چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۲ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۴۳۹۷) حکم ترک رمی در ایام تشریق و عدم انجام طواف وداع

(۴۳۹۷) سوال: در اولین روز عید و روز دوم رمی جمرات کردم  و بعد از با اعتقاد به این که تعجیل دو روز، روز اول ایام عید و روز دوم می‌باشد و به همین خاطر برگشتم و هنگامی که به ریاض رسیدم یکی از برادران به من فهماند که آن دو روز بعد از روز اول ایام عید است نه مثل چیزی که من انجام داده‌ام لذا چه چیزی بر من واجب است با وجود این که طواف وداع نیز نکرده‌ام و آیا حجم به این شکل صحیح است؟

جواب:

حج شما صحیح است چون رکنی از ارکان حج را ترک نکردی ولی سه واجب را ترک کردی: واجب اول: شب ماندن در منی در شب دوازدهم؛ واجب دوم: رمی جمرات در روز دوازدهم؛ واجب سوم: طواف وداع؛ برای هر کدام از آنها باید فدیه‌ای در مکه ذبح کنی و بین فقرا توزیع کنی زیرا در نزد اهل علم اگر کسی واجبی را از واجبات حج را ترک کند بر او واجب است که فدیه‌ای را در مکه ذبح کند و بین فقرا توزیع کند.

و در این مناسبت دوست دارم که برادران حجاج را متوجه این خطایی که سوال کننده مرتکب شده است سازم؛ بسیاری از حجاج این‌گونه که آن فهمید می‌فهمند که معنی این آیه این می‌باشد: {فَمَن تَعَجَّلَ فِی یَوۡمَیۡنِ } [سوره البقرة: ۲۰۳] : (پس کسی‌که شتاب کند؛ و در دو روز (اعمال را انجام دهد)): روز یازدهم خارج می‌شوند و آن را دو روز را روز عید و روز یازدهم می‌دانند در صورتی که این صحیح نیست بلکه اشتباه فهمیدند زیرا اللهÀ می‌‌فرماید: {وَٱذۡكُرُوا۟ ٱللَّهَ فِیۤ أَیَّامࣲ مَّعۡدُودَ ا⁠تࣲۚ فَمَن تَعَجَّلَ فِی یَوۡمَیۡنِ فَلَاۤ إِثۡمَ عَلَیۡهِ وَمَن تَأَخَّرَ فَلَاۤ إِثۡمَ عَلَیۡهِ} [سوره البقرة: ۲۰۳] : (و اللهÀ را در روزهای معین و شمرده (که سه روز ایام تشریق: ۱۱و۱۲و۱۳ ماه ذی الحجه است) یاد کنید. پس کسی‌که شتاب کند؛ و در دو روز (اعمال را انجام دهد) گناهی بر او نیست. و کسی‌که تأخیر کند (و اعمال را در سه روز انجام دهد) گناهی بر او نیست): ایام معدودات، ایام تشریق است و روز اول ایام تشریق روز یازدهم می‌باشد و بر همین اساس معنی این قول اللهÀ این‌گونه است: {فَمَن تَعَجَّلَ فِی یَوۡمَیۡنِ } [سوره البقرة: ۲۰۳] : (پس کسی‌که شتاب کند؛ و در دو روز (اعمال را انجام دهد)): یعنی از ایام تشریق و آن روز دوازدهم می‌باشد لذا شایسته است که این خطاها تصحیح کند تا این که در این نوع مسائل اشتباه نکند، والله الموفق.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: قمت برمي الْجَمَرَاتِ أول أيام العيد وثاني يوم، وانصرفت معتقدا أن رمي التعجيل يومين أول أيام العيد وثاني الأيام، وبعد عودتي إلى الرياض عرفني أحد الإخوة أن الرمي المعجل يومين بعد أول أيام العيد، لا يوما واحدا مثل ما فعلت فما الذي يجب عليَّ فيما سبق مع أني لم أطف طَوَافَ الْوَدَاعِ، وهل حجي صحيح بذلك الشكل؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: حجك صحيح، لأنك لم تترك فيه ركنا من أركان الْحَجِّ، ولكنك تركت فيه ثلاثة واجبات، الواجب الأول: الْمَبِيتُ بِمِنّى ليلة الثاني عشر.

والواجب الثاني: رَمْي الْجَمَرَاتِ في اليوم الثاني عشر.

والواجب الثالث: طَوَافُ الْوَدَاع. ويجب على كل واحد منها دم تذبحه في مَكَّةَ وتوزعه على الفقراء، لأن الواجب عند أهل العلم إذا تركه الإنسان – أعني الواجب- في الْحَجّ وجب عليه دم يذبحه في مَكَّةَ ويفرقه على الفقراء.

وبهذه المناسبة أود أن أنبه إخواننا الْحُجّاج على هذا الخطأ الذي ارتكبه السائل، فإن كثيرًا من الْحُجَّاجِ يفهمون مثل ما فهم، يفهمون أن معنى قوله تعالى: ﴿ فَمَن تَعَجَلَ فِي يَوْمَيْنِ ﴾ [البقرة: ۲۰۳]، أي خرج في اليوم الحادي عشر فيعتبرون اليومين يوم العيد واليوم الحادي عشر، والأمر ليس كذلك، بل هذا خطأ في الفهم، لأن الله تعالى قال: ﴿ وَاذْكُرُوا اللَّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ فَمَن تَعَجَلَ فِي يَوْمَيْنِ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ ﴾ [البقرة: ۲۰۳]، والأيام المعدودات هي: أيام التشريق، وأيام التشريق أولها اليوم الحادي عشر، وعلى هذا فيكون قوله: ﴿ فَمَن تَعَجَلَ فِي يَوْمَيْنِ ﴾ [البقرة: ۲۰۳]، أي من أيام التشريق وهو اليوم الثاني عشر، فينبغي أن يصحح الإنسان مفهومه نحو هذه المسألة حتى لا يخطئ، والله الموفق.

مطالب مرتبط:

(۴۴۱۵) ترک عمره به‌ دلیل حادثه و بازداشت در مسیر

گر این مرد هنگام احرام بستن شرط بسته است و گفته: اگر چیزی مرا نگه داشت از همانجا از احرام بیرون می‌آیم، چیزی بر او لازم نمی‌شود اما اگر شرط نکرده علما در مورد آن...

ادامه مطلب …

(۴۴۱۰) حکم خارج شدن از احرام عمره به دلیل فوت نزدیکان قبل از اتمام مناسک

هنگامی که خبر فوت یکی از نزدیکانشان یا دوستانشان یا کسی که می‌خواهند در تشیع جنازه‌اش شرکت کنند، واجب است که نسکشان را تمام کنند سپس به آنجا بروند مگر عمره غیر از طواف، سعی و کوتاه کردن موی سر می‌باشد......

ادامه مطلب …

(۴۴۲۰) حکم بازگشت از سفر حج پس از پیمودن مسافت طولانی بدون انجام مناسک

در این حالت چیزی بر تو لازم نیست مادامی که احرام نبستی زیرا انسان هنگامی که احرام نبسته است اگر می‌خواهد به راهش ادامه می‌دهد و اگر خواست به پیش اهلش برمی‌گردد مگر این که حج فرض باشد که باید نسبت به آن شتاب ورزد...

ادامه مطلب …

(۴۴۰۲) حکم ترک طواف وداع و نحوه جبران آن برای پدر مسن

مادامی که پدرت فقط طواف وداع را ترک کرده است، اهل علم می‌گویند کسی که واجبی را از واجبات حج ترک کند بر او واجب است که فدیه‌ای را در مکه ذبح کند و بین فقرا توزیع کند ...

ادامه مطلب …

(۴۴۲۳) حکم ترک قربانی و حلق در حج تمتع

قربانی فقط برای کسانی واجب است که حج تمتع را به جا می‌آورند اما کسانی که حج افراد را انجام می‌دهند قربانی برایشان واجب نیست...

ادامه مطلب …

(۴۴۰۱) حکم طواف وداع در حج قران و اثر آن بر صحت مناسک

ادای عمره قبل از وقوف به عرفه، عمل کسی که حج قران را به جا می‌آورد نیست بلکه عمل کسی که حج تمتع را به جا می‌آورد اما در هر صورت خیر شده است زیرا برای کسی که حج قران انجام می‌دهد شایسته است که نیتش را به عمره تغییر دهد تا این که حج تمتع را به جا آورد همانطور که رسول اللهﷺ به اصحابی که قربانی نداشتند، امر نمود....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه