(۱۹۹) لطفا درباره‌ی زندگانی برزخ توضیح دهید

(۱۹۹) سوال: لطفا درباره‌ی زندگانی برزخ توضیح دهید چنان که در سوره‌ی مؤمنون آمده است: {وَمِن وَرَائهِم بَرزَخٌ إِلَى یَومِ یُبعَثُونَ} [مؤمنون ۱۰۰]: «فرا روی آن‌ها برزخی است تا روزی ‌که برانگیخته شوند».

جواب:

زندگانی برزخی همان حیاتی است که بین مرگ انسان و برپایی قیامت خواهد بود. گاهی انسان با قرار داده شدن در قبر در زمین دفن می‌شود، گاهی به دریا می‌افتد که ماهی‌ها وی را می‌خورند و گاهی نیز در خشکی، پرندگان و حیوانات وحشی وی را می‌خورند؛ اما همه‌ی این افراد، زندگانی برزخ را تجربه می‌کنند. زندگانی برزخ از جهان غیب است که اگر الله و پیامبرش از رخدادهای آن به ما خبر نمی‌دادند، چیزی از آن نمی‌دانستیم. اما الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ در کتابش و رسول الله ﷺ در سنّتش، اطلاعاتی در این باره به ما داده‌اند. در زندگانی برزخ، نعمت و عذاب وجود دارد که یا فقط برای روح است یا گاهی به بدن نیز می‌رسد اما این عذاب برای زندگان، آشکار و قابل مشاهده نیست لذا انسان در قبرش عذاب می‌بیند، قبر بر وی تنگ می‌شود تا حدی که استخوان‌های دنده‌اش به هم فرو می‌رود یا قبر برایش فراخ می‌گردد و از نعمت برخوردار می‌شود، همچنین دری از بهشت برایش باز می‌شود که نسیم و نعمت‌های بهشتی به سویش می‌آید اما اگر قبر را نبش کنیم، می‌بینیم میت همان ‌‌‌طور است که دیروز او را دفن کرده‌ایم: استخوان‌های دنده‌اش به هم فرو نرفته و بوی بهشت و… را نیز احساس نمی‌کنیم؛ زیرا این زندگی، زندگی برزخی است که برای ما معلوم نیست و از جهان آشکار و قابل مشاهده نیست.

برای ساده شدن مسأله، مثالی می‌زنم: شخصی که در کنار شما خواب است، خودش در خواب می‌بیند که رفت و آمد می‌کند، خرید و فروش انجام می‌دهد، نماز می‌خواند، یکی از نزدیکانش را ملاقات و مریضی را عیادت می‌کند و… در حالی ‌که نزد شما به پهلو خوابیده و گویا هیچ کدام از این چیزها را ندیده است. زندگانی برزخی نیز این‌ گونه است. مرده چیزهایی می‌بیند، از نعمت برخوردار شده و عذاب می‌بیند؛ اما از نظر حسّی چیزی مشاهده نمی‌کند و این بدین خاطر است که در واقع، خواب، برادر مرگ است؛ اما عمق مرگ در این مسائل شدیدتر و بزرگ‌تر است.

تعّلق و وابستگی نفس (روح) به بدن چهار صورت دارد:

اول: تعّلق روح به بدن در حالت بارداری (در رَحِم مادر)

دوم: تعّلق روح به بدن در زندگی دنیوی که به حالت خواب و بیداری تقسیم می‌شود و با هم فرق می‌کند.

سوم: تعّلق روح به بدن در برزخ

چهارم: تعّلق روح به بدن بعد از برانگیخته شدن (در روز قیامت)؛ نوع آخر، کامل‌ترینِ تعلّق‌ها است؛ به همین خاطر، روح در این حالت، بدن را با خواب و مرگ رها نمی‌کند؛ زیرا بعد از برانگیخته شدن، مرگ و خوابی وجود ندارد؛ بلکه زندگانی جاودانه و همیشگی و بیداری دائمی است که یا در نعمت دائمی است – که از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌خواهم من و شنوندگان را از جمله آنان قرار دهد – یا در عذاب دائمی – پناه بر الله -: {لَا یُفَتَّرُ عَنهُم وَهُم فِیهِ مُبلِسُونَ} [زخرف: ۷۵]: «عذاب از آن‌ها کاهش نمی‌یابد و آن‌ها در آن ناامید هستند» اما بهشتیان در نعمت‌‌های جاودانه به سر می‌برند. این‌ها انواع تعلّق روح به بدن است که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارد.

***

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: أرجو التحدث عن الحياة البرزخية كما جاء في سورة المؤمنون: ﴿ وَمِن وَرَابِهِم بَرْزَخٌ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴾ [المؤمنون: ١٠٠ ].

فأجاب رحمه الله تعالى: الحياة البرزخية هي الحياة التي تكون بين موت الإنسان وقيام الساعة، والإنسان قد يُقْبَرُ فيدفن في الأرض، وقد يلقى في البحر فتأكله الحيتان، وقد يلقى في البر فتأكله الطيور والوحوش، ومع ذلك فإن كل واحد من هؤلاء يناله من الحياة البرزخية ما يناله. والحياة البرزخية من عالم الغيب، فلولا أن الله ورسوله أخبرانا بما يكون فيها ما علمنا عنها، ولكن الله تعالى أخبرنا في كتابه ورسوله صلى الله عليه و سلم و أخبرنا في سنته بما لا نعلمه عن هذا الأمر، فالحياة البرزخية يكون فيها العذاب ويكون فيها النعيم، إما على الروح وحدها أو تتصل بالبدن أحيانًا، لكن هذا العذاب ليس من عالم الشهادة، ولهذا يعذب الإنسان في قبره، ويُضَيَّق عليه القبر حتى تختلف أضلاعه، أو يفسح له في القبر وينعم فيه، ويفتح له باب من الجنة يأتيه من روحها ونعيمها، ولو أننا كشفنا القبر لوجدنا الميت كما دفناه بالأمس لم تختلف أضلاعه، ولم نجد رائحة من روائح الجنة ولا شيئًا من هذا، لأن هذه الحياة حياة برزخية غير معلومة لنا وليست من عالم الشهادة.

وأضرب مثلا يقرب ذلك: إن الإنسان النائم نائم عندك، وهو يرى في منامه أنه يذهب ويجيء، ويبيع ويشتري ويصلي، ويزور قريبا له ويعود مريضًا، وهو في منامه مضطجع عندك كأنه لم ير شيئًا من ذلك، ومع ذلك هو يرى، هكذا أيضًا الحياة البرزخية الميت يرى فيها ما يرى، وينعم فيها ويعذب، لكن في جانب الحس لا يشاهد شيئًا من هذا، وذلك أن النوم أخو الموت في

الواقع، لكن الموت أشد وأعظم عمقا في مثل هذه الأمور.

والنفس لها تعلق بالبدن على وجوه أربعة:

الأول: تعلقها بالبدن في حال الحمل.

والثاني: تعلقها في حال الحياة الدنيا، وتعلقها في حال الحياة الدنيا يكون في حال اليقظة وفي حال النوم، ويختلف هذا عن هذا.

والثالث: تعلقها بالبدن في البرزخ

والرابع: تعلقها بالبدن بعد البعث، وهذا الأخير هو أكمل التعلقات ولهذا لا تفارق الروح البدن لا بنوم ولا بموت إذ لا موت بعد البعث ولا نوم، وإنما هي حياة دائمة، حياة يقظة، لكن إما في نعيم دائم – أسأل الله أن يجعلني والمستمعين من هؤلاء وإما في جحيم دائم والعياذ بالله: ﴿لا يُفَتَرُ عَنْهُمْ وَهُمْ فِيهِ مُبْلِسُونَ ﴾ [الزخرف: ٧٥]، وأما أهل النعيم فهم في نعيم دائم، فهذه أنواع تعلق الروح بالبدن، ولكل منها خاصية ليست في الأخرى.