(۶۸۹۸) سوال: اعتدال و توازن در اسلام چگونه است؟

جواب:

اعتدال و توازن در اسلام این است که انسان در اطاعت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کوتاهی نکند و چیزی به آن زیاد نیز نکند زیرا دین الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ میان کسانی که در آن افراط و تفریط دارند، قرار گرفته است؛ لذا تکلف و سخت‌گیری در اسلام مشروع نیست و کوتاهی و بی‌توجهی هم مشروع نمی‌باشد، بنابراین انسان باید میانه‌رو باشد.

به همین دلیل رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آن گروهی را که به سوی خانه‌های همسرانش آمدند و درباره عبادت‌های رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم پرسیدند را برحذر داشت «جَاءَ ثَلَاثَةُ رَهْطٍ إِلَى بُيُوتِ أَزْوَاجِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَيْهِمْ، يَسْأَلُونَ عَنْ عِبَادَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَلَمَّا أُخْبِرُوا كَأَنَّهُمْ تَقَالُّوهَا، فَقَالُوا: وَأَيْنَ نَحْنُ مِنَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، قَدْ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَمَا تَأَخَّرَ؟ قَالَ أَحَدُهُمْ: أَمَّا أَنَا فَإِنِّي أُصَلِّي اللَّيْلَ أَبَدًا. وَقَالَ آخَرُ: أَنَا أَصُومُ الدَّهْرَ وَلَا أُفْطِرُ. وَقَالَ آخَرُ: أَنَا أَعْتَزِلُ النِّسَاءَ فَلَا أَتَزَوَّجُ أَبَدًا. فَجَاءَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَقَالَ:  أَنْتُمُ الَّذِينَ قُلْتُمْ كَذَا وَكَذَا؟ أَمَا وَاللَّهِ إِنِّي لَأَخْشَاكُمْ لِلَّهِ وَأَتْقَاكُمْ لَهُ، لَكِنِّي أَصُومُ وَأُفْطِرُ، وَأُصَلِّي وَأَرْقُدُ، وَأَتَزَوَّجُ النِّسَاءَ، فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِي فَلَيْسَ مِنِّي»[۱]: (گروهی سه نفره به سوی خانه‌های همسران رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آمدند در حالی که از عبادت رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم می‌پرسیدند آنگاه که آگاه شدند گویی عبادت رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم را اندک پنداشتند و گفتند ما کجاییم که با رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم برابری کنیم که همانا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ گناهان پیشین و پسین وی را بخشیده است؟ یکی از ایشان گفت: اما من همه‌ی شب را نماز می‌گزارم و دیگری گفت: من تمام سال را روزه می‌گیرم و افطار نمی‌کنم و دیگری گفت: من از زنان کناره می‌گیرم و هرگز ازدواج نمیکنم؛ پس رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آمد و فرمودند: شمایید که چنین و چنان گفتید؟ آگاه باشید به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ قسم من با‌خشیت‌ترین و باتقواترین شما به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ هستم ولی روزه می‌گیرم و روزه نمی‌گیرم و (شب) نماز می‌گزارم و می‌خوابم و با زنان ازدواج میکنم، پس هر که از سنت من روی‌گردانی کند، از من نیست) زیرا آن‌ها افراط  زیاده‌روی کردند.

 کسی که کوتاهی می‌کند نیز در حق خود کوتاهی کرده و در دین الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ سستی کرده است؛ بنابراین بر او واجب است که استقامت کند و واجبات را به‌جا آورد.

[۱] صحیح بخاری: كتاب النكاح، باب الترغيب في النكاح، شماره (٤٧٧٦)، و صحیح مسلم: كتاب النكاح باب استحباب النكاح لمن تاقت نفسه إليه، شماره (١٤٠١).