سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

۴۵۴ – حکم نام‌گذاری با اسم‌های الله، مانند «رحیم» و «حکیم» چیست؟

۴۵۴ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم نامیدن خود به اسم‌های الله، مانند «رحیم» و «حکیم» چیست؟

جواب دادند: جایز است انسان این اسم‌ها را برای خود بگیرد. اما به شرطی که معنایی که آن اسم‌ها از آن مشتق شده‌اند را لحاظ نکند. فقط مجرد علم باشد. در میان صحابه کسانی با نام حَکَم، و حکیم بن حزام بوده‌اند. همچنین اسم عادل بین مردم مشهور بوده و منکر نیست. اما اگر معنایی که این اسم‌ها از آن مشتق شده‌اند، در آن لحاظ شود، ظاهر این است که درست نیست. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم اسم ابوالحکم را که به عنوان کُنیه از آن استفاده می‌کرد، تغییر داد؛ چون قومش برای حَکَمیت نزدش می‌رفتند، و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «حَکَم، الله است و حکم از آنِ اوست». سپس او را با نام بزرگ‌ترین پسرش، شُریح، کنیه داده و به او فرمود: «تو ابو شُرَیح هستی». زیرا در کنیه‌ای که این شخص برای خود برداشته بود، معنای اسم نیز لحاظ شده بود و از این رو، همانند اسم‌های الله سبحانه و تعالی بود. زیرا اسم‌های الله تعالی فقط برای إعلام نیست. بلکه از لحاظ دلالتشان بر ذات الله سبحانه و تعالی، إعلام بوده، و از حیث دلالتشان بر معنایی که متضمن آن هستند، اوصافند. اما اسم‌های هر کس دیگری جز الله سبحانه  تعالی، فقط مجرّدِ اعلام است. البته به جز اسم‌های پیامبر صلی الله علیه وسلم  که هم أعلام و هم اوصافند. همچنین اسم کتاب‌های الله عز و جل نیز أعلام و اوصاف هستند.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

(454) وسئل: عن حكم التسمي بأسماء الله تعالى مثل الرحيم والحكيم؟

فأجاب بقوله: يجوز أن يسمي الإنسان بهذه الأسماء بشرط ألا يلاحظ فيها المعنى الذي اشتقت منه بأن تكون مجرد علم فقط، ومن أسماء الصحابة الحكم، وحكيم بن حزام وكذلك اشتهر بين الناس اسم عادل وليس بمنكر، أما إذا لوحظ فيه المعنى الذي اشتقت منه هذه الأسماء فإن الظاهر أنه لا يجوز لأن النبي، ﷺ، غير اسم أبي الحكم الذي تكنى به، لكون قومه يتحاكمون إليه وقال النبي، ﷺ: “إن الله هو الحكم وإليه الحكم” ثم كناه بأكبر أولاده شريح وقال له: “أنت أبو شريح” وذلك أن هذه الكنية التي تكنى بها هذا الرجل لوحظ فيها معنى الاسم فكان هذا مماثلاً لأسماء الله ـ سُبْحَانَهُ‌وَتعالى ٰ ـ لأن أسماء الله – عَزَّوَجَلَّ – ليست مجرد أعلام بل هي أعلام من حيث دلالتها على ذات الله ـ سُبْحَانَهُ‌وَتعالى ٰ ـ وأوصاف من حيث دلالتها على المعنى الذي تتضمنه، وأما أسماء غيره ـ سُبْحَانَهُ‌وَتعالى ٰ ـ فإنها مجرد أعلام إلا أسماء النبي، ﷺ، فإنها أعلام وأوصاف، وكذلك أسماء كتب الله – عَزَّوَجَلَّ – فهي أعلام وأوصاف أيضاً.

مطالب مرتبط:

۴۶۰ – آیا جایز است که انسان به مفتی بگوید: در مورد فلان مساله، حکم اسلام چیست؟

۴۶۰ – از شیخ رحمه الله سوال شد: آیا جایز است که انسان به مفتی بگوید: در مورد فلان و بهمان مساله، حکم اسلام چیست؟ یا رای اسلام چیست؟ جواب دادند: شایسته نیست گفته شود: «حکم اسلام در فلان مساله چیست»، یا «رای اسلام در فلان مساله چیست». زیرا گاهی ممکن است مفتی اشتباه کند […]

ادامه مطلب …

۴۸۸ – حکم لقب «قاضی القضات» چیست؟

۴۸۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن «قاضی القضاة» چیست؟ جواب دادند: قاضی القضاة، با این معنای برای الله عز و جل شایسته‌ است. کسی که خود را این گونه نام گذاری کند، خود را در چیزی شریک الله عز و جل قرار داده که فقط مختص الله تعالی است. او قاضی […]

ادامه مطلب …

۴۷۸ – آیا استعمال کلمه‌ی «صُدفَه» (ناگهان) درست است؟

۴۷۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: نظرتان در مورد استعمال کلمه‌ی «صُدفَه: ناگهانی» چیست؟ جواب دادند: نظرمان این است که این سخن اشکال ندارد و امری متعارف است، و گمان می‌کنم احادیثی نیز با این تعبیر وجود دارند: ناگهان با رسول الله صلی الله علیه وسلم مواجه شدیم، رسول الله صلی الله علیه […]

ادامه مطلب …

۴۹۸ – حکم گفتن «قدرتِ الله اراده کرد» چیست؟

۴۹۸ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن: «قدرتِ الله اراده کرد»، چیست؟ اگر جواب، این است که درست نیست، چرا؟ با توجه به اینکه صفت، تابع موصوف است، و صفت، از ذات الله جدا نیست؟ جواب دادند: درست نیست بگویی: «قدرتِ الله خواست» ؛ زیرا، مشیئت، اراده است، و قدرت، معناست، و […]

ادامه مطلب …

۴۹۵ – حکم به کار بردن کلمه‌ی «اگر» چیست؟

۴۹۵ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم به کار بردن کلمه‌ی «اگر»، چیست؟ جواب دادند: برای استعمال کلمه‌ی «اگر»، تفصیل وجود دارد. به این صورت: اول: منظور از آن، فقط خبر باشد. در این صورت اشکالی ندارد. مثلا شخصی به شخص دیگری بگوید: «اگر به ملاقاتم بیایی، تو را اکرام خواهم کرد»، یا […]

ادامه مطلب …

۴۲۹ – حکم گفتن این عبارت چیست: «به من ببخش، الله تو را خوار نکند»؟

۴۲۹ – از شیخ رحمه الله سوال شد: حکم گفتن این عبارت چیست: «به من ببخش، الله تو را خوار نکند»؟ جواب دادند: این عبارت صحیح است. الله سبحانه و تعالی گاهی بنده‌اش را خوار و ذلیل می‌کند. الله تعالی در مورد عذاب کفار می‌فرماید که عذاب خوار کننده‌ای پاداش استکبار آنها در زمین است. […]

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه