(۵۷۰۸) حکم سفر و اقامت گروهی زنان برای کار در کشور دیگر

(۵۸۰۸) سوال: ما چند دختر مسلمان از کشورهای مختلف هستیم که در یکی از کشورهای خلیج به کار آموزگاری و طبابت مشغولیم و دولت یک خوابگاه گروهی را برای معلم‌های مجرد فراهم نموده است، با توجه به این‌که رفت و آمد به این کشور با هواپیما انجام می‌شود، آیا تردد این گروه مخالف این حدیث پیامبر ﷺ است که فرمود: «لا يحل لامرأةٍ تؤمن بالله واليوم الآخر أن تسافر سفراً فوق ثلاث ليال من غير ذي محرم». (زنی که به الله و روز آخرت ایمان دارد، درست نیست بیش از سه شب بدون محرم سفر کند. ) آیا دارایی کسب شده با این شغل، حرام است؟ حكم شرع درباره‌ی سفر و اقامت گروهی ما برای یکسال بدون محرم چیست؟

جواب:

از حديث عبد الله ابن عباسٍ رضي الله عنهما ثابت شده که می‌گفت: شنیدم که پیامبر ﷺ هنگام خطبه فرمود: «لا تسافر المرأة إلا مع ذي محرم». [۱] (زن باید فقط با محرمش سفر کند. ) پیامبر ﷺ آن‌را با سه شبانه‌روز مقیّد نفرمود، در مقدار قید و شرط اختلاف‌نظر است، برخی می‌گویند: «يومٌ وليلة»[۲] (یک شبانه‌روز) و در برخی دیگر «ثلاثة أيام» (سه روز) بدین‌خاطر علماء رحمهم الله سفر را مطلق می‌شمارند، پس هر چیزی که سفر نامیده شود، زن باید با همراهی محرمش انجام دهد، در حديث ابن عباس بیان کردم، مردی گفت: ‌ای رسول الله! همسرم به حج رفته و من چنین و چنان در غزوه شرکت کردم، فرمود: «انطلق فحج مع امرأتك». (برو و با همسرت حج انجام بده. ) پیامبر ﷺ به او دستور داد که نبرد را رها کند و با همسرش به حج برود و این دلیلی بر تأکید و اهمیت محرم است؛ در این حديث پیامبر ﷺ از مرد توضیح و جزئیات نخواست و مثلاً نپرسید که آیا زنان دیگری با همسرت هستند؟ آیا در امنیت است یا خیر؟ جوان است یا پیر؟ هیچ‌یک از این‌ها نبود و این نشان می‌دهد که دستور، کلی و عام است و حکمش درباره‌ی شرایط خاصی نیست، فقط همین‌که زن نباید بدون محرم سفر کند، تفاوتی ندارد که در سؤال چه جزئیاتی ذکر شده است، از جمله: چند دختر جوان که برای طبابت و آموزش به برخی کشورهای خلیجی رفته‌اند و… من در این مسئله دچار تردید و سرگردانی هستم، همانطور که خودشان در آفاز سؤال مطرح کردند که سرگردان هستند و نمی‌توانم در مورد آن نظری ارائه دهم. والله أعلم

[۱] تخریجش بیان شد.

[۲] بخاری: أبواب تقصیر الصلاة باب فی کم یقصر الصلاة، شماره ۱۰۳۸؛ مسلم: کتاب الحج، باب سفر المرأة مع محرم إلی حج وغیره، شماره ۱۳۳۹.

تعداد بازدید: 5

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلات نحن مجموعة من الشابات المسلمات الحائرات من جنسيات مختلفة، نعمل بإحدى الدول الخليجية معلمات وطبيبات والدولة توفر لنا سكنا جماعيًا للمعلمات العازبات، علما بأن السفر من وإلى هذه الدولة بالطائرة، فهل نعتبر مخالفات الحديث المصطفى صلى الله عليه وسلم لو أنه لا يحل لامرأة تؤمن بالله واليوم الآخر أن تسافر سفرًا فوق ثلاث ليال من غير ذي محرم؟ وهل المال الذي نجمعه يعتبر مالا حرامًا؟ وما حُكم الشرع في سفرنا وإقامتنا من غير محرم لمدة عام في جماعة من النسوة المسلمات؟ نرجو منكم التوجيه؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: من المعلوم أنه ثبت عن النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم – من حديث عبد الله ابن عباس رضي الله عنهما قال: سمعت النبي صلى الله عليه وسلم يخطب ويقول: «لا تُسَافِرُ امرأةٌ إِلَّا مَعَ ذِي محرم» ولم يقيده بثلاث، والتقييد اختلف مقداره؛ في بعضها: «يوم وليلة»، وفي بعضها «ثلاثة أيام»، ولهذا اعتبر العلماء -رحمهم الله – أن السفر مطلق، فكل ما يسمى سفرًا فإنه لا يجوز للمرأة أن تقوم به إلا مع ذي محرم، وفي حديث ابن عباس الذي ذكرته قال: فقال رجل: يا رسول الله، إن امرأتي خرجت حاجة وإني اكتتبت في غزوة كذا وكذا، فقال: «انْطَلِقْ فَحُجَّ مَعَ امرأتِكَ». فأمره النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- أن يدع الغزو وأن يخرج مع امرأته يحج معها، وهذا دليل على تأكد المحرم، وفي هذا الحديث لم يستفصل النبي هذا الرجل، أي لم يقل له: هل مع زوجتك نساء؟ هل هي آمنة أو غير آمنة؟ هل هي شابة أم عجوز؟ كل ذلك لم يكن، فدل على أن الأمر عام وأن الحكم لا يختص بحال دون حال، وأنه لا يجوز للمرأة أن تسافر إلا مع ذي محرم.

أما ما ذكر في السؤال من أنهن نساء من أجناس شتى حضرنَ إلى بعض الدول الخليجية للتعليم والطب وغير ذلك؛ فإن هذا الأمر كما قلن في صدر السؤال: إنهن حائرات، فأنا أيضًا حائر فيه، ولا أفتي فيه بشيء، والله أعلم.