(۱۳۸۳) آیا اگر گفتن (بسم الله) را هنگام وضو گرفتن فراموش کردم، وضویم صحیح است؟

(۱۳۸۳) سوال: آیا اگر گفتن (بسم الله) را هنگام وضو گرفتن فراموش کردم، وضویم صحیح است؟

جواب:

گفتن (بسم الله) در ابتدای وضو سنت است و واجب نیست؛ بلکه از مکمل‌های وضو می‌باشد. زیرا بیشتر کسانی که وضوی رسول الله ﷺ را توصیف کرده‌اند، نگفته‌اند که ایشان (بسم الله) گفته باشد ولی حدیثی از رسول الله ﷺ نقل شده که ایشان فرموده است: «لا وُضوءَ لِمَن لَم یَذکُرِ اسمَ اللهِ عَلَیه»[۱] : (کسی که هنگام وضو، نام الله را نگوید، وضو ندارد). علما درباره‌ی صحت و ثبوت این حدیث یا عدم صحت آن اختلاف نظر دارند؛ امام احمد Ë چنان چه مؤلف کتاب (بلوغ المرام) از ایشان نقل کرده است می‌گوید: : (در این زمینه، هیچ حدیثی ثابت نیست). برخی دیگر از علما این حدیث را حجت و دلیل می‌شمارند زیرا این حدیث را صحیح و ثابت می‌دانند.

اما بررسی در مورد نفی وارد شده در حدیث باقی می‌ماند که آیا این نفی، صحت و درستی وضو را نفی کرده یا نفی کامل بودن آن مد نظر است؟ چون بیشتر احادیثی که درباره‌ی وضوی رسول الله ﷺ وارد شده است (البته اگر تمام این احادیث، چنین نباشد) گفتن (بسم الله) را ذکر نکرده‌اند، تفسیر این نفی به نفی کمال، قطعی است. بنابراین گفتن (بسم الله) در ابتدای وضو، کامل‌تر است اما اگر کسی حتی از روی عمد نیز آن را ترک کند، وضویش درست می‌باشد و مرتکب گناه نشده است.

[۱] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 6

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: إذا توضأت ونسيت البسملة هل يصح الوضوء؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: التسمية على الوضوء سُنة، وليست بواجبة بل هي من مكملات الوضوء؛ لأن أكثر الواصفين لوضوء رسول الله -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- لم يذكروا أنه يُسمّي، لكن ورد عنه -صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه قال: لا وضوء لمن لم يذكر اسم الله عليه».

وقد اختلف العلماء في ثبوت هذا الحديث وعدمه، فالإمام أحمد رحمه الله قال: «لا يثبت في هذا الباب شيء». كما نقله عنه صاحب البلوغ الله. ومن العلماء من جعل هذا الحديث حُجَّة، أي أنه ثابت عنده عن رسول الله -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-.

لكن يبقى النظر في هذا النفي؛ هل هو نفي للصحة، أم هو نفي للكمال؟ وإذا كانت النصوص الواردة عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- في وضوئه لم تذكر هذه البسملة في أكثر ما ورد – إن لم يكن كل ما ورد من فعل الرسول عليه الصلاة والسلام فإنه يتعين أن يُحمل ذلك على الكمال، فالتسمية على الوضوء أكمل، لكن لو تركها الإنسان متعمدا فإن وضوءه صحيح، ولا إثم عليه.