(۱۲۴۲) سوال: در کتاب «تنبیه الغافلین» حدیثی است که می‌گوید: «کسی که از دل و خالصانه و صاف لا إله إلا الله بگوید و آن را با تعظیم در آمیزد، الله چهار هزار گناه کبیره از او را می‌آمرزد».^[۱] آیا این درست است؟

جواب:

خیر، صحیح نیست. موضوع بودن این حدیث، واضح است. کتابی نیز که سائل به آن اشاره کرد، یعنی «تنبیه الغافلین» یکی از کتاب‌های وعظ است. این کتاب سخنان بی ارزش و با ارزش را در خود دارد و حدیث صحیح و حسن و ضعیف و موضوع را در خود جمع آوری می‌کند. نویسندگان چنین کتاب‌هایی، از روی حُسن نیت، احادیث ضعیف و موضوع را می‌آورند. منظور آنها این است که با آن دل‌های مردم را نرم کنند و آنها را از خشم الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بترسانند. این روش، روش درستی نیست. چون برای مردم آنچه که در قرآن و سنت صحیح رسول اللهﷺ وجود دارد، کافیست و همین دو مصدر برای اصلاح مردم کفایت می‌کنند.

اگر واعظان در وعظ‌هایشان به چیزهایی که در قرآن و سنت صحیح رسول اللهﷺ وجود دارد اکتفا کنند، از هر چیز دیگری بهتر است. الله تَعَالَىٰ می‌فرماید: {وَلَوْ أَنَّهُمْ فَعَلُوا مَا يُوعَظُونَ بِهِ لَكَانَ خَيْرًا لَهُمْ وَأَشَدَّ تَثْبِيتًا} [نساء: ۶۶]. (و اگر آنها آنچه را که به آن نصیحت می‌شدند، انجام می‌دادند، برایشان از هر چیزی بهتر و در ثبات قدمشان تاثیر گذارتر بود). قرآن کریم چنان که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید، همه‌اش موعظه و شفا و بیان و هدایت است. {يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَتْكُمْ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَشِفَاءٌ لِمَا فِي الصُّدُورِ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ} [یونس: ۵۷]. (ای مردم، برایتان موعظه‌ای از جانب پروردگارتان و شفایی برای هر آنچه – از مرض که – در سینه‌هاست و هدایت و رحمتی برای مومنان آمده است).

اما احادیث ضعیف و موضوعی که در کتاب‌های وعظ آمده، عملی اجتهادیست، ولی عملی نیست که فاعلش به خاطر آن ستایش شود. اما به خاطر حسن نیتش، امید است که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ او را مورد عفو و مغفرت خود قرار دهد.

***

[۱] جایی این روایت را پیدا نکردم.