سه‌شنبه 22 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
14 اکتبر 2025

(۵۴۰۰) کفاره‌ی ظهار چیست؟

(۵۴۰۰) سوال: کفاره‌ی ظهار چیست؟ و آیا کفاره‌ی آن با اختیار خود (آنچه در نص آمده است) انتخاب می‌شود یا با ترتیب ( که در نص آمدن است)؟ و حکم جماع با زنش قبل از به جا آوردن کفاره چیست؟

جواب:

اولا: ظهار چیست؟ ظهار: مرد، زن خود را به زنی که همیشه برای او حرام است تشبیه کند مثل این که بگوید: تو (زنش در همبتسری) مانند مادرم یا خواهرم یا دخترم یا مانند آن‌ها هستی و این قول دروغ و زشتی است همانطور که اللهÀ می‌‌فرماید: {وَإِنَّهُمۡ لَیَقُولُونَ مُنكَرࣰا مِّنَ ٱلۡقَوۡلِ وَزُورࣰاۚ } [سوره المجادلة: ۲]: (بی‌گمان آن‌ها سخنی زشت و دروغ می‌گویند): و حرام است.

و اگر از جانب شوهر باشد، اللهÀ می‌‌فرماید: {وَٱلَّذِینَ یُظَـٰهِرُونَ مِن نِّسَاۤىِٕهِمۡ ثُمَّ یَعُودُونَ لِمَا قَالُوا۟ فَتَحۡرِیرُ رَقَبَةࣲ مِّن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّاۚ ذَ ٰ⁠لِكُمۡ تُوعَظُونَ بِهِۦۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرࣱ* فَمَن لَّمۡ یَجِدۡ فَصِیَامُ شَهۡرَیۡنِ مُتَتَابِعَیۡنِ مِن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّاۖ فَمَن لَّمۡ یَسۡتَطِعۡ فَإِطۡعَامُ سِتِّینَ مِسۡكِینࣰا} [سوره المجادلة: ۳-۴]: (و کسانی‌که زنان‌شان را ظهار می‌کنند، سپس از آنچه گفته‌اند باز می‌گردند، پس باید پیش از آمیزش جنسی باهم برده‌ای را آزاد کنند، این حکمی است که به آن (پند و) اندرز داده می‌شوید، و الله به آنچه می‌کنید آگاه است * پس کسی‌که (برده‌ای را) نیابد، پیش از آمیزش جنسی، دو ماه پی در پی روزه بگیرد، و کسی‌که نتواند پس شصت مسکین را طعام دهد).

به این کسی که ظهار کرده است می‌گوییم: واجب است که برده‌ای را آزاد کنی و اگر نیافتی دو ماه را پشت سرهم روزه بگیری و یک روز را هم بین آن‌ها افطار نکنی مگر این که عذری (سفر یا بیماری) داشته باشی و اگر آن را نیز نتوانستی پس به ۶۰ مسکین غذا دهی و کفاره همین‌طور که سوال کننده ملاحظه می‌کند براساس تربیت است نه اختیار و برای کسی که ظهار کرده است حلال نیست که با زنش جماع کند تا زمانی که کفاره دهد زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {مِّن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّا} [سوره المجادلة: ۳] : (پیش از آمیزش جنسی): لذا اگر قبل کفاره دادن جماع کند گناه کار است.

و باید به سوی اللهÀ توبه کند و علماء می‌گویند: با از اول روزه بگیرد و برهمین اساس اگر در حالی با همسرش جماع کند که فقط پنج روز از روزه‌اش از دو ماه باقی مانده است باید از اول دو ماه را روزه بگیرد زیرا اللهÀ شرط کرده و فرموده است: {مِّن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّا} [سوره المجادلة: ۳] : (پیش از آمیزش جنسی).

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: ما كفارة الظهار؟ وهل هي على التخيير، أم على الترتيب؟ وما الحكم لو جامع زوجته قبل الكفارة؟

فأجاب رحمه الله تعالى: أولا: ما الظهار؟ الظهار: هو أن يُشبه الرجل امرأته بامرأة تحرم عليه تحريمًا مُؤيَّدًا. مثل أن يقول: أنت على كظهر أمي. أو: أنت على كظهر أختي وأنت عليَّ كظهر بنتي، أو ما أشبه ذلك، و هو منكر وزور، كما قال الله تعالى: ﴿ وَإِنَّهُمۡ لَیَقُولُونَ مُنكَرࣰا مِّنَ ٱلۡقَوۡلِ وَزُورࣰاۚ ﴾ [المجادلة:2]. وهو محرم.

فإذا وقع من الزوج فإن الله يقول: ﴿ وَٱلَّذِینَ یُظَـٰهِرُونَ مِن نِّسَاۤىِٕهِمۡ ثُمَّ یَعُودُونَ لِمَا قَالُوا۟ فَتَحۡرِیرُ رَقَبَةࣲ مِّن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّاۚ ذَٰلِكُمۡ تُوعَظُونَ بِهِۦۚ وَٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِیرࣱ* فَمَن لَّمۡ یَجِدۡ فَصِیَامُ شَهۡرَیۡنِ مُتَتَابِعَیۡنِ مِن قَبۡلِ أَن یَتَمَاۤسَّاۖ فَمَن لَّمۡ یَسۡتَطِعۡ فَإِطۡعَامُ سِتِّینَ مِسۡكِینࣰا ﴾ [المجادلة: ٣-٤].

فنقول لهذا المظاه: يجب عليك عتق رقبة، فإن لم تجد فصم شهرين متتابعين، لا تفطر بينهما يوما واحدا إلا لعذر من سفر أو مرض، فإن لم تستطع فإطعام ستين مسكينًا. والكفارة فيها -كما يرى السائل- على سبيل الترتيب، لا التخيير، ولا يحل للمظاهر أن يجامع زوجته حتى يكفر؛ لقول الله تعالى: ﴿ مِن قَبْلِ أَن يَتَمَاساً ﴾ [المجادلة: ٣]. فإن جامع قبل أن يُكفِّر فهو آثِمٌ.

وعليه أن يتوب إلى الله -عز وجل – قال العلماء: وعليه أن يستأنف الصيام من جديد. وعلى هذا فإذا جامع زوجته، وقد بقي عليه خمسة أيام فقط من الشهرين، فعليه أن يعيد الشهرين من جديد؛ لأن الله اشترط، فقال: ﴿من قَبْلِ أَن يَتَمَسَا﴾ [المجادلة: ٣].

مطالب مرتبط:

(۵۳۹۱) حکم تشبیه شوهر به برادر از سوی زن در کلام و امتناع از همبستری

جایز نیست این حرف را بزند چون چیزی را که الله برای او حلال کرده است را به چیزی که برای او حرام کرده است تشبیه کرده است و این سخنی زشت و دروغ است ولی حکم آن حکم ظهار نیست یعنی لازم نیست که کفاره‌ی ظهار را به جا آورد زیرا اللهÀ ظهار را به مردان اختصاص داده است...

ادامه مطلب …

(۵۳۸۹) حکم ظهار و طلاق پیش از عقد در گفتار مرد نسبت به دختری که هنوز همسر او نیست

این برادر را نصحیت می‌کنم که از این کار احمقانه بر حذر باشد چون که ظهار کردن و سه طلاق دادن قبل از عقد و به مجرد خبر دادن این که گفتند خواستگاری کردند، شتاب و نمودن و کاری احمقانه است...

ادامه مطلب …

(۵۳۹۸) آیا برای مرد جایز است که فقط به قصد محبت به زن خود بگوید: ای خواهرم یا ای مادرم؟

بله جایز است که به او بگوید: ای خواهرم یا ای مادرم و مانند آن از کلماتی که موجب مودت و محبت می‌شود اگر چه بعضی از اهل علم مکروه دانستن....

ادامه مطلب …

(۵۳۸۷) حکم شرعی ظهار و طلاق در کلام شوهر در حالت خشم نسبت به همسر

اما اگر خشمی کمتر از آن بوده به‌گونه‌ای تصور می‌کردی چه می‌گفتی و کنترل خود را داشتی پس طلاق و ظهار واقع گشته زیرا او را به مادر تشبیه کردی و تشبیه کردن مرد، زنش را به مادرش ظهار است...

ادامه مطلب …

(۵۳۹۳) حکم تکرار قسم به طلاق و ظهار در ایام جهل به احکام شرعی

جواب به این سوال متضمن (دو چیز) است:...

ادامه مطلب …

(۵۳۸۶) حکم ظهار و شروط بازگشت همسر پس از اختلاف با مادر شوهر

قول تو: او را مثل مادرم (در همبستری) قرار دادم، حرام است و جایز نیست ...

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه