(۶۸۰۱) سوال: در صحیح مسلم حدیثی هست که معنای آن است که رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به دف یا سوت یا آواز گوش می‌دادند، بسته به تفسیر حدیث و زمانی که ابوبکر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ وارد شد، گفتگوی بین آن‌ها رخ داد ابوبکر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ فرمود: از نی (نوعی آلت موسیقی) شیطان نزد رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم بر حذر باشید، پس رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: هر امتی عیدی دارد و این عید مسلمانان است یا چیزی شبیه به این، لطفا توضیح دهید که منظور از این حدیث چیست و آیا این کار در عید جایز است؟

جواب:

عبارتی که سؤال‌کننده ذکر کرده، حدیث وارد شده از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم نیست بلکه از عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا است «أَنَّ أَبَا بَكْرٍ دَخَلَ عَلَيْهَا، وَعِنْدَهَا جَارِيَتَانِ فِي أَيَّامِ مِنِّي تُدَفِّفَانِ وَتَضْرِبَانِ، وَالنَّبِيُّ صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم مُتَغَشِّ بِثَوْبِهِ، فَانْتَهَرَهُمَا أَبُو بَكْرٍ، فَكَشَفَ النَّبِيُّ  صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم عَنْ وَجْهِهِ، فَقَالَ: دَعْهُمَا يَا أَبَا بَكْرٍ، فَإِنَّهَا أَيَّامُ عِيدٍ، وَتِلْكَ الأَيَّامُ أَيَّامُ مِنًى»[۱]: (که ابوبکر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ در ایام منی و درحالی نزد وی رفته که دو دختربچه نزد عایشه رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهَا بوده و دف می‌زدند و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم  پارچه‌ای بر خود انداخته بود (و مشغول استراحت) در این هنگام ابوبکر رَضِيَ‌اللهُ‌عَنْهُ آنها را نهیب زده و از این کار بازمی دارد؛ آنگاه رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم پارچه را از رویش کنار زده و می‌فرماید: ‌ای ابوبکر، آنها را به حال خودشان بگذار که ایام عید است و این ایام، ایام منا هستند).

این حدیث دلالت می‌دهد که نواختن دف و خواندن آواز در ایام عید اشکالی ندارد به شرط آنکه آواز محترمانه و عفیفانه باشد و شامل ستایش‌های ناپسند یا ذم زشت و کلمات پست و بی‌ارزش نباشد بلکه آن آوازی است که شادی و خوشحالی و مانند آن را نشان دهد و چنین کاری در ایام عید اشکالی ندارد یعنی استفاده از دف و آواز به شکلی که توضیح داده شد، جایز است و شرط دیگری نیز وجود دارد و آن، این است که مانع انجام واجباتی مانند اقامه نماز جماعت نشود زیرا اگر یک امر مباح باعث ترک یک واجب شود، آن کار حرام می‌شود.

[۱] صحیح بخاری: كتاب العيدين، باب: إذا فاته العيد يصلي ركعتين، وكذلك النساء، ومن كان في البيوت والقرى شماره (٩٤٤) ، و صحیح مسلم: كتاب صلاة العيدين باب الرخصة في اللعب الذي لا معصية فيه في أيام العيد، شماره (۸۹۲).