(۲۸۵۳) حکم امامت با حفظ ناقص سوره‌های قرآن در نماز

(۲۸۵۳) سوال: امام مسجد محلهای که در آن زندگی میکنم هستم و آن مقداری که برایم میسر است را از قرآن حفظ هستم اما در برخی از سورههای قرآن حدود بیست آیه و یا برخی به اندازهای که میسر است حفظ هستم مانند آیاتی که در آن هشدار یا آیاتی که در آن بشارت است اینها غیر از جزءهایی است که به صورت کامل حفظ هستم آیا این جایز است یا اینکه باید سوره را کامل حفظ باشم؟

جواب:

مانند اینکه سؤال کننده میگوید: آیا درست است این آیات یا سورههایی را که حفظ نموده بخوانم؟ میگوییم: بله، هر چقدر برایت میسر است از قرآن بخوان اما حریص باش بر اینکه تلاوتت به سنت نزدیکتر باشد طوری که تلاوت در نماز صبح از سورههای بلند باشد و در مغرب غالبا سورههای کوتاه و در ظهر، عصر و عشا سورههای متوسط باشد.

سورههای مفصل از سورهی قاف تا سورهی ناس است و سورههای بلند از قاف تا عم و سورههای کوتا از ضحی تا ناس و متوسط بین این دو قرار دارد.

و امام حریص باشد بر اینکه سورهها را کامل بخواند یا اینکه در هر رکعت سورهای کامل بخواند یا اینکه یک سوره را در دو رکعت تقسیم کند و مانند برخی از امامان نباشد که همیشه یا غالبا قسمتی از آیات سورههای طولانی را میخوانند؛ ابن قیم O میگوید: از رسول الله ﷺ چیزی مبنی بر اینکه آیاتی را از سورهای بخواند حفظ نشده است مگر آنچه در سنت نماز صبح آمده که برخی اوقات در رکعت اول میخواند: {قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ}[بقره: ۱۳۶](بگویید: ما به الله ایمان آوردیم و به آنچه بر ما نازل شده و آنچه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و نوادگان یعقوب نازل گردید و به آنچه که به موسی و عیسی داده شده و به آنچه که پیامبران (دیگر) از طرف پروردگارشان داده شده است و در میان هیچ یک از آنها جدایی نمی اندازیم و ما تسلیم الله هستیم) و در رکعت دوم: {قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ}[آل عمران: ۶۴](بگو ای اهل کتاب! بیایید به سوی سخنی که میان ما و شما یکسان است که جز الله را نپرستیم و چیزی را شریک او نسازیم و بعضی از ما بعضی دیگر را به جای الله به پروردگاری نگیرد پس اگر (از این دعوت) روی گرداندند، بگویید: گواه باشید که ما مسلمانیم) این بهتر است اما با این وجود اگر انسان همیشه یا غالبا آیاتی از سورههای طولانی را بخواند حرام و مکروه نیست به دلیل فرمودهی الله ﷺ: {فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ}[مزمل: ۲۰](پس اکنون آنچه (برای شما) میسر باشد از قرآن بخوانید) اما این بر خلاف اولی است از این جهت که از پیامبر ﷺ حفظ نشده که در نماز فرض آیاتی را از اواسط سورهها بخواند.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أعمل إماما في مسجد الحي الذي أسكن فيه وأحفظ من كتاب الله ما تيسر ولكن بعض السور أحفظ منها ما يقارب عشرين آية، والثانية أحفظ منها ما تيسر كالآيات التي فيها تحذير والآيات التي فيها بُشْرَى، هذا غير الأجزاء التي أحفظها كاملة، فهل هذا يجوز، أم أنه لا بد من حفظ السور كاملة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: كأن السائل يقول: هل يجوز أن أقرأ بهذه الآيات أو السور التي أنا حافظ لها؟ فنقول نعم، اقرأ ما تيسر معك من القرآن، ولكن احرص على أن تكون قراءتك أقرب ما يكون إلى السُّنَّة، بحيث تكون القراءة في الفجر من طوال المفصل، وفي المغرب من قصاره غالبا، وفي الظهر والعصر، والعشاء من أوساطه.

والمفصل أوله (ق) وآخره سورة (الناس)، والطوال من (ق) إلى (عم)، وقصاره من (الضحى) إلى سورة (الناس)، وأوساطه ما بين ذلك.

وليحرص الإمام على أن يقرأ سورًا كاملة إما أن يقرأ سورة كاملة في كل ركعة، وإما أن يقرأ سورة كاملة يفرقها في الركعتين، ولا يكون كما يفعله بعض الأئمة لا يقرأ دائما أو غالبًا إلا آيات من السور الطويلة، فإن ابن القيم رحمه الله قال: إن هذا ليس من هدي النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-وأقول: إنه لم يحفظ عن الرسول -عليه الصلاة والسلام- أنه قرأ آياتٍ منسورة، إلا ما جاء في سُنَّةِ الفجر ، فإنه كان يقرأ أحيانًا في الركعة الأولى: ﴿ قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَا أُنزِلَ إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالْأَسْبَاطِ وَمَا أُوتِيَ مُوسَى وَعِيسَى وَمَا أُوتِيَ النَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمْ لَا نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِّنْهُمْ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴾ [البقرة: ١٣٦]، وفي الركعة الثانية: ﴿ قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ تَعَالَوْا إِلَىٰ كَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَيْنَنَا وَبَيْنَكُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا وَلَا يَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِّن دُونِ اللَّهِ ۚ فَإِن تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ ﴾ [آل عمران : ٦٤] هذا هو الأفضل، ولكن مع ذلك لو أن الإنسان قرأ دائما أو غالبًا من السور الطويلة آياتٍ فإنه ليس ذلك حراما، وليس ذلك مكروها؛ لقول الله تعالى: ﴿ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ﴾ [المزمل: ٢٠]، لكن هذا خلاف الأولى، حيث إنه لم يحفظ عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- في صلاة الفرض أنه قرأ فيها آيات من أثناء السور.