(۵۳۸۶) سوال: من دو همسر دارم که همسر اولم با مادرم سوء تفاهم پیدا کردند و من شنیدم که با مادرم با کلامی زشت صحبت می‌کند پس به او گفتم: تو را در (همبستری) مانند مادر و خواهرم قرار دادم و او نیز با خانه‌اش رفت و برای برگرداندنش تلاش کردم ولی بر من شرط گذاشت که در منزل او را از مادرم جدا کنم، حکم قول من به او چیست؟ آیا جایز است که او را برگردانم و درخواست او را به جدا آورم و او را از مادرم جدا کنم؟ و چکار کنم اگر که توان مالی آن را نداشته باشم؟

جواب:

قول تو: او را مثل مادرم (در همبستری) قرار دادم، حرام است و جایز نیست چون که اللهÀ فرموده است: {ٱلَّذِینَ یُظَـٰهِرُونَ مِنكُم مِّن نِّسَاۤىِٕهِم مَّا هُنَّ أُمَّهَـٰتِهِمۡۖ إِنۡ أُمَّهَـٰتُهُمۡ إِلَّا ٱلَّـٰۤـِٔی وَلَدۡنَهُمۡۚ وَإِنَّهُمۡ لَیَقُولُونَ مُنكَرࣰا مِّنَ ٱلۡقَوۡلِ وَزُورࣰاۚ} [سوره المجادلة: ۲] : (کسانی از شما که زنان‌شان را ظهار می‌کنند، آنان هرگز مادران‌شان نیستند، مادران‌شان فقط کسانی اند که آن‌ها را زاده‌اند، بی‌گمان آن‌ها سخنی زشت و دروغ می‌گویند): لذا باید از این کلام به سوی اللهÀ توبه کنی و اگر خواستی که به همسر برگردی پس باید با او همبستری نکنی تا این که کفاره‌ای که اللهÀ بر تو واجب کرده است را به جا آوری: آزاد کردن برده اگر امکان دارد وگرنه قبل از آن‌که با او همبستر شوی باید دو ماه پشت سرهم روزه بگیری و اگر نمی‌توانی ۶۰ مسکین را غذا دهی همانطور که اللهÀ در سوره‌ی مجادله فرموده است.

اما به نسبت رجوع همسرت و جدا نمودنش از مادرت، اگر که وضع بین مادرت و همسرت مناسب نگشت و بینشان سختی و رنجش به وجود آمده اشکالی ندارد که از هم جدا کنی و در این حالت و در این حالت آنچه اللهÀ از نیکی به مادرت را واجب نموده به جا می‌آوری و همچنین آنچه از معاشرت نیک با همسرت بر تو واجب گردانیده را به جا می‌آوری ولی انسان عاقل می‌نگرد که آیا خطا از مادرت است یا همسرت؟ و به اندازه‌ی توانش قبل از جدا کردن آن‌ها، بر اصلاح آن تلاش می‌کند لذا اگر اصلاح آن امکان نداشت پس حق داری که همسرت را از مادرت جدا کنی.

و می‌گویم: (زوجك): (زنت): چون در لغت فصیحی مه در قرآن و سنت آمده است و مقتضای لغت عرب می‌باشد، همین است اگرچه لغت معروف نزد مردم این است که به زن گفته می‌شود: زوجة به ة.