(۶۱۷۳) سوال: نزد ما عادت قدیمی وجود دارد و آن هم اینکه هرگاه دو مرد به یک قاضی مشخص مراجعه کردند تا اینکه بین آن دو در آنچه اختلاف نموده حکم کند؛ هر یک از آنها پنج مرد از خویشاوندان خود را حاضر نموده و قسم یاد می‌‌کنند یعنی قسم یاد می‌‌کنند که خویشاوند آنها بر حق بوده و همه‌‌ی آنچه را که بر علیه دیگری می‌‌گوید صحیح است در حالی که آنها در اختلافی که بین آن دو رخ داده حاضر نبوده‌‌اند. آیا گناهکار می‌‌شوند؟

جواب:

بله، این صفت در به شهادت گرفتن شاهدان، از دو جهت خلاف شریعت است. اول: از جهت تعداد، تعداد شاهدان در شریعت با آنچه سؤال کننده ذکر نمود تفاوت دارد و در شریعت چیزی وجود ندارد که پنج شاهد را بطلبد و بیشترین تعداد در شهادت چهار مرد بوده که این قضیه در شهادت زنا است. دوم: آنها شهادت می‌‌دهند در حالی که حاضر نبودند و شهادت دادن بدون علم شاهد، شهادت دروغ و حرام است بلکه از جمله گناهان کبیره می‌‌باشد. رسول الله ﷺ گناه کبیره را بیان می‌‌کردند در حالی که تکیه داده بودند اما هنگامی که به قضیه‌‌ی شهادت رسید نشست و فرمود: «ألا وقول الزور، ألا وشهادة الزور»: (شما را از سخن دروغ و شهادت دروغ بر حذر می‌‌دارم) آنقدر آن را تکرار نمود تا جاییکه صحابه گفتند: ‌ای کاش سکوت می‌‌نمود[۱]. این دلیلی بر بزرگ بودن جرم شهادت دروغ بوده و اینکه از جمله گناهان کبیره است. بر شخص واجب بوده در شهادتش به خاطر الله À پایدار بوده و با عدالت شهادت دهد و برای کسی شهادت ندهد مگر آنچه را می‌‌داند، بنابراین رابطه‌‌ی خویشاوندی، ثروتِ ثروتمند یا دوستی دوست نباید او را به شهادت دادن به نفع کسی وادار کند و دشمنی دشمن، دور بودن کسی که از او دور است و فقر شخص فقیر او را وادار به شهادت بر علیه کسی نکند. بلکه شهادت او فقط به خاطر الله À باشد: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ وَلَوْ عَلَىٰ أَنفُسِكُمْ أَوِ الْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ ۚ إِن يَكُنْ غَنِيًّا أَوْ فَقِيرًا فَاللَّهُ أَوْلَىٰ بِهِمَا ۖ فَلَا تَتَّبِعُوا الْهَوَىٰ أَن تَعْدِلُوا ۚ وَإِن تَلْوُوا أَوْ تُعْرِضُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا}[النساء:  135]: (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! برپا دارنده‌ی عدالت باشید، برای الله شهادت دهید؛ هر چند به زیان خود شما یا پدر و مادر و نزدیکان (شما) باشد همچنین هر چند (مدعی علیه) توانگر یا فقیر باشد. (به هر حال) الله به آنان سزاوارتر (و مهربانتر) است. پس از هوای نفس پیروی نکنید که از حق منحرف می‌‌شوید و اگر زبان را بگردانید (و حق را تحریف کنید) یا (از اظهار حق) اعراض کنید مسلماً الله به آنچه انجام می‌‌دهید آگاه است) بر قاضیان در تمام کشورهای اسلامی واجب است به دنبال عدالت و حکم دادن طبق آنچه الله À نازل نموده باشند. کسی که به آنچه الله À نازل نموده حکم نکند؛ الله À او را به سه چیز وصف نموده است: کفر، ظلم و فسق، بر اساس انگیزه‌‌ای که او را به چنین حکمی واداشته است. بنابراین بر تمامی قاضی‌‌ها، حاکمان مسلمان همچنین کسانی از آنها که دارای قدرت هستند واجب است جز به قرآن و سنت رسول الله ﷺ حکم نکنند تا اینکه خوشبختی برای آنها و مردمانشان کامل گشته همچنین عزت و کرامت برای امت اسلامی حاصل شود.

[۱] بخاری: کتاب الإستئذان، باب من اتکأ بین یدی الصحابة، شماره­ی (۵۹۱۸)، ومسلم: کتاب الإیمان، باب بیان الکبائر وأکبرها، شماره­ی (۸۷).