(۱۶۰۰) سوال: آیا گفتن شهادت و تلفظ نام الله À برای غسل جنابت در سرویس بهداشتی جایز است؟
جواب:
گفتن شهادت بعد از غسل گفته میشود که میتوان آن را بعد از خروج از آن مکان گفت؛ یعنی وقتی خارج شدی میگویی: «أشهد أن لا إله إلا الله، وأشهد أن محمداً عبده ورسوله، اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من المتطهرين»[۱] : (شهادت میدهم که معبود بر حق جز الله وجود ندارد و محمد بنده و پیامبر او است؛ ای الله! مرا از توبهکنندگان قرار بده و مرا از پاکان قرار بده). بنا بر دیدگاه راجح، گفتن (بسم الله) برای وضو و غسل، واجب نیست و فقط سنت است لذا اگر گفته شود، بهتر است و اگر با زبان گفته نشود، به یاد داشتن آن در قلب کافی است.
شیخ بزرگوار! در بسیاری از خانههای جدید که به طور ویلایی و… ساخته میشود، توالت و سنگ روشویی در یک مکان قرار دارد لذا شخص بر سنگ توالت، قضای حاجت نموده و سپس برای وضو گرفتن به محل روشویی میآید و وضو میگیرد؛ آیا گفتن (بسم الله) و شهادت در این مکانها درست است؟
جواب: بله، تا زمانی که مکان روشویی با مکان توالت، متفاوت است هر چند که زیر یک سقف قرار داشته باشد اما با مانع یا دیواری از هم جدا شده باشند، مستقل محسوب شده و ایرادی ندارد.
این جا مسئلهای وجود دارد که در سؤال به آن اشاره نشده است ولی دوست دارم یادآوری کنم؛ برخی از مردم، توالتها را به طرف قبله میسازند به طوری که وقتی شخص مینشیند رو به قبله خواهد بود در حالی که رسول الله ﷺ فرموده است: «إذا أَتَيتُم الغائطَ فلا تَسْتقبِلوا القِبْلةَ بغائطٍ ولا بَولٍ، ولكن شَرِّقوا أو غَرِّبوا»[۲] : (هنگام قضای حاجت، روی به قبله و پشت به قبله نکنید؛ بلکه به طرف شرق یا غرب رو کنید). در حدیث صحیح از روایت ابن عمر Ç ثابت است که گفت: «رَقِيتُ عَلَى بَيتِ أُختِي حَفصَةَ، فَرَأَيتُ رَسُولَ اللهِ ﷺ قاعدا لِحَاجَتِه، مُستَقبِلَ الشَامِ، مُستَدبِرَ القِبلَةِ» : (بر بام خانهی خواهرم حفصه بالا رفتم و دیدم که رسول الله ﷺ در حالت نشسته، رو به شام و پشت به قبله، قضای حاجت میکند).
بنابراین حدیث اول دلالت بر تحریم رو کردن به قبله به طور مطلق (در ساختمان و خارج از ساختمان) میدهد که ابو ايوب Ð که راوی این حدیث است نیز چنین برداشت نموده و گفت: (فَقَدِمنَا الشامَ، فَوَجَدنَا مَراحِيضَ قَد بُنِيَت قِبَلَ القِبلَةِ، فَنَنحَرِفُ وَنَستَغفِرُ اللهَ تعالى)[۳] : (وقتی به شام رفتیم، دیدم که محل قضای حاجت (سرویس بهداشتی) به طرف قبله بنا شده است؛ پس جهت خود را تغییر داده و از الله طلب مغفرت میکردیم).
ظاهر حديث دوم نیز دلالت میدهد که پشت نمودن به قبله برای قضای حاجت در ساختمان، ایرادی ندارد اما برخی مردم، محل قضای حاجت را به طرف قبله میسازند؛ این افراد باید جهت را تغییر دهند تا قبله در سمت چپ یا راستشان باشد.
[۱] تخریج آن گذشت.
[۲] تخریج آن گذشت.
[۳] تخریج آن گذشت.