(۶۲۸۹) سوال: بارک الله فیکم، وقتی جوان بودیم، گاهی با گروهی از جوان‌ها به بیابان می‌رفتیم و هر حیوانی مثل بز یا گاو می‌یافتیم، آن را می‌دزدیدیم و ذبح می‌کردیم و می‌خوردیم، حالا الحمد لله توبه کرده‌ایم و الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ ما را به راه راست هدایت کرده است، برخی از صاحبان این دام‌ها هنوز زنده‌اند و اگر با آن‌ها این موضوع را صریح بگوییم، ممکن است مشکلات پیش بیاید که حدی ندارد، و بعضی دیگرشان هم از دنیا رفته‌اند، حالا چکار کنیم؟ لطفاً ما را راهنمایی کنید، مأجور باشید.

جواب:

بر شما واجب است، مادامی‌که صاحبان این گاوها و گوسفندها را می‌شناسید، که حقوق آن‌ها را برگردانید و اگر چنین نکنید، این ستم‌ها را روز قیامت از اعمال شما خواهند گرفت و در نتیجه شما مفلس خواهید شد و رسول الله صَلَّى‌اللهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ‌وَسَلَّم روزی به اصحابش فرمود: «أَتَدْرُونَ مَا الْمُفْلِسُ؟ قَالُوا: الْمُفْلِسُ فِينَا مَنْ لَا دِرْهَمَ لَهُ وَلَا مَتَاعَ. فَقَالَ: إِنَّ الْمُفْلِسَ مِنْ أُمَّتِي يَأْتِي يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِصَلَاةٍ وَصِيَامٍ وَزَكَاةٍ، وَيَأْتِي قَدْ شَتَمَ هَذَا، وَقَذَفَ هَذَا، وَأَكَلَ مَالَ هَذَا، وَسَفَكَ دَمَ هَذَا، وَضَرَبَ هَذَا ؛ فَيُعْطَى هَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، وَهَذَا مِنْ حَسَنَاتِهِ، فَإِنْ فَنِيَتْ حَسَنَاتُهُ قَبْلَ أَنْ يُقْضَى مَا عَلَيْهِ ؛ أُخِذَ مِنْ خَطَايَاهُمْ فَطُرِحَتْ عَلَيْهِ، ثُمَّ طُرِحَ فِي النَّارِ»^[۱]: (آيا می دانيد مفلس کيست؟ گفتند: از نظرِ ما مفلس کسی است که درهم و کالایی (ثروتِ نقدی و غيرنقدی) ندارد، پس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: مفلس در امت من کسی است که روز قيامت با انبوهی از (اعمال نيک، مانند) نماز و روزه و زکات حاضر می شود؛ ولی فلانی را دشنام داده و به آن يکی تهمت زده و مالِ اين را خورده و خونِ آن يکی را ريخته و فلانی را زده است، لذا از نيکی هايش به هريک از اينها داده می‌شود و اگر نيکی هايش پيش از ادای بدهی هایش تمام شد، از بدی های آنان کسر می‌گردد و به حسابِ او منظور می‌شود و سپس در آتشِ دوزخ انداخته می‌شود).

و مشکلاتی که ممکن است در صورت اعتراف مستقیم به دزدی برای شما پیش آید، قابل جلوگیری هستند؛ به این صورت که ارزش مادی آنچه را دزدیده‌اید به کسی بدهید که به او اعتماد دارید، تا او آن را به صاحبانش برساند واگر این شخص مورد اعتماد از آشنایان صاحب مال باشد، متهم نخواهد شد که خود او دزدی کرده است، در این حالت می‌گویم: شما قیمت آن را بپردازید، زیرا در این‌جا رجوع به قیمت از باب ضرورت است وگرنه بر کسی که حیوانی را از بین ببرد واجب است که مثل همان حیوان را به صاحبش برگرداند؛ زیرا بر اساس قول راجح از اقوال اهل علم، حیوان جزء اموال مثلی است و اگر کسی را که هم معتمد باشد و هم آشنای صاحب مال باشد نیافتید، می‌توانید از طریق چک یا ارسال پول (مثلاً پوند سودانی) از طریق پست آن را برسانید و اگر ترس دارید که از طریق نام شما روی چک، هویت‌تان فاش شود، پول را به‌صورت نقدی (مثلاً با پوند سودانی) ارسال کنید.

اما اگر صاحب گاو یا گوسفند را نمی‌شناسید، به نیت خلاصی از این مال حرام، قیمت آن را صدقه بدهید، تا پاداش آن برای صاحب اصلی دام‌ها باشد.

[۱] تخریج آن گذشت.