(۳۴۱۸) سوال: آیا جایز است که ثواب نماز سنت را به برادرم که فوت نموده اهدا نمایم؛ زیرا در یک مجله‌ی دینی مصری خواندم که نماز هر چند که از اعمال بدنی است و نیابت پذیر نیست، اما برخی از ائمه نظرشان بر این است که انسان می‌تواند نماز سنت بخواند و ثواب آن را برای کسی که فوت شده اهدا نماید و از شیخ الاسلام ابن تیمیه Ë نقل شده که می‌گوید: (مرده به وسیله‌ی تمام عبادات بدنی از جمله نماز، روز و تلاوت سود می‌برد، همانطور که به وسیله‌ی عبادات مالی مانند: زکات صدقات و غیره سودمند می‌شود.) آیا آنچه از کلام ایشان خواندم درست است یا خیر؟

جواب:

نظریه‌ی درست در این مسئله آن چیزی است که خواندی، از اینکه تمام عبادات چه بدنی و چه مالی به مرده می‌رسد و به او سود می‌رساند و پاداش داده می‌شود به شرط اینکه مرده مسلمان باشد اما کافر هیچ سودی به او نمی‌رسد اما با این وجود می‌گوییم: بهترین کار دعا برای میت است و اینکه اعمال صالح را برای خودت انجام دهی؛ زیرا پیامبر ﷺ می‌فرماید: «إِذَا مَاتَ الإنْسَانُ انْقَطَعَ عنْه عَمَلُهُ إِلَّا مِن ثَلَاثَةٍ: إِلَّا مِن صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو له.»[۱] يعني: (هرگاه فرزند آدم بميرد عمل او قطع می‌شود مگر از سه چيز: صدقه‌ی جاريه، علمی که از آن سود برده شود یا فرزند صالحی که برای او دعا کند).

 فرمود: فرزند صالحی که برای او دعا می‌کند و نفرمود فرزند صالحی که روزه می‌گیرد یا نماز می‌خواند یا حج انجام می‌دهد و یا شبیه این‌ها، اگر چیزی بهتر از دعا وجود می‌داشت پیامبر ﷺ آن را بیان می‌نمودند و اگر عملی بهتر از دعا بود آن را بیان می‌نمودند ؛ زیرا حقیقتاً عمل هستند و استثنا در اینجا استثنای متصل است، بنابر فرموده‌‌ی پیامبر ﷺ که هرگاه انسان بمیرد عمل او قطع می‌شود، پس اگر نماز مثلاً بهتر بود می‌فرمود: صدقه‌ی جاریه یا علمی که از آن سود برده شود یا عمل صالح ازجانب فرزندش، لذا از این جا که فرمود: فرزند صالحی که برایش دعا می‌کند، دانسته می‌شود که دعا بهتر از اهدای صدقات به مردگان است اما با این وجود اگر به میت اهدا نماید، میت از آن سود می‌برد و اهدا کننده، پاداش احسان خویش به میت را کسب خواهد کرد، اما به شرط اینکه آن مرده بر اسلام بمیرد.

(۱⁾ [تخریج آن گذشت.]