چهارشنبه 23 ربیع‌الثانی 1447
۲۳ مهر ۱۴۰۴
15 اکتبر 2025

(۴۲۵۱) فرق بین طواف قدوم، طواف افاضه و طواف وداع چیست؟

(۴۲۵۱) سوال: فرق بین طواف قدوم، طواف افاضه و طواف وداع چیست؟

جواب:

فرق بین آن­ها این است که طواف قدوم در صورتی که حج افراد و قران باشد سنت است و واجب نیست یعنی در صورتی که شخص در حج قران و افراد آن را ترک کند اشکالی ندارد و دلیل آن این است که عروة بن المضرّس در صبح روز عید همراه پیامبر ﷺ در مزدلفه نماز صبح خواند و به او خبر داد که کوهی را رها نکرده مگر کنار آن ایستاده است پیامبر ﷺ به او فر مود: «من شهد صلاتنا هذه، و وقف معنا حتی ندفع و قد وقف بعرفة قبل ذلك ليلا أو نهارا، فقد أتم حجه، و قضى تفثه»[۱]: (کسی که در این نماز ما حضور داشته و همراه ما ایستاده تا این که از مزدلفه به منی رفتیم و شب یا روز قبل آن در عرفه ایستاده حج او کامل شده و آن چه بر او واجب بوده را ادا کرده است) و پیامبر ﷺ طواف قدوم را ذکر نکرد و این دلالت می­دهد بر این که واجب نیست.

طواف قدوم در عمره رکن است و تفاوتی ندارد عمره­ی تمتع یا عمره­ی مفرد باشد.

طواف افاضه: رکنی در حج است و آن طوافی است که بعد از وقوف در عرفه و مزدلفه است و حج جز با این طواف کامل نمی­شود اما طواف وداع واجبی از واجبات حج و عمره است اما از ذات حج و عمره نیست به همین دلیل بر کسی که مکه را ترک نمی­کند واجب نیست و فرق بین طواف واجب و طوافی که رکن است این است که بدون طواف رکن نسک کامل نمی­شود اما طواف واجب که طواف وداع است نسک بدون آن کامل می­شود اما اگر آن را ترک کرد بر او واجب است در مکه گوسفندی را ذبح نموده و بین فقرا تقسیم کند.

بنابراین فرق بدین صورت است: طواف قدوم مگر در عمره سنت است اما در عمره رکن است و طواف افاضه در حج رکن است و بدون  آن کامل نمی­گردد اما طواف وداع واجب است و نسک بدون آن کامل نمی­شود اما در ترک نمودن آن فدیه واجب است که در مکه ذبح شده و بین فقرا تقسیم می­شود.


[۱] تخریج آن گذشت.

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

تقول السائلة: ما الفرق بين طَوَافِ الْقُدُومِ، وطوافِ الْإِفَاضَةِ، وطوافِ الْوَدَاعِ؟

فأجاب رحمه الله تعالى: الفرق بينها أن طَوَافَ الْقُدُومِ إذا كان من القَارِنِ والْمُفْرِدِ فهو سُنَّةٌ وليس بواجب، يعني: لو تركه الحاج الْمَفْرِدُ أو الْقَارِنُ فلا حرج عليه، ودليل ذلك أن عُرْوَة بن الْمُضَرِّس رضي الله عنه وافق النبي صلى الله عليه وسلم في صباح يوم العيد، صلى معه في الْمُزْدَلِفَةِ صلاة الصبح، وأخبره: أنه ما ترك جَبَلا إلا وقف عنده، فقال له النبي صلى الله عليه وسلم: «مَنْ شَهِدَ صَلَاتَنَا هَذِهِ، وَوَقَفَ مَعَنَا حَتَّى نَدْفَعَ وَقَدْ وَقَفَ بِعَرَفَةَ قَبْلَ ذَلِكَ لَيْلًا، أَوْ نَهَارًا، فَقَدْ أَتَمَّ حَجَّهُ، وَقَضَى تَفَثَهُ»، ولم يذكر له النبي صلى الله عليه وسلم طَوافِ الْقُدُومِ، وهذا يدل على أنه ليس بواجب.

أما إذا كان طَوَافُ الْقُدُومِ للمعتمر فإنه ركن في الْعُمْرَةِ، سواء أكانت الْعُمْرَةُ عُمْرَةَ تَتَّعِ أَو عُمْرَةً مفردة.

وأما طَوَافُ الْإِفَاضَةِ: فإنه ركن في الْحَجِّ، وهو الذي يكون من بعد الْوُقُوفِ فِي عَرَفَة والوُقُوفِ في مُزْدَلِفَةَ ولا يتم الْحَجُّ إلا به، وأما طَوَافُ الْوَدَاعِ فهو واجب من واجبات الْحَجّ، وكذلك واجب من واجبات الْعُمْرَةِ، لكنه ليس من ذات الحج ولا ذات الْعُمْرَةِ، ولهذا لا يجب على من لم يغادر مكة، والفرق بين الطواف الواجب والطواف الركن أن طَوَافَ الرُّكْنِ لا يتم النُّسُكُ إلا به، وأما الطَّوَافُ الواجب وهو طَوَافُ الْوَدَاعِ فإن النسك يتم بدونه، ولكن إذا تركه الإنسان فعليه فِدْيَة ذبح شاة في مَكَّةَ يوزعها على الفقراء.

فالفرق كما يلي: طَوَافُ الْقُدُومِ سُنَّةٌ إلا طَوَافَ المعتمر، فإنه ركن فِي الْعُمْرَةِ، وطَوَافُ الْإِفَاضَةِ ركن في الْحَجّ لا يتم الْحَج إلا به، وطَوَافُ الْوَدَاعِ واجب يتم النُّسُكُ بدونه، ولكن في تركه فِدْيَة تذبح في مكة وتوزع على الفقراء.

مطالب مرتبط:

(۴۲۷۸) حکم نقص طواف زن در عمره به‌ سبب گم شدن ولی

بر او واجب است اگر ولی خود را بعد از مدت کمی پیدا کرد بر او واجب است هر مقدار از طواف را که کم نموده چه یک دور یا بیشتر انجام دهد...

ادامه مطلب …

(۴۲۵۶) حکم آویزان شدن به پرده کعبه و لمس حجرالاسود

آویزان شدن به پرده­ی کعبه یا چسباندن سینه به آن یا شبیه این­ها بدعت است و اصلی ندارد و پیامبر ﷺ و اصحابش چنین کاری را انجام نداده­اند...

ادامه مطلب …

(۴۲۸۳) حکم تکبیر و اشاره به رکن یمانی در هنگام ناتوانی از لمس آن

برای این تکبیر اصلی نمی‌شناسم و همچنین برای این اشاره کردن اصلی از رسول اللهﷺ نمی‌شناسم و زمانی که برای آن اصلی نمی‌شناسد نه برای تکبیر و نه برای اشاره پس اولی‌تر این است که تکبیر نگوید و اشاره نیز نکند.....

ادامه مطلب …

(۴۲۶۲) حکم خروج خون از زخم در حال احرام عمره

اگر انسان عمره گزار باشد و از زخم او خون خارج شود تأثیری بر عمره­ی او ندارد همچنین اگر حاجی باشد و از زخم او خون خارج شود تأثیری بر حج او ندارد...

ادامه مطلب …

(۴۲۷۵) حکم قطع طواف به دلیل نماز یا شلوغی

پی‌در‌پی انجام دادن دور‌های طواف شرط است ولی بعضی از علما در نماز جنازه و نماز فرض یا این که خسته شده و خستگی در کند سپس ادامه دهد و مانند آن، رخصت داده‌اند....

ادامه مطلب …

(۴۲۶۹) حکم عمره دختری که در حال حیض طواف کرده

در صورتی که از میقات احرام بسته چیزی بر او لازم نیست زیرا این کار درست است اما اگر قبل از این که غسل بزند طواف و سعی را انجام داده طواف و سعی او درست نیست....

ادامه مطلب …

کُتُب سِتّة:  شش کتاب اصلی احادیث اهل سنت و جماعت:

صحیح بخاری
صحیح مسلم
سنن ابو داود
جامع ترمذی
سنن نسائی
سنن ابن ماجه