سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۱۶۰۰) آیا گفتن شهادت و تلفظ نام الله برای غسل جنابت در سرویس بهداشتی جایز است؟

(۱۶۰۰) سوال: آیا گفتن شهادت و تلفظ نام الله À برای غسل جنابت در سرویس بهداشتی جایز است؟

جواب:

گفتن شهادت بعد از غسل گفته می‌شود که می‌توان آن را بعد از خروج از آن مکان گفت؛ یعنی وقتی خارج شدی می‌گویی: «أشهد أن لا إله إلا الله، وأشهد أن محمداً عبده ورسوله، اللهم اجعلني من التوابين واجعلني من المتطهرين»[۱] : (شهادت می‌دهم که معبود بر حق جز الله وجود ندارد و محمد بنده و پیامبر او است؛ ‌ای الله! مرا از توبه‌کنندگان قرار بده و مرا از پاکان قرار بده). بنا بر دیدگاه راجح، گفتن (بسم الله) برای وضو و غسل، واجب نیست و فقط سنت است لذا اگر گفته شود، بهتر است و اگر با زبان گفته نشود، به یاد داشتن آن در قلب کافی است.

شیخ بزرگوار! در بسیاری از خانه‌های جدید که به طور ویلایی و… ساخته می‌شود، توالت و سنگ روشویی در یک مکان قرار دارد لذا شخص بر سنگ توالت، قضای حاجت نموده و سپس برای وضو گرفتن به محل روشویی می‌آید و وضو می‌گیرد؛ آیا گفتن (بسم الله) و شهادت در این مکان‌ها درست است؟

جواب: بله، تا زمانی که مکان روشویی با مکان‌ توالت، متفاوت است هر چند که زیر یک سقف قرار داشته باشد اما با مانع یا دیواری از هم جدا شده باشند، مستقل محسوب شده و ایرادی ندارد.

این جا مسئله‌ای وجود دارد که در سؤال به آن اشاره نشده است ولی دوست دارم یادآوری کنم؛ برخی از مردم، توالت‌ها را به طرف قبله می‌سازند به طوری که وقتی شخص می‌نشیند رو به قبله خواهد بود در حالی که رسول الله ﷺ فرموده است: «إذا أَتَيتُم الغائطَ فلا تَسْتقبِلوا القِبْلةَ بغائطٍ ولا بَولٍ، ولكن شَرِّقوا أو غَرِّبوا»[۲] : (هنگام قضای حاجت، روی به قبله و پشت به قبله نکنید؛ بلکه به طرف شرق یا غرب رو کنید). در حدیث صحیح از روایت ابن عمر Ç ثابت است که گفت: «رَقِيتُ عَلَى بَيتِ أُختِي حَفصَةَ، فَرَأَيتُ رَسُولَ اللهِ ﷺ قاعدا لِحَاجَتِه، مُستَقبِلَ الشَامِ، مُستَدبِرَ القِبلَةِ» : (بر بام خانه‌ی خواهرم حفصه بالا رفتم و دیدم که رسول الله ﷺ در حالت نشسته، رو به شام و پشت به قبله، قضای حاجت می‌کند).

بنابراین حدیث اول دلالت بر تحریم رو کردن به قبله به طور مطلق (در ساختمان و خارج از ساختمان) می‌دهد که ابو ايوب Ð که راوی این حدیث است نیز چنین برداشت نموده و گفت: (فَقَدِمنَا الشامَ، فَوَجَدنَا مَراحِيضَ قَد بُنِيَت قِبَلَ القِبلَةِ، فَنَنحَرِفُ وَنَستَغفِرُ اللهَ تعالى)[۳] : (وقتی به شام رفتیم، دیدم که محل قضای حاجت (سرویس بهداشتی) به طرف قبله بنا شده است؛ پس جهت خود را تغییر داده و از الله طلب مغفرت می‌کردیم).

ظاهر حديث دوم نیز دلالت می‌دهد که پشت نمودن به قبله برای قضای حاجت در ساختمان، ایرادی ندارد اما برخی مردم، محل قضای حاجت را به طرف قبله می‌سازند؛ این افراد باید جهت را تغییر دهند تا قبله در سمت چپ یا راستشان باشد.


[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يجوز التشهد على الجنابة في دورة المياه وذكر اسم الله؟

فأجاب رحمه الله تعالى: التشهد يكون بعد الفراغ، وهذا يمكن أن يكون بعد خروجك من هذا المكان إذا خرجت تقول: «أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، اللَّهُمَّ اجْعَلْنِي مِنَ التَّوَّابِينَ، وَاجْعَلْنِي مِنَ المُتَطَهِّرِينَ»، وأما التسمية فليست بواجبة عند الوضوء، ولا عند الغسل على القول الراجح، وإنما هي سنة، فإن أتيت بها فهو أولى، وإن لم تأت بها فيكفي التسمية بالقلب.

كثير من المنازل الجديدة من الفيلات وغيرها يكون الحمام في مكان واحد مع مغاسل اليدين، فقد يستنجي الإنسان في الحمام، ثم يخرج إلى هذه المغاسل ويتوضأ عليها، فهل يجوز التسمية والتشهد عند هذه الغسالات مثلا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى: نعم ما دامت الغسالات خارج المكان، وإن كان السقف واحدا، أما إذا قطعت بحاجز أو باب فهما منفصلان، فلا حرج فيها.

وهنا مسألة – وإن لم تكن في السؤال – أحبُّ أن أنبه عليها، و هي: أن بعض الناس يجعل اتجاه الحمامات إلى القبلة إذا جلس لقضاء حاجته، وقد قال النبي – عليه الصلاة والسلام – : «إِذَا أَتَيْتُمُ الغَائِطَ فَلَا تَسْتَقْبِلُوا القِبْلَةَ، وَلَا تَسْتَذْبِرُوهَا، وَلَكِنْ شَرِّقُوا أَوْ غَرِّبُوا»، وثبت في الصحيح من حديث ابن عمر رضي الله عنه أنه قال: «رَقِيتُ عَلَى بَيْتِ أُخْتِي حَفْصَةَ، فَرَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم قَاعِدًا لَحَاجَتِهِ، مُسْتَقْبِلَ الشَّام، مُسْتَدْبِرَ الْقِبْلَةِ ».

وعلى هذا فإن الحديث الأول يدل على تحريم استقبال القبلة مطلقا في البنيان وغير البنيان وهو الذي فهمه راويه أبو أيوب؛ حيث قال: «فَقَدِمْنَا الشَّامَ فَوَجَدْنَا مَرَاحِيضَ بُنِيَتْ قِبَلَ القِبْلَةِ فَتَنْحَرِفُ، وَنَسْتَغْفِرُ اللَّهَ تَعَالَى».

والحديث الثاني يدل بظاهره على أن استدبار القبلة في البنيان لا بأس به، ولكن بعض الناس كما أشرت إليه قد يبنونها مستقبل القبلة، فهؤلاء عليهم أن يغيروها لتكون القبلة عن أيمانهم أو شمائلهم.

مطالب مرتبط:

(۱۵۸۲) حکم نماز پس از همبستری بدون غسل

اگر این معاشقه، غسل را واجب کرده باشد، نمازت درست نیست و باید غسل نموده و نمازت را دوباره ادا کنی اما اگر غسل را واجب کرده نباشد، نمازت درست است زیرا در حالتی وضو گرفته‌ای که فقط وضو بر تو واجب بوده است....

ادامه مطلب …

(۱۶۰۶) آیا برای عید نیز غسلی همانند غسل جمعه، مشروع است؟

در این باره از سنت رسول الله ﷺ حدیثی سراغ ندارم که ایشان برای نماز عید، غسل کرده باشد اما از برخی از سلف صالح H روایت شده است که برای نماز عید، غسل انجام می‌داده‌اند...

ادامه مطلب …

(۱۵۸۴) حکم خروج ترشحات پس از غسل جنابت

این مایعی که از او خارج ‌شده است اگر بر اثر شهوت جدیدی نبوده که غسل را واجب کند، پسماند منی از جنابت قبلی می‌باشد لذا غسل را واجب نمی‌کند بلکه فقط باید آن را بشوید، آثارش را تمیز کند و دوباره وضو بگیرد.....

ادامه مطلب …

(۱۶۰۵) حکم غسل جنابت قبل از فجر جمعه

انجام غسل قبل از فجر، کفایت نمی‌کند زیرا هنوز، روز جمعه شروع نشده است؛ اما اگر غسل بعد از فجر انجام شود، کفایت می‌کند ولی بهتر است که بعد از طلوع خورشید تکرار شود...

ادامه مطلب …

(۱۵۸۶) حکم شک در احتلام بدون وجود اثر ظاهری

غسل در این حالت، واجب نیست؛ فردی که در خواب محتلم شود اما بعد از بیدار شدن هیچ اثری از جنابت نبیند، غسل کردن بر او واجب نیست ...

ادامه مطلب …

(۱۵۶۵) مردی غسل جنابت انجام داده اما سه مرتبه آب بر سرش نریخته است؛ آیا غسل وی درست است؟

غسل واجب که از فرد، رفع مسئولیت می‌کند بدین صورت است که انسان تمام بدنش را با آب بشوید یعنی به هر روشی آب به همه جای بدن مثل سر و زیر مو و سایر بدن برسد...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه