(۶۳۴۳) حکم دعا کردن بر اقوام یا دیگران اگر آنها دشمن من باشند چیست؟

(۶۳۴۳) سوال: حکم دعا کردن بر اقوام یا دیگران اگر آنها دشمن من باشند چیست؟ آیا جایز است برعلیه آنها دعا کنم؟

جواب:

دعای انسان برعلیه دیگری اگر آن دیگری به او ظلم کرده باشد اشکالی ندارد، زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {لَّا یُحِبُّ ٱللَّهُ ٱلۡجَهۡرَ بِٱلسُّوۤءِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ إِلَّا مَن ظُلِمَ} [سوره النساء: ۱۴۸]: (الله بانگ برداشتن به سخنان ناروا را دوست ندارد، مگر (از جانب) آن کس که مورد ستم واقع شده باشد) و به دلیل گفتار رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم به معاذ بن جبل هنگام اعزامش به یمن: «فَإِيَّاكَ وَكَرَائِمَ أَمْوَالِهِمْ، وَاتَّقِ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ؛ فَإِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَهَا وَبَيْنَ اللَّهِ حِجَابٌ»^{^[۱]}: (از اموال نفیس آنان برحذر باش و از دعای مظلوم بترس که بین او و الله حجابی نیست) اما دشمنی به خودی خود مجوز دعا برعلیه او نیست، بلکه انسان موظف است تا حد امکان آن دشمنی را برطرف کند، به ویژه اگر از اقوام باشد؛ و باید از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بخواهد که دل خودش و دل دشمنش را به هم نزدیک کند، زیرا الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ فرموده است: {وَٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَـٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَاۤءُ بَعۡضࣲۚ یَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَیَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَیُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَیُطِیعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۤ} [سوره التوبة: ۷۱]: (و مردان و زنان مؤمن، دوستان یکدیگرند؛ [مردم را] به نیکی فرمان می‌دهند و از کارهای ناپسند بازمی‌دارند و نماز برپا می‌دارند و زکات می‌پردازند و از الله و پیامبرش اطاعت می‌نمایند).

برای انسان جایز نیست که اجازه دهد شیطان او را در باقی ماندن دشمنی با برادر مسلمانش، به ویژه اگر از اقوام باشد، همراهی کند؛ زیرا باقی ماندن دشمنی میان اقوام موجب قطع صله رحم می‌شود که از گناهان بزرگ است، رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم در این‌باره فرمود: «لَا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ قَاطِعٌ»^[۲]: (کسی که قطع صله‌ی رحم کند، وارد بهشت نمی شود).

خلاصه پاسخ به سؤال زن این است که اگر دشمنی بین آن‌ها باشد، واجب است برای رفع آن تلاش کند، و اگر دشمنی به سبب ظلم باشد، مظلوم حق دارد به اندازه ظلمی که به او شده برعلیه آن‌ها دعا کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] صحیح بخاری: كتاب الأدب، باب إثم القاطع، شماره (٥٦٣٨)، و صحیح مسلم: كتاب البر والصلة والآداب، باب صلة الرحم وتحريم قطيعتها، شماره (٢٥٥٦).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ما حكم الدعاء على الأقارب، أو غيرهم، إذا كانوا أعداء لي، فهل يجوز لي أن أدعو عليهم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى -: دعاء الإنسان على غيره إن كان يُظْلَمة ظلمها إياه فلا بأس، لقول الله تبارك وتعالى ﴿ لَّا یُحِبُّ ٱللَّهُ ٱلۡجَهۡرَ بِٱلسُّوۤءِ مِنَ ٱلۡقَوۡلِ إِلَّا مَن ظُلِمَ ﴾[النساء: ١٤٨]، ولقول النبي صلى الله عليه وسلم لمعاذ بن جبل رضي الله عنه حين بعثه إلى اليمن: «فَإِيَّاكَ وَكَرَائِمَ أَمْوَالِهِمْ وَاتَّقِ دَعْوَةَ الْمَظْلُومِ، فَإِنَّهُ لَيْسَ بَيْنَهُ وَبَيْنَ اللَّهِ حِجَابٌ». وأما العداوة، فليست مُبيحة للدعاء على العدو، بل الواجب على الإنسان أن يسعى لإزالتها بقدر الإمكان، ولا سيما إذا كان من الأقارب، وعليه أن يسأل الله -تعالى- أن يُؤَلّف بين قلبه، وقلب من عاداه، لأن الله -تعالى- قال في كتابه ﴿ َٱلۡمُؤۡمِنُونَ وَٱلۡمُؤۡمِنَـٰتُ بَعۡضُهُمۡ أَوۡلِیَاۤءُ بَعۡضࣲۚ یَأۡمُرُونَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَیَنۡهَوۡنَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَیُقِیمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَیُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَیُطِیعُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥۤ ﴾ [التوبة: ٧١].

ولا يجوز للإنسان أن يسترسل مع الشيطان في بقاء العداوة بينه وبين أخيه المسلم، لا سيما إذا كان من القرابة، فإن بقاء العداوة بين الأقارب يؤدي إلى قطع صلة الرحم التي هي من كبائر الذنوب، وقال فيها النبي -صلى الله وعليه وسلم-: «لاَ يَدْخُلُ الجَنَّةَ قَاطِع». يعني قاطع رحم.

فهذا هو الجواب على سؤال المرأة، وحاصله أنه إذا كانت العداوة بينهما، فإن الواجب السعي في إزالتها، وإذا كان ذلك عن ظلم، فللمظلوم أن يدعو على قَدْر مَظْلَمَتِه فيه.