(۳۴۰۳) آیا نمازگزاردن به نیابت از شخصی که وفات نموده جایز است؟

(۳۴۰۳) سوال: آیا نمازگزاردن به نیابت از شخصی که وفات نموده جایز است؟ در این صورت نیت چگونه می‌باشد؟ همچنین آیا جایز است به نیابت از شخصی که وفات نموده حج گزارده شود؟

جواب:

نمازگزاردن به نیابت از شخصی که وفات نموده مشروع نیست حتی اگر دانسته شود که وی نماز را به امید این که بعد از شفا یافتن بخواند، ترک کرده است. همان طور که بسیاری از بیماران که نادان هستند انجام می‌دهند. گاهی بیماری شدید است و نماز بر وی سخت می‌شود یا در لباس یا رختخوابش نجاست وجود دارد و نمی‌تواند آن را پاک کند لذا به امید این که خوب شود سپس نماز را قضا کند نماز را به تأخیر می‌اندازد اما قبل از آن از دنیا می‌رود. این کار منکر و ناپسندی است و بر بیمار واجب است بر بر حسب حال خودش نماز بخواند حتی اگر نتواند بدن، لباس یا مکان نمازش را پاک کند باید نماز بخواند حتی اگر نجس باشد و نتواند نجاستی که به وی رسیده را پاک کند برایش حلال نیست نماز را به تأخیر بیندازد بلکه باید بر حسب حالش نماز بخواند به دلیل فرموده‌ی الله B:{فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ} [التَّغَابُنِ: ١٦] ترجمه: (تا جایی که می‌توانید تقوای الله را پیشه سازید). اگر فرض شود وی از دنیا رفت و نمازهایی بر وی ماند قضا کردنش به جای او مشروع نیست زیرا این کار از پیامبر ﷺ و سلف صالح H وارد نشده است اما برای خانواده و خویشاوندانش شایسته است برایش از الله B بسیار طلب آمرزش و توبه کنند.

حج و روزه اگر در مورد آن‌ها کوتاهی کرده باشد به نیابت از او قضا می‌شود؛ به طوری که توانایی روزه گرفتن داشته اما روزه نگرفته تا این که از دنیا رفته است که این بسیار رخ می‌دهد. مثل این که انسان در رمضان مسافر باشد و افطار کند سپس رمضان تمام می‌شود و او توانایی قضا گرفتن دارد اما قبل از قضاگرفتن از دنیا می‌رود. این شخص به نیابت از وی روزه گرفته می‌شود به دلیل حدیث عایشه È که رسول الله ﷺ فرمود: «من مات و عليه صيام صام عنه وليّه»[۱] ترجمه: (هر کس از دنیا رفت و بر وی روزه بود ولیّ او به نیابت از وی روزه می‌گیرد). اگر ولیّ وی به نیابت از او روزه نگرفت میت گناهی ندارد اما در مقابل هر روز، یک مسکین به عنوان کفّاره غذا داده می‌شود.

همچنین اگر در ادای حج کوتاهی کرده باشد به نیابت از وی قضا می‌شود مثل این که توانایی حج را داشته اما حج انجام نداده است که چنین شخصی به نیابت از وی حج انجام می‌شود.

(۱⁾ [أخرجه البخاري: كتاب الصوم، باب من مات و عليه صوم، رقم ١٩٥٢. و مسلم: كتاب الصيام، باب قضاء الصيام عن الميت، رقم ١١٤٧]

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل تجوز الصلاة عن المتوَفَّى؟ وكيف تكون النية؟ وهل يجوز أن نحُجَّ عن المتوَفَّى أيضًا؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: الصلاة عن الْمُتَوَفَّى ليست بمشروعة، حتى وإن علم أنه قد ترك الصلاة رجاء أن يُشْفَى، كما يفعله بعض الْجُهَّال من المرضى؛ فقد يكون شديد المرض وتصعب عليه الصلاة، أو يكون في ثيابه النجاسة، أو على فراشه نجاسة ولا يستطيع أن يتطهر منها، فيُؤَخِّرُ الصلاة رجاء أن يُشْفَى ثم يقضي الصلاة، ولكنه يموت قبل ذلك. وهذا الفعل منكر، والواجب على المريض أن يُصَلِّى على حسب حاله، حتى ولو لم يتيسر له أن يتطهر في بدنه أو ثوبه أو مكان صلاته، فإنه يُصَلِّى ولو كان نَجِسًا إذا لم يستطع أن يُطَهِّرَ ما أصابه من النجاسة، ولا يحل له أن يُؤَخِّرَ الصلاة، بل يصلي على حسب حاله؛ لقول الله – تعالى-: ﴿ فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ ﴾ [التغابن: ١٦]. وإذا قُدِّرَ أنه مات وعليه صلوات فإنه لا يُشْرَعُ قضاؤها؛ لأن ذلك لم يرد عن النبي صلى الله عليه وسلم ولا عن السلف الصالح، ولكن ينبغي لأهله وقرابته أن يكثروا من الاستغفار وطلب التوبة من الله -عز وجل- لهذا الشخص.

وأما الحج والصوم فإنه يُقْضَى عنه إذا فَرَّطَ فيه، بحيث يكون قد قَدِرَ على أن يصوم ولكنه لم يَصُمْ حتى مات وهذا يقع كثيرا: مثل أن يكون الإنسان مسافرًا في رمضان فيفطر، ثم ينتهي رمضان ويتمكن من القضاء، ولكنه يموت قبل القضاء، فهذا يُقْضَى عنه؛ لحديث لحديث عائشة رضي الله عنها أن رسول الله صلى الله عليه وسلم قال: «مَنْ مَاتَ وَعَلَيْهِ صِيَامٌ صَامَ عَنْهُ وَلِيُّهُ». فإن لم يَصُم عنه وليه فلا إثم عليه، ولكن يُكَفِّرُ عن الميت عن كل يوم بإطعام مسكين. وأما الحج فيُقْضَى عنه أيضًا إذا كان قد فرّط في أدائه، مثل أن يكون مستطيعا الحج ولكنه فَرَّطَ فلم يَحجَّ، فإنه يُقْضَى عنه.