سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۵۹۱۳) حکم دریافت هزینه برای درمان آسیب ناشی از تصادف و استفاده از مازاد آن

(۵۹۱۳) سوال: با ماشین تصادف کردم و در اثر آن بازوی من آسیب دید، لذا راننده به من سه هزار ریال داد و آن را برای درمانم صرف کردم و مقداری از آن باقی ماند، آیا گرفتن هزینه در مقابل این آسیب درست است؟ با آنچه باقی مانده چه کار کنم؟

جواب:

عوضی را که تو در مقابل این آسیب گرفتی، همان چیزی است که از این مرد گرفتی و آن سه هزار ریال است و مقداری از آن که بعد از درمان باقی مانده، آنچه ظاهر بوده برای تو است، مگر اینکه آن مرد این هزینه را به تو بدهد و بگوید: این مال را بگیر و خود را درمان کن! اگر اوگفته باشد: خود را درمان کن، معنای حرفش این بوده که آنچه اضافه از هزینه‌‌ی درمان است را به او برگردانی که در صورتی که آن را گرفت یا اجازه داد اشکالی ندارد اما اگر این سه هزار را داد و نگفت: خود را با آن درمان کن؛ این سه هزار عوضی در مقابل این تصادف است و هرگز چیزی از آن به او بر نمی‌‌گردد.

شیخ بزرگوار! از جهت حکم آیا برای او گرفتن عوض در مقابل این آسیب درست است؟

جواب: برای او گرفتن عوض در مقابل این جراحت‌‌ها درست است.

شیخ بزرگوار! صدمات چگونه ارزیابی می‌‌شوند؟  

جواب: ارزیابی صدمات نزد اهل علم در کتاب دیه‌‌ها (ضمن کتب فقهی) مشهور است و در مورد شکستن بازو هنگامی که بعد از آن خوب شود، گفته‌‌اند: دو شتر لازم است اما اگر دو طرف بر مقداری توافق نمودند، اشکالی ندارد. مگر اینکه بیش از آن اندازه باشد که باید کسی که پرداخت می‌‌کند آگاه باشد و در صورتی که به پرداخت بیش از آن راضی باشد اشکالی ندارد.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: حصل لي حادث سيارة نتج عنه إصابتي في ذراعي، فأعطاني السائق مبلغ ثلاثة آلاف ريال فصرفت منه على علاجي وبقي منه، فهل يجوز أخذ عِوَض عن هذه الإصابة؟ وماذا أفعل بالباقي؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: العوض الذي عن هذه الإصابة هو ما أخذته من هذا الرجل، وهو ثلاثة آلاف ريال، وما زاد بعد العلاج فالظاهر أنه لك، إلا إذا كان الرجل قد أعطاك هذا وقال: خذ هذا المال وعالج منه نفسك؛ فإنه إذا كان قد قال: عالج منه نفسك فإن معنى كلامه أن ما زاد عن العلاج فرده إليه، فإن أخذه أو سمح به فلا حَرَج، وأما إذا أعطاك هذه الثلاثة آلاف

ولم يقل: عالج نفسك منها فإن هذه الثلاثة تكون عوضًا عما حصل من هذا الحادث، ولا ترد إليه شيئًا أبدًا.

فضيلة الشيخ: من حيث الحكم هل يجوز له أخذ عِوَض عن هذه الإصابة؟

فأجاب رحمه الله تعالى : يجوز له أخذ عوض عن هذه الإصابة.

فضيلة الشيخ: كيف تقدر الإصابات؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الإصابات معروف تقديرها عند أهل العلم في كتاب الديات، وقالوا في كسر الذراع إذا جبر مستقيما: فيه بعيران، ولكن إذا تراضي الطرفان على شيء فلا بأس به، إلا أنه إذا كان أكثر من المقدر فإنه لا بد من علم الدافع، فإذا رضي بما زاد فلا حَرَج.

مطالب مرتبط:

(۵۹۰۲) حکم شرعی مادر در فوت نوزاد هنگام شیر دادن

ظرم این بوده که این مادر احتیاط کند و دو ماه پی در پی برای توبه روزه بگیرد، اما به نسبت دیه اگر پدرش زنده باشد حق پدرش است...

ادامه مطلب …

(۵۹۱۱) آیا دیه‌‌ی مرد مانند دیه‌‌ی زن است؟

دیه‌‌ی زن نصف دیه‌‌ی مرد است، هنگامی که به یک سوم یا بیشتر برسد و این مشهور در مذهب امام احمد است. اما در کمتر از آن یک سوم با هم مشترک هستند...

ادامه مطلب …

(۵۹۱۲) حکم گرفتن دیه‌‌ی مقتول و قرار دادن آن در جایی که برای او وقف باشد

دیه‌‌ی مقتول ملکی برای میراث‌‌بران او بوده و هرگونه که می‌‌خواهند در آن تصرف می‌‌کنند و در صورتی که میراث‌‌بران در سن رشد نیستند، درست نیست که در مصالح خیری مصرف شود...

ادامه مطلب …

(۵۸۹۳) حکم شرعی در قبال حادثه‌ی ناخواسته‌ی آتش‌سوزی

ین زن هیچ گناهی در این حادثه سوختگی خواهرش ندارد، امیدوارم الله ﷻ برای صبرش در این مصیبت، به او پاداش بدهد و از الله ﷻ می‌خواهم که او را در درجات بالاتری قرار دهد

ادامه مطلب …

(۵۸۸۳) توبه و اجرای حدود در شرع

(۵۸۸۳) سوال: اگر انسان جرمی انجام داده و بنا بر قانون شریعت، جرم او حد یا قصاص دارد، اما فرار می‌کند و مخفی می‌شود تا این‌که قصیه مسکوت می‌شود و دیگر تحت پیگرد نیست، وی توبه کرده و از کاری که انجام داده پشیمان شده است، آیا این کافی است یا باید خود را به […]

ادامه مطلب …

(۸۵۹۲) مسئولیت شرعی راننده در تصادف منجر به مرگ همراهان

بی‌تردید بله او بدین‌خاطر گناهار است، اما آیا گناهش مانند کسی است که انسانی را عامدانه می‌کشد...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه