(۶۵۴۴) توصیه‌های شرعی نسبت به پدرانی که در برخورد با فرزندان سخت‌گیر و ظالمانه رفتار می‌کنند

(۶۵۴۴) سوال: می‌دانیم که دین حنیف‌مان مارا به اطاعت از پدر و مادر در هرآنچه اللهÀ راضی است، امر کرده است و سوال من این است: بعضی پدران را می‌یابیم که در معامله با پسران خود سنگ‌دل هستند به‌گونه‌ای که از خلال آن احساس ترس و هراس می‌کنیم و بعضی از آن‌ها کتک می‌زنند و دشنام می‌دهند و لعنت می‌کنند و وقتی که پسر از این مرحله‌ی (سنی) عبور کرد و بزرگ شد، بدتر می‌شود و در این مرحله می‌گوید: اگر با دختر فلانی ازدواج نکردی من از تو راضی نیستم و اگر فلان مقدار مال به من ندهی من از تو راضی نیستم و چیزهای دیگری که در این مجال وجود دارد و همه‌ی آن با این حجت که: «أنتَ و مالُكَ لأَبِيكَ[۱]: (تو و مال تو برای پدرت می‌باشد)، آیا نصحیت و توصیه‌ای برای این پدران وجود دارد شیخ بزرگوار؟

جواب:

نصیحت من به پدران و مادران این است که تقوای اللهÀ را در تربیت فرزندان از دختر و پسرشان رعایت کنند و آن‌ها را بر نیکی یاری دهند و این باید با لطف و توصیه‌ی صحیح و عدم خشونت باشد و بدانند که از رسول اللهﷺ ثابت است که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ، وَيُعْطِي عَلَى الرِّفْقِ مَا لَا يُعْطِي عَلَى الْعُنْفِ، وَمَا لَا يُعْطِي عَلَى مَا سِوَاهُ»[۲]: (اللهÀ مهربان و آسان گير است و نرمی و ملايمت را دوست دارد و در برابر نرمی و خوش رفتاری، پاداش يا نتايجی می‌دهد که در برابر (خشونت و) چيزهای ديگر نمی‌دهد) خشونت سبب قطع رابطه و نافرمانی می‌گردد چون سرشت انسان‌ها اینگونه است که از کسی که به او بدی می‌کند، بدش آید و از کسی که به خوبی کند، خوشش بیاید.

اما نصیحت من به نسبت فرزندان این است که صبر کنند و از اللهÀ احتساب اجر نمایند و از اللهÀ بخواهند که پدران و مادرانشان بر آن‌ها مسلط نگرداند و بدانند که برای هر سختی، رهایی است و اللهÀ اجر صبرکنندگان را بدون حساب می‌دهد.

اگر پدران یا مادرانشان آن‌ها را به امری که در آن سختی است، امر کنند و آن به مصلحت پدر و مادرشان نیست یا در آن ضرر دنیا و آخرتشان قرار دارد، واجب نیست که از پدر و مادرشان اطاعت کنند چون اطاعت از پدر و مادر فقط در اموری می‌باشد که به نفع پدر و مادر است و به فرزندان ضرری نمی‌رسد و همیشه جانب صبر و امید به اجر و انتظار فرج را برتری دهید و از اللهÀ (حل) آن را بخواهید چون اللهÀ فرموده است: {وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌۖ أُجِیبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِۖ فَلۡیَسۡتَجِیبُوا۟ لِی وَلۡیُؤۡمِنُوا۟ بِی لَعَلَّهُمۡ یَرۡشُدُونَ} [سوره البقرة: ۱۸۶]: (و چون بندگانم، از تو درباره من بپرسند، بگو: به راستی که من نزدیکم، دعای دعاکننده را هنگامی‌که مرا بخواند؛ اجابت می‌کنم. پس (آنان) باید دعوت مرا بپذیرند، و به من ایمان بیاورند، باشد که راه‌یابند).

[۲] صحیح مسلم: كتاب البر والصلة والآداب، باب فضل الرفق، رقم (٢٥٩٣).

[۱] سنن ابن ماجه: كتاب التجارات، باب ما للرجل من مال ولده، شماره (۲۲۹۱).

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: نعلم أن ديننا الحنيف أمرنا بطاعة الوالدين في كل أمر يرضي الله -عز وجل- والسؤال هو: هناك بعض من الآباء نجده قاسيا في معاملته لأبنائه، معاملة نُحِسُّ مِن خلالها بالخوف والفزع، ومنهم من يضرب ويَسُبُّ ويلعن، وإذا تعدى الابن هذه المرحلة، وكبر تغير الحال لأسوا منها، وجاءت المرحلة الثانية ، يقول: إذا ما تزوجت بنتَ فلان، فإني غير راض عليك، وإذا ما أعطيتني كذا، فإني غير راض عنك. وأشياء عِدة في هذا المجال، وكل ذلك بحجة: «أَنْتَ وَمَالُكَ لِأَبِيكَ». فهل من نصيحة وتوجيه لهؤلاء الآباء فضيلة الشيخ؟

فأجاب رحمه الله تعالى: نصيحتي للآباء والأمهات أن يتقوا الله -عز وجل- في تربية أولادهم من بنين وبنات وأن يُعينوهم على برهم، وذلك باللطف، والتوجيه السليم وعدم العنف، وليعلموا أنه ثبت عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه قال: «إِنَّ اللَّهَ رَفِيقٌ يُحِبُّ الرِّفْقَ، وَيُعْطِي عَلَى الرِّفْقِ مَا لَا يُعْطِي عَلَى الْعُنْفِ، وَمَا لَا يُعْطِي عَلَى مَا سِوَاهُ». وأبلغهم بأن العنف يؤدي إلى القطيعة والعقوق، لأن النفوس تجبولة على كراهة مَن يُسيء إليها، وعلى تحبَّةٌ مَن يُحسن إليها.

أما بالنسبة للأولاد، فإني أنصحهم بأن يصبروا، ويحتسبوا الأجر عند الله -عز وجل- ويسألوا الله -تعالى- ألا يُسلط عليهم آباءهم وأمهاتهم، وليعلموا أن لكل أزْمَةٍ فَرَجًا، وأن الله -تعالى- يجزي الصابرين أجرهم بغير حساب.

ثم إذا أمرهم ،آباؤهم أو أمهاتهم بأمرٍ فيه مشقة عليهم، وليس فيه مصلحة للأبوين، أو أمراهم بأمرٍ فيه ضرر في دينهم، أو دنياهم، فإنه لا يجب عليهم طاعة الوالدين في ذلك، لأن طاعة الوالدين إنما تجب فيما إذا كان الأمر ينفع الوالدين، ولا يضر الأولاد، وليفضلوا دائما جانب الصبر والاحتساب، وانتظار الفرج، وليدعوا الله -تعالى- بذلك، فإن الله -تعالى- يقول ﴿ وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِی عَنِّی فَإِنِّی قَرِیبٌۖ أُجِیبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِۖ فَلۡیَسۡتَجِیبُوا۟ لِی وَلۡیُؤۡمِنُوا۟ بِی لَعَلَّهُمۡ یَرۡشُدُونَ ﴾ [البقرة: ١٨٦].