(۳۱۰۴) سوال: معنای فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «من مس الحصی فقد لغا، و من لغا فلا جمعة له»: (کسی که به سنگ ریزه دست بزند (و با آن بازی کند) دچار لغو شده است  کسی که دچار لغو شود فضیلت جمعه را از دست می‌‌دهد) چیست؟

جواب:

منظور از کلمه‌‌ی (الحصی) سنگ ریزه‌‌ای مانند سنگ‌‌هایی که به سمت جمرات پرت می‌‌شود است و مسجد پیامبر ﷺ با این سنگ‌‌ها فرش شده بود و منظور پیامبر ﷺ از جهت بازی کردن با آن است مانند این که در روز جمعه مشغول به دست زدن به این سنگ ریزه‌‌ها و نوشتن بر روی آن‌‌ها و… که باعث حواس‌‌پرتی می‌‌شود باشد.

لذا پیامبر ﷺ می‌‌فرماید: «من مس الحصی -أي: على وجه العبث- فقد لغا، و من لغا فلا جمعة له»[۱]: (کسی که به سنگ ریزه دست بزند (و با آن بازی کند) دچار لغو شده است  کسی که دچار لغو شود فضیلت جمعه را از دست می‌‌دهد) لذا پیامبر ﷺ لغو را به این که انسان از فضیلت نماز جمعه محروم می‌‌شود تفسیر نمود و منظور این نیست که نمازش درست نیست و مثل این فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ است: «إذا قلت لصاحبك يوم الجمعة: أنصت، و الإمام يخطب فقد لغوت، و من لغا فلا جمعة له»[۲]: (هرگاه در روز جمعه به دوستت گفتی: ساکت شو در حالی که امام خطبه می‌‌خواند دچار لغو شده‌‌ای کسی که دچار لغو شود فضیلت جمعه را از دست می‌‌دهد) منظور این است که از پاداش جمعه محروم می‌‌شود نه این که نماز جمعه‌‌اش درست نیست.

در این مناسبت تحذیر می‌‌دهم از آن چه برخی از مردم در آن سهل انگار هستند و در حالی که امام خطبه می‌‌خواند صحبت می‌‌کنند این کار از جمله محرمات است و پیامبر ﷺ این شخص را به الاغی که کتاب‌‌ها را حمل می‌‌کند تشبیه کرده است.

اگر کسی بگوید: اگر امامی در حال خطبه خواندن در روز جمعه باشد ولی من قصد نماز خواندن همراه او را نداشته باشم و می‌‌خواهم در مسجد دیگری نماز بخوانم یا لازم است سکوت کنم؟

جواب: لازم نیست اگر از مسجدی عبور کردی که در آن نماز جمعه می‌‌خوانند و امام در حال خطبه باشد و می‌‌خواهی به مسجد دیگری بروی بر تو واجب نیست برای این خطیبی که خطبه می‌‌خواند سکوت کنی زیرا خطیبی نیست که می‌‌خواهد تو را نصیحت کند.

همچنین اگر فرض شود منتظر آمدن امام به مسجد باشی و شنیدی که مسجد دیگری در حال خطبه خواندن باشد لازم نیست برای خطبه‌‌اش سکوت کنی زیرا تو نمی‌‌خواهی از این خطیب نصیحت بشنوی بلکه می‌‌خواهی به نصایح خطیبی که در آن مسجد هستی گوش کنی.

به این مناسبت می‌‌گویم: آن چه برخی از مردم امروزه انجام می‌‌دهند  و خطبه را از بلندگوهای مناره پخش می‌‌کنند تا اینکه باعث حواس‌‌پرتی دیگران می‌‌شود امر منکری است که پیامبر ﷺ هنگامی که دید اصحابش در حال نماز خواندن هستند و برخی تلاوت را به صورت بلند می‌‌خوانند از آن نهی کرد به همین دلیل فرمود: و در حدیثی دیگر می‌‌فرماید: «لا يجهر بعضكم على بعض في القراءة»[۳]: (برخی از شما نزد برخی دیگر هنگام خواندن قرآن صدایش را بلند نکند) لذا رسول الله ﷺ بیان نمود که این کار اذیت کردن است و پیامبر ﷺ راست فرمود چرا که این صدا که از بیرون شنیده می‌‌شود نمازگزاران مسجد دوم را اذیت می‌‌کند و حواس آن‌‌ها را از گوش دادن به امام خود پرت می‌‌کند بلکه چه بسا به امامی که بیرون است گوش دهند و گوش دادن به امام خود را فراموش کنند زیرا اولی خواندن و صدایش بهتر است و این اذیت کردن برادران مسلمان است و الله À از اذیت کردن مؤمنان هشدار داده است: {وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُّبِينًا}[احزاب: ۵۸](و کسانی که مردان مؤمن و زنان مؤمن را بی هیچ گناهی که مرتکب شده باشند آزار می‌دهند به راستی (بار) بهتان و گناه آشکاری را به دوش کشیده‌‌اند).

بنابراین نصیحت من به برادران مسلمانم که این کار را انجام می‌‌دهند این است که از این کار به سوی الله À توبه کنند و مزاحم برادران خود نشوند و اشکالی ندارد که اقامه از مناره پخش شود به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ: «إذا سمعتم الإقامة فامشوا إلى الصلاة و عليكم السكينة»[۴]: (هرگاه صدای اقامه را شنیدید به نماز بروید و بر شما واجب است با آرامش بروید) این دلالت می‌‌دهد بر این که اقامه از بیرون مسجد شنیده می‌‌شود هر چند برخی از برادران آن را مکروه می‌‌دانند و می‌‌گویند: در آن ضرر وجود دارد یعنی اگر به تنبلان گفته شود بعد از اذان به مسجد بروید می‌‌گویند: نماز هنوز اقامه نشده است و تا اقامه‌‌ی نماز منتظر می‌‌مانیم اما نظرم این است که إن شاء الله اشکالی ندارد یعنی إن شاء الله اشکالی ندارد اقامه از طریق مناره پخش شود.

[۱] تخریج  آن گذشت.

[۲] تخریج  آن گذشت.

[۳] تخریج  آن گذشت.

[۴] تخریج  آن گذشت.