(۵۳۱۱) سوال: به خاطر عدم توافق در زندگی مشترکمان از شوهرم درخواست طلاق کرده‌ام و او قبول نکرده است، آیا برای من جایز است که من با فرزندانم جدا زندگی کنم از این جهت که نمی‌توانم حقوق شوهرم را به جا آورم؟

جواب:

برای زوجین واجب است که بایک‌دیگر معاشرت نیکی داشته باشند زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِی عَلَیۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ} [سوره البقرة: ۲۲۸] : (و برای زنان حقوق شایسته‌ای است همانند (حقوق و وظایفی) که بر عهده آن‌هاست): و: {وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ} [سوره النساء: ۱۹] : (و با آن‌ها بطور شایسته رفتار کنید).

اگر که شوهر دچار اشتباه شده یعنی در حق تو کوتاهی کرده است که واجب تو را به جا نیاورده است یا از چیزهایی به نسبت تو برایش حلال نبود را زیر پا گذاشت  پس تو حق داری که درخواست طلاق کنی اگر که نمی‌توانی بر آن صبر کنی و اگر برعکس می‌باشد و خطا از تو است و تو کسی هستی که در حق شوهر خود کوتاهی می‌کنی پس برای تو حلال نیست که در حق او کوتاهی کنی یا به حق او تعدی کنی و همچنین برای تو حلال نیست که درخواست طلاق دهی زیرا رسول اللهﷺ فرموده است: «أيُّما امرأةٍ سألَتْ زوجَها طلاقَها في غيرِ ما بَأْسٍ ؛ فحرامٌ عليها رائِحَةُ الجنةِ»[۱]: (هر زنی بدون مشکلی (که پناه او درخواست طلاق باشد) از همسر خود درخواست طلاق کند، بوی بهشت برای او حرام است).

اما اگر امر به تو یا او برنمی‌گردد ولی در قلب خود بسیار از او بدت می‌آید و ممکن نیست که با او بمانی پس در این صورت اشکالی ندارد که درخواست طلاق کنی چون: «أَنَّ امْرَأَةَ ثَابِتِ بْنِ قَيْسٍ أَتَتِ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَتْ : يَا رَسُولَ اللَّهِ، ثَابِتُ بْنُ قَيْسٍ مَا أَعْتِبُ عَلَيْهِ فِي خُلُقٍ وَلَا دِينٍ، وَلَكِنِّي أَكْرَهُ الْكُفْرَ فِي الْإِسْلَامِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: ” أَتَرُدِّينَ عَلَيْهِ حَدِيقَتَهُ ؟ “. قَالَتْ : نَعَمْ. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: ” اقْبَلِ الْحَدِيقَةَ وَطَلِّقْهَا تَطْلِيقَةً»[۲]: (همسر ثابت بن قيس نزد رسول الله ﷺ آمد و گفت: ای رسول الله، از اخلاق و ديانت ثابت بن قيس گِلايه ندارم. ولی من مسلمانم و دوست ندارم ناسپاسی اش را كنم. رسول الله ﷺ فرمود: آيا باغش را به او بر می گردانی؟» گفت: بله. رسول الله ﷺ خطاب به ثابت بن قيسJ فرمود: باغ را قبول كن و او را يك طلاق بده): لذا این حکم درخواست زن به طلاق است.

اما این که با شوهر خود بماند ولی حق او را به جا نیاورد این برای او حرام است مگر این که شوهرش نیز در مقابل حق او را ادا نمی‌کند لذا زن می‌تواند به اندازه‌ای که شوهرش حق او را ادا نمی‌کند حقش را ادا نکند زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ عَلَیۡكُمۡ فَٱعۡتَدُوا۟ عَلَیۡهِ بِمِثۡلِ مَا ٱعۡتَدَىٰ عَلَیۡكُمۡ} [سوره البقرة: ۱۹۴] : (پس هر کس تعدی و تجاوز کرد، همان گونه که بر شما تعدی کرده؛ بر او تعدی کنید): و: {وَإِنۡ عَاقَبۡتُمۡ فَعَاقِبُوا۟ بِمِثۡلِ مَا عُوقِبۡتُم بِهِۦ} [سوره النحل: ۱۲۶] : (و اگر خواستید مجازات کنید، پس چنان مجازات کنید که شما را مجازات کرده‌اند).

ولی اگر وضعیت زوجین به این وصف رسید واجب است که سعی در اصلاح و آشتی بین آن‌دو کنند به‌کونه‌ای که مردانی صاحب اخلاق و دین از نزدیکان زوجین در امر آن‌ها بنگردند و بین آن‌ها صلح و آشتی برقرار کنند زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَإِنۡ خِفۡتُمۡ شِقَاقَ بَیۡنِهِمَا فَٱبۡعَثُوا۟ حَكَمࣰا مِّنۡ أَهۡلِهِۦ وَحَكَمࣰا مِّنۡ أَهۡلِهَاۤ إِن یُرِیدَاۤ إِصۡلَـٰحࣰا یُوَفِّقِ ٱللَّهُ بَیۡنَهُمَاۤ} [سوره النساء: ۳۵] : (و اگر از اختلاف و جدائی میان آن دو (زن و شوهر) بیم داشتید، پس داوری از خانواده شوهر و داوری از خانواده زن (تعیین کنید و) بفرستید، اگر این دو (داور) قصد اصلاح داشته باشند، الله میان آن دو (زن و شوهر) سازگاری خواهد داد): از اللهÀ توفیق می‌خواهیم و بین همه‌ی زوجین خیر و خوبی قرار دهد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] رواه البخاری (۵۲۷۳).