(۵۱۰۰) جایگاه ولیّ در عقد نکاح

(۵۱۰۰) سوال: جوانی به خواستگاری دختری میرود، در حالیکه که دختر و خانوادهی ایشان از اخلاق و دین این جوان راضی هستند، اما برادر بزرگ این دختر که به عنوان سرپرستش است ، چون پدرشان قید حیات نمیباشد، جهت موافقت با این ازدواج شرط مادی قرار داده است، درحالی که این فرد قدرت انجام دادن این شرط را ندارد، و دیگر برادران و خود دختر با این ازدواج موافق هستند، در این جا آیا دیگر برادران بدون اینکه رضایت برادر بزرگشان را کسب کنند، میتوانند سرپرستی خواهرشان را بر عهده بگیرند، با این وجود که برادر بزرگشان از همهی لحاظ با این ازدواج موافق است، اما موافقت نهایی این فرد مبنی بر انجام دادن این شرط مادی است؟

جواب:

هرگاه فردی دین دار به خواستگاری دختری رود که دختر، و برادرانشان از وی راضی هستند، به ازدواج در آورده میشوند، و هر فردی بخواهد در این زمینه مخالفت ورزد به وی اهمیتی داده نمیشود، اگرچه هم آن فرد ولی وسرپرست دختر باشد، چرا که حق ندارد دختر را از ازدواج با فردی که مناسب است باز دارد، در این حالت این قضیه به دادگاه فرستاده میشود تا اینکه فردی دیگر را جهت انجام دادن این امر ازدواج انتخاب کند.

اما در صورتی که این دختر برادران پدری و مادری دیگری را داشته باشد، پس هر کدام از آنان بدون اینکه به دادگاه مراجعه کنند، میتوانند سرپرستی این دختر را در قضیه ازدواج بر عهده بگیرند ونیازی به وکالت گرفتن ندارند، در صورتی که برادر بزرگشان با این ازدواج آن هم بخاطر مسالهی مادی مخالفت کند، برادران دیگرش که شروط سرپرستی در آنان وجود دارد می توانند خواهرشان را به ازدواج درآورند.

بر این اساس به برادر بزرگتر گفته میشود: اگر خواهرمان را به ازدواج در آوری ، احترامتان باقی است، و این مساله را به شما واگذار میکنیم، در غیر این صورت یکی از ما مساله ازدواج خواهرمان را بر عهده میگیریم. به هر حال اگر یکی از برادرانش مسوولیت ازدواج خواهرش را برعهده بگیرد، این ازدوج صحیح است، زیرا آنان در بر عهده گرفتن مسوولیت سرپرستی خواهرشان یکسان هستند، به طوریکه همهی انان برادران تنی این دختر میباشند.

به همین مناسبت بنده برادر بزرگ را نصیحت میکنم اگر چنین سخنی در مورد ایشان صحیح است، به ایشان میگویم: تقوای الله را پیشه کن، وبه خاطر مسائل بی ارزش دنیا با ازدواج خواهرت با فردی که از اوی راضی است مخالفت نکن، و اگر چیزی را برای خودت شرط قرار دادی، جایزنیست، و شرطی که گذاشته می شود برای زن است، زیرا مهریهی آن به شمار می آید، الله ù می فرماید: {وَآتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتِهِنَّ نِحْلَةً ۚ فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِّنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِيئًا مَّرِيئًا}[النساء:۴] ترجمه: (و مهریّه‌های زنان را به عنوان هدیّه‌ای خالصانه و فریضه‌ای خدایانه بپردازید. پس اگر با رضایت خاطر چیزی از مهریّه خود را به شما بخشیدند، آن را (دریافت دارید و) حلال و گوارا مصرف کنید.)

در این ایه مهریه را حق انان و دخل و تصرف در آن را به خودشان واگذار کرده است.

پس ای برادر در مورد خودت و کسی که سرپرستی این دختر را به شما واگذار کرده ، تقوای الله را پیشه کن، و این را بدان که شما و برادرانت در مسالهی سرپرستی این دختر یکسان هستی، پس اگر او را به ازدواج در آوردی در حق خواهرت نیکی کردهای ، در غیر این صورت برادرانت حق دارند، خواهرشان را به ازدواج دربیاورند، اما اگر خودت مسوولیت این ازدواج را بر عهده بگیری و خانوادهات را از مشکلات دور کنی برای شما و برادرانت و خواهرانت بهتر است.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: تقدم شاب صالح لخطبة فتاة، والفتاة وأهلها كلهم مقتنعون بهذا الشاب من حيث الخلق والصلاح والتمسك بالإسلام، ولكن أخو الفتاة الكبير، وهو ولي أمرها؛ لأن والدها متوفّى، اشترط على الشاب أمرًا ماديًا، وقدر الله أنه لم يتمكن من تحقيقه والفتاة وكل أهلها، بما فيهم إخوانها من الآخرين، وهم بالغون أيضًا، موافقون على الزواج، فهل يحق لإخوان الفتاة الآخرين أن يتولوا تزوجيها بدون موافقة أخيها الكبير، مع العلم أن هذا الأخ هو أيضًا مقتنع بالخاطب من جميع النواحي، ولكن موافقته متوقفة على هذا الشرط المادي البحت؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا تقدم رجل إلى امرأة يخطبها، وكان كفئًا في دينه وخلقه، ورضيت به، ورضي إخوتها، فإنها تزوج به، ومن عارض منهم، فإنه لا يلتفت إلى معارضته، حتى ولو كان هو الولي الخاص، فإن ليس له الحق في أن يمنعها من أن تتزوج بكفء، ولها في هذه الحال أن ترفع الأمر إلى الحاكم الشرعي من أجل أن يُوكل من يزوجها من أوليائها.

وأما إذا كانوا إخوةً، وكلهم إخوة أشقاء، فإن كل واحد منهم ولي بنفسه، لا يحتاج إلى توكيل ولا الذهاب إلى الحاكم، فإذا امتنع أخوها الكبير من أن يزوجها إلا بهذا الشرط المادي البحت فإن لبقية إخوانها البالغين الذين تمت فيهم شروط الولاية، أن يزوجها.

وعلى فهذا فيقال للكبير : إن زوجتها فإننا نحترمك، ونجعل الأمر إليك، وإن لم تزوجها فإن أحدنا يتولى تزويجها. وفي هذه الحال إذا تولى تزويجها أحدهم فإن النكاح يكون صحيحًا؛ لأن ولايتهم على أختهم سواء؛ حيث إن كلا منهم أخ شقيق.

وإني بهذه المناسبة أنصح هذا الأخ الكبير إذا كان ما ذُكِرَ عنه صدقًا، فأقول له: اتق الله -عز وجل-، ولا تمنع هذه المرأة من كفيها الذي خطبها، وهي راضية به، من أجل حطام الدنيا، ومتاع الدنيا، بل إنك إذا اشترطت شيئًا لنفسك فإنه لا يحل لك، وكل ما اشترطه فإنه يكون للزوجة؛ لأنه صداقها، وقد قال الله -تبارك وتعالى -: ﴿ وَاتُوا النِّسَاءَ صَدُقَاتهِنَّ نِحْلَةً فَإِن طِبْنَ لَكُمْ عَن شَيْءٍ مِنْهُ نَفْسًا فَكُلُوهُ هَنِیئا مَّرِيئا ﴾ [النساء: ٤]. فجعل الصداق لهن، وجعل التصرف فيه لهنَّ، وليس لك حق فيه.

فاتق الله يا أخي في نفسك، وفيمن ولاك الله عليه، واعلم أن ولايتك هذه أنت وإخوانك فيها على حد سواء، فإن كل واحد منكم أخ شقيق، فإن زوجتها فأنت مشكور على ذلك، وإن لم تزوجها فإن لهم شرعًا أن يزوجوها، ولكن كونك تتولى تزويجها، وتسلم العائلة من المشاكل، هذا هو الخير لك ولإخوانك وأختك.