(۶۵۶۳) راهنمایی شرعی در برابر آزار همسایه

(۶۵۶۳) سوال: اللهÀ در شما برکت بیاندازد، همسایه‌ام به من و پسرانم بدی می‌کند و من صبر و تحمل می‌کنم؛ لذا مرا به چه چیز نصیحت می‌کنید اللهÀ به شما جزای خیر دهد؟

جواب:

در واقع تو کسی نیستی که (به صبر) نصیحت شود بلکه از کسانی می‌باشی که به خاطر صبرت بر اذیت همسایه‌ات تبریک گفته می‌شود چون که تو با آن دارای اجر و ثواب می‌گردی در حالی که همسایه‌ات گناه‌کار است و من این همسایه و دیگر همسایگان را نصحیت می‌کنم که تقوای اللهÀ را رعایت کنند و همسایگانشان را اکرام کنند چون رسول اللهﷺ فرمودند: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جاره»[۱]: (هر کسی که به الله و روز قیامت ایمان دارد پس همسایه ‌اش را اکرام کند) و: «وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ؟. قِيلَ: وَمَنْ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: الَّذِي لَا يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَايِقَهُ»[۲]: (قسم به الله مؤمن نیست، قسم به الله مؤمن نیست، قسم به الله مؤمن نیست، گفته شد: یا رسول الله چه کسی؟ فرمود: کسی‌که همسایه‌اش از شر او در امان نباشد) و: «مَا زَالَ يُوصِينِي جِبْرِيلُ بِالْجَارِ، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ»[۳]: (همواره جبرئيل در مورد همسايه به من توصيه مى‌كرد تا اينكه گمان بردم همسايه از همسايه ارث مى‌برد).

لذا بر همسایه واجب است که تقوای اللهÀ را در مورد خود و برادرانشان رعایت نمایند و به همسایگانشان بدی نکنند.

علما گفته‌اند: همسایه ممکن است سه حق یا دو حق یا یک حق داشته باشد؛ لذا هنگامی که همسایه مسلمان و خویشاوند باشد، سه حق دارد: حق همسایگی، حق اسلام و حق خویشاوندی و اگر همسایه کافر و خویشاوند باشد، حق همسایگی و حق خویشاوندی دارد و اگر همسایه کافر غیر خویشاوند باشد، فقط یک حق دارد.

لذا مهم این است که همسایه حقی دارد حتی اگر کافر باشد؛ پس انسان تقوای اللهÀ را در مورد خودش رعایت کند و همسایه‌اش را اکرام نماید و به اندازه‌ی توانش به او خوبی کند حتی رسول اللهﷺ به ابوذرJ فرموده‌اند: «إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةً فَأَكْثِرْ مَاءَهَا، وَتَعَاهَدْ جِيرَانَكَ»[۴]: (اگر آب گوشتی را پختی، آب آن را بيشتر کن و به همسايه‌ات نيز بده).

[۱] صحیح البخاری: كتاب الأدب، باب من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يؤذ جاره، شماره (٥٦٧٣) ، و صحیح مسلم: كتاب الإيمان باب الحث على إكرام الجار والضيف، شماره (٤٨).

[۲] صحیح بخاری: كتاب الأدب، باب إثم من لا يأمن جاره بواقه، شماره (٥٦٧٠).

[۳] تخریج آن گذشت.

[۴] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: بارك الله فيكم جاري يُسيء إلى وإلى أبنائي، وأنا صابر ومتحمل، فبماذا تنصحونني مأجورين؟

فأجاب -رحمه الله تعالى-: الواقع أنك لست ممن يُنصح، بل أنت ممن يهنا بصبرك على أذى جارك، فإنك مأجور، ومثاب على هذا، وجارك هو الآثم، وإنني أنصح هذا الجار وغيره من الجيران أن يتقوا الله -سبحانه وتعالى-، وأن يُكرموا جيرانهم، فإن رسول الله -صلى الله عليه وعلى آله وسلم – قال: «مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَلْيُكْرِمْ جَارَهُ». وقال -عليه الصلاة والسلام : «وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لاَ يُؤْمِنُ، وَاللَّهِ لَا يُؤْمِنُ». قِيلَ: وَمَنْ يَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ: «الَّذِي لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ». وقال: «مَا زَالَ جِبْرِيلُ يُوصِينِي بِالْجَارِ، حَتَّى ظَنَنْتُ أَنَّهُ سَيُوَرِّثُهُ». فعلى الجيران أن يتقوا الله -تعالى- في أنفسهم، وفي إخوانهم، وألا يسيئوا إلى جيرانهم.

هذا وقد قال العلماء: إن الجار قد يكون له ثلاثة حقوق، أو حقان، أو حق واحد، فإذا كان الجار مسلما قريبًا، فله ثلاثة حقوق حق الجوار، وحق الإسلام، وحق القرابة. وإذا كان الجار كافرًا قريبًا، فله حق الجوار، وحق القرابة. وإذا كان الجار كافرًا غير قريب، فله حق الجوار.

فالمهم أن للجار حقًّا، حتى وإن كان كافرا، فليتق الله امرقٌ في نفسه، وليكرم جيرانه، وليحسن إليهم بقدر ما يستطيع حتى إن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم – قال: «يَا أَبَا ذَرٍّ إِذَا طَبَخْتَ مَرَقَةٌ، فَأَكْثِرْ مَاءَهَا، وَتَعَاهَدْ جيرَانَكَ».