(۱۲۵۱) سوال: صحت این حدیث تا چه اندازه است: «نماز صبح را هنگام روشن شدن هوا بخوانید که اجر بیشتری دارد»؟^[۱]

جواب:

الان نسبت به سند این حدیث حضور ذهن ندارم و نمی‌دانم که سندش چه وضعی دارد. اما علما در معنای آن اختلاف دارند. برخی می‌گویند: منظور این است که نماز صبح را به تاخیر بیندازید تا اینکه هوا کاملا روشن شود. برخی دیگر نیز می‌گویند: منظور این است که عجله نکنید تا زمانی که صبح از شب قابل تشخیص باشد؛ چون ابتدای صبح زیاد معلوم نیست و به همین خاطر نیز الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ احکامی را به طلوع صبح متعلق نمی‌کند. بلکه احکام بر واضح شدن صبح مترتب هستند.

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ} [بقره: ۱۸۷]: (پس الان با آنها – یعنی زنانتان – همخوابی نمایید و بجویید آنچه را الله برای شما مقدر کرده است و بخورید و بنوشید تا اینکه رشته‌ی سفید از رشته‌ی سیاه برایتان آشکار شود). این قول – که می‌گوید منظور محقق شدن صبح است – صواب می‌باشد؛ چون سنت همین را بیان می‌کند. زیرا «رسول‌اللهﷺ نماز صبح را در آخرین تاریکی باقی مانده از شب، می‌خواندند».^[۲]

***

[۱] سنن ترمذی: کتاب الصلاة، باب ما جاء فی الإسفار بالفجر، حدیث شماره (۱۵۴)، از رافع بن خدیج رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ با این لفظ: «أَسْفِرُوا بِالْفَجْرِ فَإِنَّهُ أَعْظَمُ لِلْأَجْرِ». و می‌گوید: این حدیث، حسن صحیح است.

[۲] صحیح بخاری: کتاب مواقیت الصلاة، باب وقت المغرب، حدیث شماره (۵۳۵). صحیح مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب استحباب التبکیر بالصبح فی أول وقتها و هو التغلیس و بیان قدر القراءة فیها، حدیث شماره (۶۴۶)، از جابر بن عبدالله رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُمَا با این لفظ: «وَالصُّبْحَ كَانَ النَّبِيُّﷺ يصليها بغلس».