(۶۱۵۲) سوال: مادرم دچار بیماری سختی شد و بر خود نذر نمود هرگاه الله À او را از این بیماری شفا داد نه روز از هر ماه را روزه بگیرد، لذا با اجازه‌‌ی الله À از بیماری شفا یافت و چندین ماه این ایام را روزه گرفت اما برای او شرایطی در زندگی از جمله چوپانی گوسفندان، کشاورزی، برداشت محصولات و … پیش آمد که نتوانست این ایام را روزه بگیرد، لذا به روزه گرفتن سه روز از ماه اکتفا نمود و او تا الان روزه گرفتن این سه روز را قطع نکرده است؛ چه چیزی در مقابل ترک این شش روز باقی مانده از نذر بر او واجب است؟ چه چیزی بر او واجب بوده اگر بخواهد از این نذر رها شود؟

جواب:

قبل از پاسخ به سؤال این مرد پیرامون نذر مادرش دوست دارم بگویم: نذر مکروه است بلکه برخی از اهل علم آن را حرام می‌‌دانند، زیرا رسول الله ﷺ از آن نهی نموده و می‌‌فرماید: «إنه لا یأتي بخير، وإنما يستخرج به من البخيل»[۱]: (خیری را نمی‌‌آورد و از جانب شخص بخیل صورت می‌‌گیرد) لذا شفا یافتن، ثروت، فرزند، موفقیت در زندگی و درس و سایر اموری که انسان آن را دوست دارد یا از بین رفتن امور ناخوشایند به وسیله‌‌ی نذر حاصل نمی‌‌شود، به دلیل عموم فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «إنه لا یأتي بخير» بلکه خیر به دست الله À بوده و او کریم است و بندگان خود را بدون قرار دادن شرط از جمله روزه، صدقه و … اکرام می‌‌کند.

نذر ملزم نمودن نفس به آن چیزی است که الله À او را به آن ملزم نکرده و مکلف نمودن آن به چیزی است که به آن مکلف نیست. بسیاری از مردم بعد از آن، وفای به نذر بر آنها سخت شده و چه بسا سهل انگاری نموده و آن را ترک کنند در حالی که این اشتباه بزرگی است و به فرموده‌‌ی الله À گوش فرا ده: {وَمِنْهُم مَّنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِن فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُم مِّن فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوا وَّهُم مُّعْرِضُونَ}[التوبة: ۷۵-۷۶]: (برخی از آنها با الله (عهد و) پیمان بستند که اگر (الله) از فضل خود (نصیبی) به ما دهد قطعاً صدقه (و زکات) خواهیم داد واز نیکوکاران خواهیم بود * پس چون (الله) از فضل خود به آنها (نصیبی) بخشید، به آن بخل ورزیده واعراض کنان روی گرداندند (وسر پیچی کردند)) حال آنها بعد از آن چگونه است؟ الله À می‌‌فرماید: {فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُوا اللَّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ}[التوبة: ۷۷]: (پس (این عمل، ) نفاق را تا روزی که او (الله) را ملاقات کنند در دل‌‌هایشان بر قرار ساخت و به (سبب) آنچه که با الله وعده کرده بودند خلاف نمودند (وعهد شکنی کردند) وبه (سبب) آنکه دروغ می‌گفتند) چقدر زیادند کسانی که به خاطر حاصل شدن چیزی نذر می‌‌کنند و آن چیز محقق می‌‌شود اما بعد از آن می‌‌بینی به راست و چپ پناه آورده تا اینکه عالمی را بیابند که آنها را از آنچه خود را به آن ملزم نموده رها کنند. بنابراین‌ای مؤمن! هرگاه عاقبت نذر را دانستی و دانستی که رسول الله ﷺ از آن نهی نموده؛ از آن به خاطر اطاعت از رسول الله ﷺ و حمایت از نفس خود از اینکه آن را به چیزی ملزم کنی که الله À تو را به آن ملزم نکرده، پرهیز می‌‌کنی. اما بعد از همه‌‌ی اینها اگر انسان عبادتی را نذر نمود چه آن نذر مطلق و چه مقید به شرط باشد بر او واجب بوده به آن عبادت وفا کند، زیرا واجب است، به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «من نذر أن یطیع الله فلیطعه»[۲]: (كسي که نذر نمود از الله اطاعت کند، از الله اطاعت کند).

مادر تو نذری نموده که می‌‌تواند به آن وفا کند یعنی اگر الله À او را شفا داد نه روز از هر ماه را روزه بگیرد و الله À او را از بیماری که نذر خود را به آن معلق نموده شفا داده و می‌‌تواند این نه روز را در ماه تقسیم کند و روزه بگیرد. مادامی که پی در پی بودن را شرط نکرده و چنین نیتی نداشته می‌‌تواند سه روز در دهه‌‌ی اول، سه روز در دهه‌‌ی دوم و سه روز در دهه سوم روزه بگیرد و راه رهایی برای او وجود ندارد مگر اینکه ناتوان شود که روزه نگرفتن بر او در رمضان به خاطر بیماری و … مباح شود؛ در این صورت می‌‌تواند به خاطر این عذر، روزه را رها کند و در وقت دیگر آن را قضا کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.