المائدة: ٧٢].

ونصيحتي لهذا الإمام أن يتوب إلى الله -عز وجل- من هذا الأمر المحبط للعمل، فإن الشرك يفقد العمل، قال الله تعالى: ﴿ وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَبِينْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَسِرِينَ ﴾ [الزمر: ٦٥]. وقال تعالى: ﴿ وَلَوْ أَشْرَكُوا لَحَبِطَ عَنْهُم مَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴾ [الأنعام: ۸۸]. فليتب إلى الله من هذا، وليتعبد الله -سبحانه وتعالى- بما شرع من أذكار وعبادات، ولا يتجاوز ذلك إلى هذه البدع، بل إلى هذه الأمور الشركية، وليتفكر دائما في قوله تعالى: ﴿ وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ﴾ [غافر: ٦٠].

مطالب مرتبط:

(۳۷۶) حکم درخواست کمک از غیر الله و مردگان

درخواست کمک فقط باید از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ باشد که هیچ شریکی ندارد؛ درخواست کمک از شخص زنده‌ای که توانایی نجات فرد از مشکل را دارد نیز اشکالی ندارد...

ادامه مطلب …

(۳۷۹) حکم ذبح حیوان برای در امان ماندن از جن‌‌زدگی

این که انسان وقتی برای نخستین بار وارد منزل جدیدش می‌شود برای در امان بودن از جن‌ها، حیوانی ذبح کند، حرام است و جایز نیست بلکه می‌ترسم که شرک اکبر باشد....

ادامه مطلب …

(۳۵۱) حکم ریا در اسلام

ریا چنین است که انسان عمل نیک و صالح را انجام دهد تا مردم او را ببینند، از او تعریف و تمجید کرده و بگویند: این شخصی درست‌کار و اهل عبادت است و... ؛ ریا عمل را باطل می‌کند اگر آن عمل را با آن شروع کرده باشد...

ادامه مطلب …

(۳۸۱) حکم قربانی کردن برای صالحین و گذشتگان

ذبح برای غير الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شرك است زیرا ذبح، عبادت است چنان که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بدان دستور داده است....

ادامه مطلب …

(۳۶۱) حکم برخی از اعمال شرکی

ذبح برای قبر برای تقرب جستن به صاحب قبر، شرک اکبر است که موجب خروج شخص از اسلام می‌شود...

ادامه مطلب …

(۳۶۲) حکم گفتن جمله‌ی “به رسولش توکل کردم”

گفتن (و بر رسولش توکل کردم) شرك است و جایز نیست زیرا پیامبر ﷺ وفات نموده و در قبرش است و نمی‌تواند برای کسی دعا کند و به کسی سود و زیانی برساند....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه