(۶۷۶۶) حکم وسواس در وضو و ترس از عذاب آخرت

(۶۷۶۶) سوال: شیخ بزرگوار، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ شما را حفظ کند، من مسلمانی هستم که الحمدلله نماز می‌خوانم و روزه می‌گیرم، اما مشکلم در وضو گرفتن است، وسواسی به سراغم می‌آید که باعث می‌شود مدت زیادی به شستشو ادامه دهم و تمام وقت به آخرت و عذاب در آتش جهنم فکر کنم، اکنون بسیار ترسیده‌ام، به همین دلیل از شما می‌خواهم که در این مورد مرا نصیحت کنید؟

جواب:

نصیحت من به این سوال کننده و دیگر افرادی که دچار وسواس شده‌اند – و این افراد زیادند – این است که از آنچه در دلشان می‌افتد به‌طور کامل روی برگردانند، پس از اینکه از شر شیطان رانده شده به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ پناه بردند زیرا وسوسه‌هایی که در قلب انسان می‌افتد از شیطان است و به عنوان مثال وقتی فردی وضو می‌گیرد، صورتش را می‌شوید، دست‌هایش را می‌شوید، سر و گوش‌هایش را مسح می‌کند و پاهایش را می‌شوید، نیازی نیست که بگوید: شاید فلان کار را انجام نداده‌ام، شاید فلان کار را انجام نداده‌ام بلکه یک بار شستن کافی است، دوبار بهتر است و سه بار بهترین است و بیشتر از سه بار تجاوز از حد است و به همین دلیل در حدیثی از رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم آمده است که ایشان یک بار (یک بار اعضا رو شستند)، دو بار (دوبار اعضا رو شستند) و سه بار (اعضا رو شستند) وضو گرفتند و فرمودند: «هَكَذَا الْوُضُوءُ، فَمَنْ زَادَ عَلَى هَذَا فَقَدْ أَسَاءَ وَتَعَدَّى وَظَلَمَ»[۱]: (وضو این گونه است، هر کسی بر این بیشتر اضافه کند، قطعاً بد کرده و تجاوز و ظلم کرده است).

الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌‌فرماید: {لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِی رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةࣱ لِّمَن كَانَ یَرۡجُوا۟ ٱللَّهَ وَٱلۡیَوۡمَ ٱلۡـَٔاخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِیرࣰا} [سوره اﻷحزاب: ۲۱]: (یقیناً برای شما در زندگی رسول الله سرمشق نیکویی است، برای آنان که به الله و روز آخرت امید دارند، و الله را بسیار یاد می‌کنند).

رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در وضو بیشتر (شستن اعضا را) از سه بار تکرار نکردند، بنابراین بالاترین حد مجاز در تکرار سه بار است و نباید بیشتر از آن باشد و ممکن است شخصی این عمل را انجام دهد، اما به دلیل وسواس، قلبش فشرده شود، رنگ چهره‌اش تغییر کند و بگوید: وضویم کامل نیست، من هنوز وضو ندارم، به او می‌گویم: بله، نمازت را بخوان حتی اگر این اعتقاد را داری؛ نماز بخوان حتی اگر فکر می‌کنی که وضو نگرفته‌ای زیرا اگر با این عمل قاطعانه و جدی شیطان را تحقیر کنی، با یاد الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ عقب‌نشینی خواهد کرد.

این عزم و اراده‌ی صادقانه همراه با پناه بردن به الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ از شیطان رانده شده و یاری خواستن از او برای داشتن جدیت و عدم توجه به این وسواس‌ها، یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای دفع آن است، چه در وضو، چه در نماز، چه در طواف، چه در سعی، و چه در غیر آنها.

ذکر شده است که یکی از علما که ابن عقیلË از فقهای حنبلی بود، مردی نزد او آمد تا از او سوالی بپرسد، او گفت: من در حالت جنابت هستم، پس به رود فرات می‌روم و زیر آب می‌روم تا غسل جنابت کنم سپس بیرون می‌آیم و می‌گویم: هنوز جنابت از بین نرفته است، نظر شما چیست‌ای شیخ؟ ابن عقیلË به او می‌گوید: نظرم این است که نماز نخوانی، مرد گفت: چطور می‌توانم نماز نخوانم؟ شیخ گفت: زیرا رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم فرمودند: «رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَةٍ: عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ، وَعَنِ الْمُبْتَلَى حَتَّى يَبْرَأَ، وَعَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَكْبَرَ»[۲]: (قلم از سه گروه برداشته شده است: از خواب‌رفته تا بیدار شود و از دیوانه تا اینکه عاقل گردد و از کودک تا بزرگ شود) و تو دیوانه‌ای، چگونه ممکن است در حالت جنابت باشی، به رود بروی و خود را زیر آب آن کنی تا غسل جنابت به جا آوری سپس بگویی: جنابت هنوز از بین نرفته است؟ این دیوانگی است، پس نظرم این است که نماز نخوانی؛ لذا مرد با شنیدن این سخن از این عالم بزرگوار، متوجه اشتباهش گردید.

[۱] سنن نسائی: كتاب الطهارة، باب الاعتداء في الوضوء، شماره (١٤٠)، و سنن ابن ماجه: كتاب الطهارة وسننها، باب ما جاء في القصد في الوضوء وكراهية التعدي فيه، شماره (٤٢٢).

[۲] مسند أحمد (٦ / ١٤٤ ، شماره ٢٥١٥٧) ، وسنن أبو داود: كتاب الحدود، باب في المجنون يسرق أو يصيب حدا، شماره (٤٤٠٢)، و سنن ترمذي: كتاب الحدود، باب ما جاء فيمن لا يجب عليه الحد، شماره (١٤٢٣)، و سنن نسائي: كتاب الطلاق، باب من لا يقع طلاقه من الأزواج، شماره (٣٤٣٢)، و سنن ابن ماجه: كتاب الطلاق باب طلاق المعتوه والصغير والنائم، شماره (٢٠٤١).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: فضيلة الشيخ، حفظكم الله أنا مسلمة -والحمد الله- أصلي وأصوم، ولكن المشكلة عندي في الوضوء، ينتابني الوسواس الذي يجعلني أستمر في الغَسْل وطول الوقت أفكر في الآخرة، والعذاب في نار جهنم، وأنا الآن خائفة جدا، لذلك أطلب من فضيلتكم أن توجهوا لي نصيحة حول هذا الموضوع؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: نصيحتي لهذه السائلة ولغيرها ممن ابتلوا بالوسواس – وهم كثير – أن يُعرضوا عن هذا الذي يقع في نفوسهم إعراضا تاما، بعد أن يستعيذوا بالله من الشيطان الرجيم لأن الوساوس التي تكون في القلب من الشيطان، فمثلا الإنسان إذا توضأ، وغسل وجهه، وغسل يديه، ومسح رأسه وأذنيه، وغسل رجليه لا حاجة إلى أن يقول: لَعَلَّي ما فعلت كذا، لَعَلِّي ما فعلت كذا، بل الغسل مرةً واحدةً يكفي، ومرتين أفضل، وثلاث مرات أفضل، والزيادة على ثلاث إساءة، ولهذا جاء في الحديث عن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أنه توضأ مرةً مرة، ومرتين مرتين وثلاثا ثلاثا، وقال: «هَكَذَا الْوُضُوءُ، فَمَنْ زَادَ عَلَى هَذَا فَقَدْ أَسَاءَ وَتَعَدَّى وَظَلَمَ».

وقد قال الله تعالى ﴿ لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِی رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةࣱ لِّمَن كَانَ یَرۡجُوا۟ ٱللَّهَ وَٱلۡیَوۡمَ ٱلۡـَٔاخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِیرࣰا ﴾ [الأحزاب: ٢١].

ولم يَزِد النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- في الوضوء على ثلاث فأعلى ما يسمح به المرء في التكرار هي الثلاث ولا يزيد عليها، وربما يعمل الإنسان هذا العمل ، لكن لكونه موسوسا، يكون قلبه يعصر، ويتغير لونه ويقول: ما أتممت ؟ ما أتممت أنا لا أزال على حدث. أقول له: نعم صَلِّ ولو كنت تعتقد هذا، وصَلِّ ولو كنت تعتقد أنك لم تتوضأ، لأنك إذا أَهَنت الشيطان بهذا الفعل الحازم الجازم، خَنَس مع ذكر الله -عز وجل-.

فهذا من أهم ما يُطرَد به الوسواس: العزيمة الصادقة، الاستعاذة مع بالله من الشيطان الرجيم والاستعانة به على الحزم، وألا يلتفت الإنسان لهذه الوساوس، لا في الوضوء، ولا في الصلاة، ولا في الطواف، ولا في السعي، ولا في غيرها.

ويُذكر أن أحد العلماء – رحمهم الله – وهو ابن عقيل من فقهاء الحنابلة- أتاه رجل يستفتيه فقال له: إني أكون على جنابة، فأذهب إلى الفرات أنغمس فيه للغسل من الجنابة، ثم أخرج وأقول: إن الجنابة لم ترتفع، فماذا ترى أيها الشيخ؟ فقال له: أرى ألا تصلي فقال الرجل كيف ألا أصلي؟ قال الشيخ لأن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «رُفِعَ الْقَلَمُ عَنْ ثَلَاثَةِ: عَنِ النَّائِمِ حَتَّى يَسْتَيْقِظَ، وَعَنِ الْمُبْتَلَى حَتَّى يَبْرَأ، وَعَنِ الصَّبِيِّ حَتَّى يَكْبَرَ». وأنت مجنون، كيف يكون عليك الجنابة، وتذهب إلى النهر، وتنغمس فيه لترفع الجنابة عن نفسك، ثم تقول: ما ارتفعت الجنابة؟ هذا جنون، فأرى ألا تصلي فتفطن الرجل لنفسه لهذه الكلمة من هذا العالم الجليل رحمه الله.