۳۵۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم قرائت قرآن برای روح میت چیست؟

جواب دادند: تلاوت برای روح میت یعنی اینکه قرآن بخواند به نیت اینکه ثوابش به یکی از اموات مسلمین برسد. اهل علم در این مساله بر دو قول اختلاف دارند:

اول: غیر مشروع است، و میت در این حال، هیچ نفعی از قرائت قرآن نمی‌برد.

دوم: میت از این کار نفع می‌برد، و برای انسان جایز است که قرآن را به نیت فلان مرد یا زن مسلمان بخواند که ثوابش به او برسد. چه این شخص از نزدیکان باشد یا خیر.

اما قول راجح در این مساله، قول دوم است. زیرا در مورد جنس عبادات، جواز صرف آنها برای میت آمده است. چنان که در حدیث سعد بن عباده رضی الله عنه آمده که بستانش را برای مادرش صدقه داد، و نیز چنان که در قصه‌ی مردی آمده که به پیامبر صلی الله علیه وسلم گفت: مادرم ناگهانی از دنیا رفت، و گمان می‌کنم اگر سخنی می‌گفت، صدقه می‌داد. آیا به جای او صدقه بدهم؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «بله». این قضایای عینی دال بر این هستند که صرف جنس عبادات برای یک مسلمان، جایز است، و قرائت نیز چنین است. اما بهتر از آن، این است که برای میت دعا کنی، و اعمال صالح را برای خودت نگهداری. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «وقتی فرزند آدم بمیرد، عملش جز در سه مورد، قطع می‌شود: صدقه‌ی جاریه، یا علمی که مردم از آن نفع برند، یا فرزندی صالح که برایش دعا کند»، و نفرمود: فرزند صالحی که برایش قرآن یا نماز بخواند و روزه بگیرد یا به جای او صدقه بدهد. بلکه فرمود: «یا فرزندی صالح که برایش دعا کند»، و سیاق حدیث، در سیاق عمل است، و این دال بر آن است که افضل این است که انسان برای میت دعا کند، نه اینکه برایش اعمال صالح انجام دهد، و انسان خودش محتاج عمل صالح است که ثوابش را ذخیره نزد الله بیابد.

اما آنچه امروزه برخی مردم انجام می‌دهندکه بعد از مرگ شخص، کسی را اجاره می‌کنند تا برایش قران بخواند، تا ثوابش به میت برسد، این کار بدعت بوده و هیچ ثوابی به میت نمی‌رسد؛ زیرا این قاری فقط به خاطر دنیا، قرآن می‌خواند و هر کس که عبادتی را به خاطر دنیا انجام دهد، هیچ سهمی از آن در آخرت ندارد. چنان که الله تعالی می‌فرماید:{مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا وَزِينَتَهَا نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمَالَهُمْ فِيهَا وَهُمْ فِيهَا لَا يُبْخَسُونَ (۱۵) أُولَئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَحَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}[۱]، یعنی: {کسانی که خواهان زندگی دنیا و زیور و زینتش هستند، نتیجه‌ی اعمالشان را به‌طور کامل در دنیا به آنان می‌دهیم و در آن هیچ کم و کاستی نخواهند دید. چنین کسانی در آخرت بهره‌ای جز آتش ندارند و دستاوردهایشان در آنجا بر باد می‌رود و اعمالشان نابود می‌شود}.

به همین مناسبت به آن عده از برادرانم که به چنین کاری عادت کرده‌اند نصیحت می‌کنم که اموالشان را برای خود یا برای ورثه‌ی میت حفظ کنند، و بدانند که این عمل در ذات خود بدعت است، و ثواب آن به میت نمی‌رسد، و وقتی اجازه دهد، فرقی با خوردن مال مردم به باطل ندارد و میت هیچ نفعی از آن نمی‌برد.

[۱] – سوره هود، آیات «۱۵و۱۶».