(۶۸۸۲) سرنوشت امت اسلامی چگونه خواهد بود اگر شرایط زندگی مکانی و معیشتی آن‌ها تغییر کند؟

(۶۸۸۲) سوال: (بخش دوم) – سوال: سرنوشت امت اسلامی چگونه خواهد بود اگر شرایط زندگی مکانی و معیشتی آن‌ها تغییر کند؟ اگر شرایط جدیدی مانند بلایای طبیعی، سیل‌های شدید که بسیاری از خانه‌های آن‌ها را تخریب کرده و آن‌ها را از نعمت‌های خانه‌هایشان محروم کند یا زلزله‌ای که خانه‌هایشان و وسایل راحتی آن‌ها را نابود کرده و آن‌ها را همراه با کودکان و زنانشان به بیابان بیاندازد یا طوفان‌هایی که از توان انسان‌ها خارج است، رخ دهد؟ پس شما را به الله قسم می‌دهم، راه‌حل چیست؟ من این را می‌گویم چرا که جایگاه خود را در این دنیا شناخته‌ام، با توجه به مالی که بیش از تصور بسیاری از مردم است نزد من است همچنین به این دلیل که می‌دانم این مال متعلق به من نیست بلکه امانتی است نزد من از طرف صاحب حقیقی که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ است و من می‌ترسم که روزی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ این امانت را بازپس گیرد و برای من جز اثر آن باقی نماند و آن جای لمس نرم من، زیبایی عینکم، کیفیت لباس و راحتی وسیله نقلیه‌ام است، ما را راهنمایی کنید، ‌ای جماعت تجار، که ما در خطر هستیم؟

جواب:

من از این سخن خوب و استوار این برادر تشکر می‌کنم که نشان‌دهنده ایمان این مرد و خردمندی او و ترس او از آینده است و راهنمایی من به این تجار این است:

اولاً: آن‌ها باید مال را از راه‌های مباح به دست آورند، نه از طریق حرامی که در آن فریب، نیرنگ یا تقلب در برابر مسئولان یا غیر مسئولان باشد و جرات نکنند از طریق ربا مال به دست آورند چرا که ربا از بزرگ‌ترین گناهان و خطری بزرگ برای جامعه است و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَذَرُوا۟ مَا بَقِیَ مِنَ ٱلرِّبَوٰۤا۟ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِینَ* فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُوا۟ فَأۡذَنُوا۟ بِحَرۡبࣲ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ وَإِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمْوَٰلِكُمْ لَا تَظۡلِمُونَ وَلَا تُظۡلَمُونَ} [سوره البقرة: ۲۷۸-۲۷۹]: (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از الله بترسید و آنچه از (مطالبات) ربا باقی مانده است رها کنید؛ اگر مؤمن هستید* پس اگر (چنین) نکردید، یقین داشته باشید که الله و رسولش با شما جنگ خواهند کرد و اگر توبه کردید اصل سرمایه‌هایتان از آن شماست، نه ستم می‌‌کنید و نه بر شما ستم وارد می‌شود) و از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به‌طور صحیح نقل شده است که: «لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آكِلَ الرِّبَا، وَمُؤْكِلَهُ، وَكَاتِبَهُ، وَشَاهِدَيْهِ. وَقَالَ: هُمْ سَوَاءٌ»[۱]: (رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم شخصی که ربا می‌خورد، کسی که ربا می‌دهد، نویسنده‌ی (سند) ربا و دو شاهد آن را لعنت کرد و فرمود: آن‌ها همه برابر هستند).

لذا نصیحت من به این تجار این امور است:

اول: درآمدشان باید از طریق حلال باشد.

دوم: زکات و نفقه‌ها را از مالشان پرداخت کنند.

سوم: در مصرف این مال اسراف نکنند مانند تنعم بیش از حد در غذا، نوشیدنی، لباس، ازدواج، خانه‌ها، وسایل نقلیه و غیره بلکه میانه‌روی کنند که از دعاهای مأثور این می‌باشد: «وَأَسْأَلُكَ الْقَصْدَ فِي الْفَقْرِ وَالْغِنَى»[۲]: (از تو میانه‌روی در فقر و بی‌نیازی را می‌خواهم).

هیچ‌گاه اسراف جز به نابودی منجر نمی‌شود؛ بنابراین اگر آن‌ها بر این سه امر ثابت‌قدم بمانند، یعنی کسب مال از راه حلال، پرداخت زکات و نفقه‌هایی که واجب است و عدم اسراف در مصرف آن، امید است که خیر بسیاری نصیبشان شود، رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «نِعْمَ الْمَالُ الصَّالِحُ مَعَ الرَّجُلِ الصَّالِحِ»[۳]: (مال نیکو چه خوب است در دست مرد صالح).

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] سنن نسائي: كتاب السهو نوع آخر من الدعاء، شماره (١٣٠٥).

[۳] صحیح ابن حبان (٦/٨ ، شماره ٣٢١٠).

جواب:

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل في سؤاله الثاني: كيف يكون مصير الأمة الإسلامية لو تبدلت حياتهم المكانية والمعيشية؟ فلو جد عليهم ظروف جديدة، مثل الكوارث من سيول عارمة أخرجت الكثير منهم من منازلهم، وما فيها من نعيم، أو زلزال حرمهم مساكنهم وما فيها من وسائل الراحة، وأخرجهم مع أطفالهم ونسائهم في العراء، أو أعاصير لا قبل للخَلق بها؟ فبالله عليكم ما السبيل؟ لأنني أقول لكم هذا الكلام حينما عرفت موقعي من هذه الدنيا، بما لدي من مال يفوق تصور الكثيرين من الناس، وبما أنني قد عرفت أن هذا المال ليس ملكي، وإنما هو وديعة عندي لصاحبه الحقيقي – وهو الله-، وأخشى في يوم : ما أن يسترجع عاريَّته، ولا يبقى عندي إلا أثرها، وهي نعومة ملمسي، وحسن نضارتي، وجودة ملبسي، ورفاهية مركبي، دُلُّونا إلى الصواب معشر التجار، فإنا في خطر؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: أنا أشكر الأخ على هذا الكلام الجيد الرصين الذي يَدُلّ على إيمان هذا الرجل، وعلى عقله، وتخوفه من المستقبل، ودلالتي لهؤلاء التجار:

أولا: أن يأخذوا الأموال من وجهها على وجه مباح، ليس فيه تحريم من غش، أو خداع، أو مكر للمسئولين، أو غير المسئولين، وألا يتجرؤوا على أخذه من طريق الربا، فإن الربا من أعظم الذنوب وأشدها خطرًا على المجتمع، وقد قال الله -تعالى-: ﴿ یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱتَّقُوا۟ ٱللَّهَ وَذَرُوا۟ مَا بَقِیَ مِنَ ٱلرِّبَوٰۤا۟ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِینَ* فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُوا۟ فَأۡذَنُوا۟ بِحَرۡبࣲ مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِۦۖ وَإِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمْوَٰلِكُمْ لَا تَظۡلِمُونَ وَلَا تُظۡلَمُونَ ﴾ [البقرة: ۲۷۸-۲۷۹].

ورسول الله صلى الله عليه وسلم صح عنه أنه لَعَنَ آكِلَ الرِّبَا، وَمُؤْكِلَهُ، وَكَاتِبَهُ، وَشَاهِدَيْهِ، وَقَالَ: «هُمْ سَوَاءٌ».

فنصيحتي لهؤلاء التجار بأمور:

الأول: أن يكون اكتسابهم من المال على وجه حلال.

ثانيا: أن يُخرجوا ما يجب في هذا المال من زكاة ونفقات.

ثالثا: ألا يُسرفوا في استهلاك هذا المال في أمور التنعم بفضول الطعام والشراب واللباس والنكاح والمساكن والمراكب وغيرها، وأن يقتصدوا، فإنه من الدعاء المأثور: «وَأَسْأَلُكَ الْقَصْدَ فِي الْفَقْرِ وَالْغِنَى».

وليس يُعقب السرف إلا التلف فإذا هم استقاموا على هذه الأمور الثلاثة: اكتساب المال مِن حِلَّه، وصرف ما يجب فيه من زكاة ونفقات، وعدم الإسراف في إنفاقه، فإنه يُرجى لهم خير كثير، قال النبي صلى الله عليه وسلم: «نِعْمَ الْمَالُ الصَّالِحُ مَعَ الرَّجُلِ الصَّالِح».