(۶۴۲۷) سوال: بعضی از مردم می‌گویند: ما باید فقط مشغول خودمان باشیم و کاری به دیگران نداشته باشیم، یعنی ما روزه می‌گیریم، نماز می‌خوانیم، و واجباتی را که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بر ما فرض کرده انجام می‌دهیم، و دیگران به ما ربطی ندارد، حکم شرع در این مورد چیست؟

جواب:

این سخن صحیح نیست؛ به دلیل فرمایش رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم که فرمودند: «مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، وَذَلِكَ أَضْعَفُ الْإِيمَانِ»^[۱]: (هریک از شما منکری دید باید آن را با دستش تغییر دهد، و اگر نتوانست با زبانش، و اگر نتوانست با قلبش، و آن ضعیف ترین ایمان است) و نیز به دلیل فرموده‌ی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ: {وَلۡتَكُن مِّنكُمۡ أُمَّةࣱ یَدۡعُونَ إِلَى ٱلۡخَیۡرِ وَیَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَیَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِۚ وَأُو۟لَـٰۤىِٕكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ* وَلَا تَكُونُوا۟ كَٱلَّذِینَ تَفَرَّقُوا۟ وَٱخۡتَلَفُوا۟ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَاۤءَهُمُ ٱلۡبَیِّنَـٰتُۚ وَأُو۟لَـٰۤىِٕكَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِیمࣱ} [سوره آل عمران: ۱۰۴-۱۰۵]: (و [ای مؤمنان،] باید گروهی از شما باشند که [مردم را] به نیکی دعوت کنند و به [کارهای] شایسته فرمان دهند و از [امور] ناپسند بازدارند؛ و آنانند که رستگارند* و مانند کسانی نباشید که پس از آنکه دلایل روشن برایشان آمد، پراکنده شدند و اختلاف کردند، اینان عذابی سهمگین [در پیش] دارند) و در این آیه که پس از امر به معروف و نهی از منکر آمده است: {وَلَا تَكُونُوا۟ كَٱلَّذِینَ تَفَرَّقُوا۟} : (و مانند کسانی که پراکنده شدند نباشید)، دلالتی است بر این‌که ترک امر به معروف و نهی از منکر موجب تفرقه و پراکندگی امت می‌شود، و باعث می‌شود که هر کسی راهی جداگانه در پیش گیرد و به‌سوی آن برود و بر همان باقی بماند و نیز از آن‌رو که امر به معروف و نهی از منکر حصار محافظ این امت، و مایه‌ی عزّت و کرامت آن است و نیز چون ترک این دو سبب خسران است؛ چنان‌که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {وَٱلۡعَصۡرِ* إِنَّ ٱلۡإِنسَـٰنَ لَفِی خُسۡرٍ* إِلَّا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ وَعَمِلُوا۟ ٱلصَّـٰلِحَـٰتِ وَتَوَاصَوۡا۟ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡا۟ بِٱلصَّبۡرِ} [سوره العصر: ۱-۳]: (سوگند به عصر* که انسان در زیان است* مگر مؤمنان نیکوکاری که یکدیگر را به حق سفارش نموده‌اند و به شکیبایی توصیه کرده‌اند) بله، اگر زمانه فاسد شود و امت دچار فساد گردد، و هیچ راهی برای اصلاح باقی نماند، در این هنگام می‌گوییم: {وَلَا تَحۡزَنۡ عَلَیۡهِمۡ وَلَا تَكُ فِی ضَیۡقࣲ مِّمَّا یَمۡكُرُونَ} [سوره النحل: ۱۲۷]: (و بر آنان [= کافران] اندوه مخور و از نیرنگی که می‌ورزند دلتنگ مباش‌) و بر تو لازم است که به اصلاح خودت بپردازی، و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ یاری‌دهنده است.

[۱] صحیح مسلم: كتاب الإيمان، باب بيان كون النهي عن المنكر من الإيمان، شماره (٤٩).