(۶۵۹۰) سوال: من دانشجوی دانشکده هستم و برخی از همکلاسیهایمان غیر مسلمان هستند، آیا جایز است که شروع کنندهی سلام به آنها بود؟
جواب:
در ابتدا سلام کردن به غیر مسلمانان حرام است و جایز نیست زیرا رسول اللهﷺ میفرماید: «لَا تَبْدَءُوا الْيَهُودَ، وَلَا النَّصَارَى بِالسَّلَامِ، فَإِذَا لَقِيتُمْ أَحَدَهُمْ فِي طَرِيقٍ؛ فَاضْطَرُّوهُ إِلَى أَضْيَقِهِ»[۱]: (آغازگر سلام به يهود و نصارا نباشید و اگر در راهی با آنها روبرو شديد، آنان را ناگزير کنيد که به تنگ ترين قسمتِ راه بروند) ولی اگر به ما سلام کردند، واجب است که به آنها جواب دهیم به خاطر عموم قول اللهÀ که میفرماید: {وَإِذَا حُیِّیتُم بِتَحِیَّةࣲ فَحَیُّوا۟ بِأَحۡسَنَ مِنۡهَاۤ أَوۡ رُدُّوهَاۤ} [سوره النساء: ۸۶]: (و چون شما را تحیت (و سلام) گویند، پس پاسخی بهتر و یا همانند آن بدهید).
یهودیان بر رسول اللهﷺ سلام میکردند و میگفتند: السام علیک یا محمد. و السام به معنای مرگ است و برای رسول اللهﷺ دعای مرگ میکردند لذا رسول اللهﷺ فرمود: «إِنَّ الْيَهُودَ إِذَا سَلَّمُوا عَلَيْكُمْ، يَقُولُ أَحَدُهُمُ: السَّامُ عَلَيْكُمْ، فَقُلْ: عَلَيْكَ»[۲]: ( هرگاه یهود به شما سلام کرد، یکی از آنها میگوید: السام علیکم، پس (در جواب آن) بگو: علیک) پس هنگامی که غیر مسلمانی به مسلمانی سلام کرد و گفت: السام علیکم پس ما میگوییم: وعلیکم؛ در این قول رسول اللهﷺ که فرمودند: «فقل عليك»: (پس بگو: علیک) دلیلی بر آن است اگر که گفتند: السلام علیکم پس یعنی سلام بر ایشان لذا چیزی که آنها گفتند به خودشان میگوییم و برای همین بعضی از اهل علم گفتهاند: اگر یهودی یا نصرانی یا غیر مسلمانی با لفظ صریح گفت: السلام علیکم، جایز است که بگوییم: علیکم السلام و همچنین جایز نیست که در ابتدا به آنها تحیت مانند أهلا و سهلا و مانند آن را گفت زیرا که اکرام و تعظیم آنها میباشد ولی اگر مثل آن را به ما گفتند پس ما نیز مثل آن را به آنها میگوییم زیرا اسلام با عدالت و دادن هر حقی به حقدارش آمده است.
مشخص است که مسلمانان بالاترین مکانت و جایگاه را نزد اللهÀ دارند لذا شایسته نیست که خود را در برابر غیر مسلمانان خوار کنند و در ابتدا سلام نمایند.
بنابراین خلاصهی جواب این است: جایز نیست که شروع کنندهی سلام به غیر مسلمانان بود زیرا رسول اللهﷺ از آن نهی کردهاند همچنین در آن ذلیل شدن مسلمان میباشد از آن جهت که شروع به تعظیم غیر مسلمان میکند و مسلمان بالاترین درجه را نزد اللهÀ دارد لذا شایسته نیست که خود را در این خوار کند اما اگر به ما سلام کردند به مانند آن جوابشان را میدهیم همچنین جایز نیست که در ابتدا ما به آنها تحیت مانند أهلا و سهلا و مرحبا و مانند آن، بگوییم به خاطر تعظیمی که در آن برای آنها وجود داردزیرا این نیز مانند شروع کردن سلام به آنها خواهد بود.
[۱] صحیح مسلم: كتاب السلام باب النهي عن ابتداء أهل الكتاب بالسلام وكيف يرد عليهم، شماره (٢١٦٧).
[۲] صحیح بخاری: كتاب الاستئذان باب كيف يرد على أهل الذمة السلام، شماره (٥٩٠٢)، و صحیح مسلم: كتاب السلام، باب النهي عن ابتداء أهل الكتاب بالسلام وكيف يرد عليهم، شماره (٢١٦٤).