(۳۸۴۹) آیا دود ناشی از سوختن چوب، هیزم و… روزه را باطل می‌کند؟

(۳۸۴۹) سوال: آیا دود ناشی از سوختن چوب، هیزم و… روزه را باطل می‌کند؟ آیا سرمه، روزه را باطل می‌کند؟

جواب:

دود، باعث باطل شدن روزه نمی‌شود. سرمه نیز حتی اگر طعمش به حلق برسد، روزه را باطل نمی‌‌کند که این بنا بر دیدگاه برتر و راجح می‌باشد که شيخ الإسلام ابن تيميه Ë نیز همین را برگزیده است؛ زیرا سرمه: خوردنی، نوشیدنی و معادل خوردن و نوشیدن نیز نیست. همچنین چشم محل ورود غذا و نوشیدنی به جسم محسوب نمی‌شود. دود نیز روزه را باطل نمی‌کند مگر این که شخص آن را استنشاق کند و دود به جوف (سینه) برسد که در این صورت، موجب بطلان روزه می‌شود؛ زیرا دود دارای ذراتی است که وارد مجرای تنفسی و بویایی می‌شود و به حلق و سینه می‌رسد و وقتی آن ‌را استنشاق کند، آن را از راه عادی وارد بدن کرده است زیرا بینی، یکی از راه‌های ورود عادی برای خوراک و نوشیدنی است که وقتی شخص نتواند از راه دهانش تغذیه کند، از بینی استفاده می‌کند؛ بدین خاطر رسول الله ﷺ به لقيط بن صبره J فرمود: «أسبغ الوضوء وخلل بين الأصابع وبالغ في الاستنشاق إلا أن تكون صائما»[۱] : (وضو را کامل بگیر، بین انگشتانت را خلال کن و در استنشاق و شستن بینی مبالغه کن مگر این ‌که روزه‌دار باشی).

باید دانست که تمامی باطل کننده‌های روزه چنین هستند که اگر روزه‌دار نداند که موجب باطل شدن روزه می‌شوند یا فراموش کند که روزه‌دار است، روزه‌اش را باطل نمی‌کنند؛ زیرا الله ﷻ می‌فرماید: {رَبَّنَا لا تُؤَاخِذْنَا إِنْ نَسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا} [البقرة: ۲۸۶] : (پروردگارا! اگر از یاد بردیم یا اشتباه کردیم، ما را بازخواست ننما) که الله À در جواب فرموده است: {قد فعلت} : (چنین کردم). همچنین رسول الله ﷺ فرمود: «إذا نسي فأكل و شرب فليُتِمَّ صومَه فإنما أطعمه الله وسقاه»[۲] : (هرگاه روزه‌‌دار از روی فراموشی خورد و نوشید، روزه‌اش را تکمیل کند زیرا همانا الله به او خورانده و نوشانده است). در صحيح بخاري نیز ثابت است که اسماء بنت ابوبكر È گفته است: «أفطرنا على عهد النَّبِيّ ﷺ يومَ غيم ثم طلعتِ الشمسُ»[۳] : (در زمان رسول الله ﷺ در یک روز ابری افطار نمودیم سپس ناگهان خورشید در آمد). به قضا گرفتن امر نشدند زیرا بی‌ خبر بودند که هنوز در وقت روز قرار دارند.

۱-تخریج آن گذشت.

۲-تخریج آن گذشت.

۳-تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل الدخان الناتج من احتراق خشب، أو حَطَبٍ، أو نحو ذلك يُفطر الصائم؟ وهل الكحل يُفطر أيضًا؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: الدخان لا يُفطر الصائم، وكذلك الكُحْل فإنه لا يفطر الصائم، ولو وصل إلى حَلْقِه طعمُ الكحل فإنه لا يَضُرُّ، على القول الراجح من أقوال أهل العلم الذي اختاره شيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله؛ وذلك لأن هذا الكحل ليس أكلا، ولا شربا، ولا بمعنى الأكل والشرب، والعين ليست منفذًا معتادًا يَنفُذُ منه الطعام والشراب إلى الجسم.

وأما الدخان فلا يُفطر أيضًا، إلا من استنشقه حتى وصل إلى جوفه فإنه يفطر في هذه الحال؛ لأن الدخان له جزم يتخلل المسام، فيصل إلى الجوف، وإذا استنشقه فقد أدخله من منفذ ،معتاد، فإن الأنف منفذ معتاد يُغذَّى به الإنسان عند العجز عن التغذية عن طريق الفم، ولهذا قال النبي -عليه الصلاة والسلام – للقيط بن صبرة: «أَسْبغ الْوُضُوءَ، وَخَلَّلْ بَيْنَ الْأَصَابِعِ، وَبَالِغُ فِي الاسْتِنْشَاقِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ صَالِها».

وليُعلم أن جميع المفطرات لا تفطر الصائم إذا فعلها جاهلا بأنها تفطر، أو ناسيا أنه صائم؛ لقول الله تعالى: ﴿ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأنَا ﴾ [البقرة: ٢٨٦]. فقال الله تعالى: قد فعلت. ولأن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- قال: «إِذَا نَسِيَ فَأَكَلَ وَشَرِبَ فَلْيُتِمَّ صَوْمَهُ، فَإِنَّمَا أَطْعَمَهُ اللَّهُ وَسَقَاهُ».

ولأنه ثبت في صحيح البخاري عن أسماء بنت أبي بكر – رضي الله عنهما- «أَفْطَرْنَا عَلَى عَهْدِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم يَوْمَ غَيْمٍ، ثُمَّ طَلَعَتِ الشَّمْسُ»، ولم يؤمروا بالقضاء؛ لأنهم كانوا جاهلين بأنهم ما زالوا في النهار.