(۱۶۲) سوال: آیا فرستادن صلوات بر دیگر پیامبران غیر از محمد ﷺ جایز است؟
جواب:
بله، فرستادن درود (و صلوات) بر پیامبران پیشین علیهم الصلاة والسلام جایز است بلکه بنا بر نص شرعی و اجماع، فرستادن صلوات بر مؤمنان نیز جایز است البته درصورتی که به دنبال درود بر پیامبران باشد؛ از پیامبر ﷺ پرسیدند: چگونه بر شما درود بفرستیم؟ فرمود: «قولوا: اللهم صلِّ على محمد و على آل محمدٍ، كما صليت على إبراهيم و على آل إبراهيم، إنك حميد مجيد»۱: «بگویید: ای الله؛ بر محمد ﷺ و بر آل محمد ﷺ درود بفرست، آن گونه که بر ابراهیم عَلَيْهِ‌السَّلَام و بر آل ابراهیم عَلَيْهِ‌السَّلَام درود فرستادی؛ قطعاً تو ستوده و با عظمتی» آل پیامبر ﷺ در این جمله، پیروان شریعتش هستند؛ اعم از نزدیکان، خویشان و دیگران که دیدگاه برتر و راجح همین است. هرچند نخستین و بهترین کسانی که جزو آل محمد ﷺ هستند همان بستگان و خویشان مؤمن پیامبر ﷺ می‌باشند اما با این حال، شامل تمام کسانی می‌شود که از او پیروی نموده و به او ایمان آورده‌اند زیرا از آل و پیروان او هستند. درود و صلوات بر کسانی غیر از پیامبران نیز که در پی و به دنبال درود بر آنان باشد به دلیل نص و اجماع جایز است؛ اما اگر به صورت مستقل باشد، میان اهل علم اختلاف است که دیدگاه درست در این مسأله، جایز بودن آن است. یعنی جایز است به شخص مؤمن گفته شود: صلى الله عليه (درود و صلوات الله بر او) الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به پیامبر ﷺ می‌فرماید: ﴿خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِم بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ﴾ [توبة: ۱۰۳]: «از اموال آن‌ها صدقه و زکات بگیر تا به وسیله‌ی آن، آن‌ها را پاک سازی، تزکیه کنی و درود و صلوات بفرست بر آن‌ها و برایشان دعا کن» پس پیامبر ﷺ بر هر کسی که زکاتش را نزد او میآورد، درود و صلوات می‌فرستاد و می‌فرمود: «اللهم صلِّ على آل أبي أوفى»۲: «ای الله؛ بر آل أبي أوفی درود فرست» اما اگر نشانه و عادتی برای فرد معینی قرار داده شود بدین صورت که هر وقت نامش را ببرند، بگویند: صلى الله عليه (درود و صلوات الله بر او) جایز نیست؛ مثلا: هر بار که از ابوبکر، عمر، عثمان و علی یاد کنیم، بگوییم: صلى الله عليه (درود و صلوات الله بر او). بنابراین جایز نیست آن را به عنوان علامت و عادتی برای فرد معین در نظر بگیریم.
***
