سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۶۲۵۵) توبه و جبران کوتاهی نسبت به والدین پس از فوت پدر

(۶۲۵۵) سوال: پدرم در حالی وفات یافت که از من ناراضی بود؛ آن هنگام من ۱۵ سال داشتم، زیرا در مسیر شیطان و گناه و نافرمانی بودم اما هنگامی که به ۲۰ سالگی رسیدم، به سوی الله، دینم و نمازهایم بازگشتم، حالتم تغییر کرد و به خاطر نارضایتی پدرم پشیمانی سختی بر من چیره شد، اکنون جوانی هستم که به الله بازگشته‌ام و با مادرم که تنها بازمانده‌ام در این دنیاست، زندگی می‌کنم، روزی نمی‌گذرد مگر آنکه با سوز دل به خاطر کوتاهی‌ام، به‌ویژه وقتی درباره‌ی نیکی به والدین می‌خوانم، می‌گریم اما چیزی که دلم را آرام می‌کند، این است که با کتاب الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ زندگی می‌کنم؛ تنها همدمم در این دنیاست، با تلاوت آن به عبادت الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌پردازم، و این‌گونه دلم آرام می‌گیرد، اعضایم سکون می‌یابد، و غم و اندوه از من دور می‌شود، پدرم را به یاد می‌آورم که در حالی از دنیا رفت که از من ناراضی بود اما تنها تسلی من در این دنیا، این است که تمام تلاشم را وقف محبت به مادرم و شرکت در کارهای خیر و دعوت به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ کرده‌ام، باشد که پروردگارم توبه‌ام را بپذیرد، ای شیخ گرامی، آیا نصیحتی هست که دلم را آرام کند؟ بارک الله فیکم.

جواب:

گفته‌اند «خرما را به هَجَر نمی‌فرستند» (کنایه از اینکه چیزی را به جایی نمی‌برند که خودش خاستگاه آن چیز است) و حالتی که این مرد از خود نقل کرده، حالتی نیکوست، شخص نصیحت‌گر هرقدر هم که در نصیحت‌گری توانمند باشد، نمی‌تواند شخصی را که نصیحتش می‌کند به چنین حالتی برساند که خود او از خود وصف کرده است و من او را بشارت می‌دهم که این حالت، حالتی نیکوست، و از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ امید دارم که با این حالت، گناهان، خطاها، و کوتاهی‌های گذشته‌اش در حق پدرش را بیامرزد و به او می‌گویم: تو قطعاً این آیه را خوانده‌ای که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید: {قُلۡ یَـٰعِبَادِیَ ٱلَّذِینَ أَسۡرَفُوا۟ عَلَىٰۤ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُوا۟ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِیعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِیمُ* وَأَنِیبُوۤا۟ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ وَأَسۡلِمُوا۟ لَهُۥ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَكُمُ ٱلۡعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ* وَٱتَّبِعُوۤا۟ أَحۡسَنَ مَاۤ أُنزِلَ إِلَیۡكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَكُمُ ٱلۡعَذَابُ بَغۡتَةوَأَنتُمۡ لَا تَشۡعُرُونَ} [سوره الزمر: ۵۳-۵۵]: ([ای پیامبر،] به بندگانم که [در ارتکاب به شرک و گناه] زیاده‌روی کرده‌اند، بگو: «از رحمت الهی مأیوس نباشید؛ چرا که [اگر توبه کنید،] الله همه‌ی گناهانتان را می‌بخشد. به راستی که او تعالی بسیار آمرزنده و مهربان است* پیش از آنکه عذاب به سراغتان بیاید و هیچ کس نتواند یاری‌تان کند، به سوی پروردگار‌تان بازگردید و تسلیم [فرمانِ] او شوید* و پیش از آنكه ناگهان ـ در حالی که غافلید ـ عذاب به سراغتان بیاید، از بهترین دستورهایى كه از جانب پروردگارتان بر شما نازل شده است، پیروى کنید).

و امید دارم که این توصیف، در حق او صادق باشد؛ که به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بازگشته و تسلیم او شده است و از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ برای خودم و او، پایداری بر دین تا لحظه‌ی مرگ را خواستارم.

می‌گویم: گوارایت باد این منت که الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ به تو ارزانی داشته؛ بازگشت به سوی پروردگارت، استقامت بر دینش، نیکی به مادرش، و محبت به کار خیر؛ از الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌طلبم که از فضل خود بر او بیفزاید و برای من، تو، شنوندگان و همه‌ی مسلمانان آنچه را آرزو داریم از پیروزی و عزت در دنیا و کرامت در آخرت، محقق سازد، بی‌گمان او بر هر چیزی تواناست.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: توفي والدي وهو غير راض عني، وأنا في الخامسة عشرة من عمري، لأنني كنت في طريق الشيطان والمخالفات والمعصية، وعندما بلغت العشرين عُدت إلى الله، وإلى ديني، وإلى صلواتي، وتغيرت حالتي، وأخذ الندم مِنّي ما أخذ بسبب عدم رضا والدي عني، والآن أنا شاب عُدت إلى الله، وأعيش مع والدتي التي لم يبق لي في الدنيا سواها، لم يَمُرَّ يوم إلا وأبكي بِحُرْقَة على تفريطي عندما أقرأ عن بر الوالدين، ولكن ما يطمئنني أنني عشت مع كتاب الله -رفيقي الوحيد في هذه الدنيا- أستأنس بتلاوته تعبدا لله عز وجل فيهدأ قلبي وتسكن جوارحي، ويذهب عني الحزن والغم، وأتذكر والدي الذي تُوفي، وهو غير راض عني، لكن عزائي الوحيد في هذه الدنيا بأنني كَرَّست جُهْدي في محبة والدتي، والمشاركة في أعمال الخير، والدعوة إلى الله عسى ربي أن يتوب علي، فهل من نصيحة – يا فَضِيلَةَ الشَّيْخ- تطمئنني، بارك الله فيكم؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: يقال: إن التمر لا يُستبضع إلى هجر، وحال الرجل التي سمعناها حال طيبة، لا يستطيع الناصح مهما بلغ من النصح أن يُوصل المنصوح إلى مثل هذه الحال التي ذكرها عن نفسه، وأُبَشِّرُه بأنها حال طيبة، أرجو الله سبحانه وتعالى أن يمحو بها ما سلف من ذنوبه وآثامه، وتقصيره في حق والده وأقول له: إنك قد قرأت قول الله -عز وجل- ﴿ قُلۡ یَـٰعِبَادِیَ ٱلَّذِینَ أَسۡرَفُوا۟ عَلَىٰۤ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُوا۟ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ یَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِیعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِیمُ* وَأَنِیبُوۤا۟ إِلَىٰ رَبِّكُمۡ وَأَسۡلِمُوا۟ لَهُۥ مِن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَكُمُ ٱلۡعَذَابُ ثُمَّ لَا تُنصَرُونَ* وَٱتَّبِعُوۤا۟ أَحۡسَنَ مَاۤ أُنزِلَ إِلَیۡكُم مِّن رَّبِّكُم مِّن قَبۡلِ أَن یَأۡتِیَكُمُ ٱلۡعَذَابُ بَغۡتَةࣰ وَأَنتُمۡ لَا تَشۡعُرُونَ ﴾ [الزمر:53-55].

وأرجو أن يكون هذا الوصف منطبقا عليه أنه أناب إلى الله، وأسلم له، وأسأل الله لي وله الثبات على دينه إلى الممات أقول: هنيئًا له بما مَنَّ الله عليه من هذا الرجوع إلى ربه عز وجل والاستقامة على دينه، وبره بوالدته، وحبه للخير، وأسأل الله أن يزيده من فضله ويحقق لي وله ولإخواني السامعين، والمسلمين جميعًا ما نرجوه مِن نَصرِ وعِزّ في الدنيا، ومن كرامة في الآخرة، إنه على كل شيء قدير.

مطالب مرتبط:

(۶۲۸۶) حكم بازگرداندن اموال مسروقه پس از توبه

اگر شخصی از دزدی توبه کند، از جمله کامل کردن توبه‌اش این است که اموال دزدیده شده را به صاحبانش بازگرداند اگر آن‌ها زنده هستند، یا به وارثانشان اگر فوت کرده‌اند و توبه او کامل نمی‌شود مگر با این بازگرداندن اموال...

ادامه مطلب …

(۶۲۸۸) اگر کسی از برادر مسلمانش حقی را بدون اطلاع او بگیرد و سپس بخواهد آن را به او برگرداند ولی از فتنه می‌ترسد، چکار کند؟

بر او واجب است که آن را به هر وسیله‌ای که ممکن است به صاحبش بازگرداند، پس وسیله‌ای را انتخاب کن موجب ضرر و مشکل نشود....

ادامه مطلب …

(۶۲۶۰) حکم تکرار گناه پس از سوگند و عهد با الله عزوجل

اگر نفسش او را فریب داده و سپس به یاد آورد و پشیمان شد، باید به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه کند، و از این گناه آمرزش بطلبد و باید کفاره‌ی قسم بپردازد...

ادامه مطلب …

(۶۲۴۷) من مرتکب برخی معاصی شدم و سپس توبه نصوحی به درگاه الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ نمودم؛ آیا توبه‌ای برایم پذیرفته می‌شود؟

اگر از هر گناهی به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه کردی، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه‌ات را می‌پذیرد، هرچند گناه بزرگ باشد، و چه‌بسا پس از توبه، حالت بهتر از پیش از توبه شود....

ادامه مطلب …

(۶۲۴۳) چگونه گذشته را با اعمال صالح جبران کنیم؟

هنگامی که انسان با توبه‌ای خالصانه به سوی الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ بازگردد، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ توبه‌اش را می‌پذیرد و از گناهانش، هرچند بزرگ باشند، در می‌گذرد...

ادامه مطلب …

(۶۲۶۷) حد و شمول استغفار در حدیث، آیا شامل گناهان کبیره نیز می‌شود؟

فرار از میدان جنگ از گناهان کبیره است، الله سُبْحَانَهُ‌وَتَعَالَىٰ می‌فرماید...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه