(۴۴۰۹) حکم عمره ناقص و ناتمام در اثر ازدحام شدید

(۴۴۰۹) سوال: حکم کسانی که برای ادای عمره از جده خارج گشته‌اند و طواف را انجام داده‌اند و سعی را شروع کرده‌اند اما برخی از آنها دو دور و برخی دیگر سه دور انجام داده‌اند اما به دلیل شلوغی زیاد در آن شب نتوانسته‌اند آن را کامل کنند و آن در شب ۲۷ رمضان گذشته بوده است و بر نفسشان از مرگ یا ضرری ترسیده‌اند و بدون این که سرشان را کوتاه کنند یا این که بتراشند به خانه‌هایشان برگشته‌اند و تا الان کاری نکرده‌اند، چه چیزی بر ایشان لازم می‌باشد؟ جزاکم الله خیرا.

جواب:

این سوال کننده و کسانی را که مثل آن‌ها این خطا را کرده‌اند، سپس در مورد سوال کردن از آن شتاب نورزیدند، نصیحت می‌کنم که این سهل‌انگاری عظیمی در دین الله و شرع او می‌باشد؛ عجیب است که این و امثالش برای انجام عمره در شب ۲۷ رفته‌اند در صورتی که ادای عمره در رمضان سنت است سپس حرمت عمره را نگه نداشته‌‌اند و آن را کامل نکرده و در مورد آنچه انجام داده‌اند سوال نکرده‌اند، از الله برای خود و ایشان هدایت را می‌طلبیم و ما در ابتدا در مورد مشروعیت عمره در شب ۲۷ صحبت می‌کنیم و این که عمره‌ی خود را قطع کرده‌اند.

اما اول: مشروعیت عمره در شب ۲۷ که می‌گوییم: مزیتی در عمره‌ی شب ۲۷ وجود ندارد و اگر انسان معتقد باشد که عمره در شب ۲۷ مزیتی دارد، این اعتقاد اصلی ندارد و رسول الله نفرموده است کسی که در شب ۲۷ رمضان عمره به جا آورد این چنین و آن چنان است و نفرموده است کسی که در شب قدر عمره به جا آورد این چنین و آن چنان است بلکه فرموده است: «مَنْ يَقُمْ لَيْلَةَ الْقَدْرِ – إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا – غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»[۱] : (هر كسى شب قدر را از روى ايمان و براى كسب پاداش آن با عبادت كردن زنده كند، گناهان گذشته اش بخشيده می شوند): و عمره قیام نیست.

سپس می‌گوییم: چه کسی گفته است شب قدر در شب ۲۷ می‌باشد؟ لذا شب قدر ممکن است در شب، ۲۷ یا ۲۵ یا ۲۳ یا ۲۱ باشد و همچنین ممکن در شب‌های زوج یعنی شب ۲۲ ژا ۲۴ یا ۲۶ یا ۲۸ و ۳۰ باشد و همه‌ی اینها ممکن است بلکه امید داریم که در شب ۲۷ باشد اما این که حتما هر سال اینگونه باشد، خیر اینگونه نیست و از ابوسعید خدریJ ثابت است که رسول اللهﷺ فرموده است: «وَقَدْ أُرِيتُ هَذِهِ اللَّيْلَةَ ثُمَّ أُنْسِيتُهَا، فَابْتَغُوهَا فِي الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ، وَابْتَغُوهَا فِي كُلِّ وِتْرٍ، وَقَدْ رَأَيْتُنِي أَسْجُدُ فِي مَاءٍ وَطِينٍ. قَالَ أَبُو سَعِيدٍ الْخُدْرِيُّ: مُطِرْنَا لَيْلَةَ إِحْدَى وَعِشْرِينَ، فَوَكَفَ الْمَسْجِدُ فِي مُصَلَّى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَنَظَرْتُ إِلَيْهِ، وَقَدِ انْصَرَفَ مِنْ صَلَاةِ الصُّبْحِ، وَوَجْهُهُ مُبْتَلٌّ طِينًا وَمَاءً»[۲] : (شب قدر به من نشان داده شد و سپس فراموشم شد؛ شما آن را در دهه‌ی آخر در شب‌های فرد جستجو کنید. من خودم را دیدم که در میان آب و گلی سجده می‌کنم؛ ابوسعید خدری گفت: آن شب در آسمان ابر نمایان شد و باران آمد و در شب بیست و یکم قطرات باران در مسجد، در محل سجده‌ی رسول اللهﷺ فرو ریخت؛ من رسول اللهﷺ را دیدم و به او نگاه کردم وقتی از نماز صبح بازگشت رخسار ایشان آغشته به آب و گل بود): پس شب قدر انتقال می‌یابد یعنی ممکن است امسال شب ۲۷ باشد و سال بعد شب ۲۷ یا ۲۵ باشد لذا مشخص نیست و برای همین اشتباه است که بسیاری از مردم در شب ۲۷ در قیامشان تلاش می‌کنند و در بقیه‌ی شب‌ها قیام نمی‌خوانند و همه‌ی این خطاها مبنی بر تعیین کردن شب قدر می‌باشد.

خلاصه: مزیتی در عمره‌ی شب ۲۷ وجود ندارد زیرا شب ۲۷ همیشه شب قدر نیست بلکه شب قدر در سالی ممکن است در شب ۲۷ باشد و در سال دیگر در شب دیگر و در سال‌های دیگر در شب غیر از آن باشد و مسلمان باید از این اعتقاد که عمره در شب ۲۷ مزیتی دارد دست بر دارد و این که شب قدر در هر سال شب ۲۷ می‌باشد زیرا که دلایل بر این دلالت نمی‌کند.

اما به نسبت کاری که سوال کننده کرده است مخالف قول این قول اللهÀ می‌باشد که می‌فرماید: {وَأَتِمُّوا۟ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِ} [سوره البقرة: ۱۹۶] : (و حج و عمره را برای اللهÀ به اتمام برسانید): سعی رکنی از عمره می‌باشد و برای همین نیز واجب است که الان لباس احرام را بپوشند و بروند سعی را به جا آورند و موی سرش را کوتاه کنند تا این که عمره‌ی گذشته‌یشان کامل کنند و از الان از تمام محظورات احرام دوری کنند و همچنین توبه و استغفار از این گناهی که مرتکب شده‌اند انجام دهند.

[۱] رواه البخاری (۳۵) و مسلم (۷۶۰).

[۲] رواه البخاری (۲۰۱۸) و مسلم (۱۱۶۷).

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما حكم من خرجوا لأداء الْعُمْرَةِ من جُدَّةَ، فلما طافوا بالبيت وشرعوا في السَّعْي، سَعَى بعضهم شوطين، والبعض الآخر ثلاثة أشواط، ثم لم يستطيعوا أن يكملوا السَّعي لأجل الزحمة الشديدة في تلك الليلة، وهي ليلة السابع والعشرين من رمضان الماضي، فخافوا على أنفسهم من الموت، أو الضرر، فعادوا إلى بيوتهم من غير حَلْق ولا تقصير، ولم يفعلوا شيئًا حتى الآن، ماذا عليهم جزاكم الله خيرا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى- أقول: إني أنصح هذا السائل ومن كان على شاكلته ممن يفعلون الخطأ، ثم لا يبادرون بالسؤال عنه، هذا تهاون عظيم بدين الله وشرعه، وعجبا لهذا وأمثاله أن يقدموا ليلة السابع والعشرين لأداء الْعُمْرَةِ، وأداء الْعُمْرَةِ في رمضان سُنَةٌ، ثم تُنتهك حرمة هذه الْعُمْرَةِ، فلا يكملونها ثم لا يسألون عما صنعوا، نسأل الله لنا ولهم الهداية، ونحن نتكلم أولا على مشروعية الْعُمْرَةِ ليلة السابع والعشرين، وعلى ما صنعوا من قطع هذه الْعُمْرَةِ.

أما الأول: وهو مشروعية الْعُمْرَةِ في ليلة سبع وعشرين. نقول: إنه لا مَزيَّةَ لليلة سبع وعشرين في الْعُمْرَةِ، وأن الإنسان إذا اعتقد أن لليلة سبع وعشرين مزية في أداء العُمْرَةِ فيها، فإن هذا الاعتقاد ليس مبنيا على أصل، فلم يقل النبي صلى الله عليه وسلم من أدى الْعُمْرَةَ في ليلة سبع وعشرين من رمضان، فله كذا وكذا، ولم يقل من أدى الْعُمْرَةَ ليلة القدر، فله كذا وكذا، بل قال: «مَنْ قَامَ ليلة القَدْرِ إيمانًا واحتسابًا غُفِرَ له ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ»، وَالْعُمْرَةُ ليست قيامًا.

ثم نقول: من قال إن ليلة القدر هي ليلة سبع وعشرين؟ فليلة القدر قد تكون في السابع والعشرين، وقد تكون في الخامس والعشرين، وقد تكون في الثالث والعشرين، وقد تكون في التاسع والعشرين، وقد تكون في الأشفاع في ليلة اثنين وعشرين، وأربعة وعشرين وستة وعشرين وثمانية وعشرين، وثلاثين، كل هذا ممكن، نعم أرجاها ليلة سبع وعشرين، وأما هي بعينها كل عام فلا، فقد ثبت من حديث أبي سعيد الخدري رضي الله عنه عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه قال: «قد أُرِيتُ هذه الليلة، ثم أنسِيتُهَا، فابتغوها في العشر الأواخر، وابتغوها في كل وثر، وقد رأيتني أسجد في مَاءٍ وطين»، فاستهلت السماء في تلك الليلة فأمطرت، فوكف المسجد في مُصَلَّى النبي صلى الله عليه وسلم ليلة إحدى وعشرين، فبصرت عيني رسول الله صلى الله عليه وسلم، ونظرت إليه انْصَرَفَ مِنَ الصُّبْحِ وَوَجْهُهُ ممتلئ طِينًا وماء ، إذا فليلة القدر تتنقل قد تكون هذا العام في سبع وعشرين، وفي العام التالي في سبع وعشرين، أو في خمس وعشرين، فليست متعينة ليلة سبع وعشرين، ولهذا نرى أنه من الخطأ أن يجتهد بعض الناس في القيام ليلة سبع وعشرين، وفي بقية الليالي لا يقوم كل هذا بناءً على الخطأ في تعيين ليلة القدر.

والخلاصة: أنه لا مَزِيَّةَ لِلْعُمْرَةِ في ليلة سبع وعشرين، لأن ليلة سبع وعشرين ليست هي ليلة القدر بعينها دائما وأبدا، بل تختلف ليلة القدر ففي سنة تكون سبعًا وعشرين، وفي السنة الأخرى في غير هذه الليلة، وفي سنوات أخرى في غيرها، وهذا أمر يجب على المسلم أن يتجنب اعتقاد أن لِلْعُمْرَةِ ليلة سبع وعشرين مزية، وأن ليلة سبع وعشرين هي ليلة القدر في كل عام، لأن الأدلة لا تدل على هذا.

أما بالنسبة لعمل السائل، فهو خطأ مخالف لقول الله تعالى: ﴿ وَأَتِمُّوا الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلَّهِ ﴾ [البقرة: ١٩٦]، السَّعْي من الْعُمْرَةِ، بل هو ركن فيها، وعلى هذا فيجب عليهم الآن أن يلبسوا ثياب الْإِحْرَامِ، وأن يذهبوا فيسعوا ويُقَصِّرُوا تكميلا العمرتهم السابقة، وأن يتجنبوا من الآن جميع تَحْظُورَاتِ الْإِحْرَامِ مع التوبة والاستغفار من هذا الذنب الذي فعلوه.