(۴۱۹۹) سوال: در روز هشتم در منی در حالی که مُحرم بودم ناخن­ها خود را کوتاه کردم زیرا تصور می­کردم چیدن موی سر فقط حرام است زیرا زیاد ذکر می­شود و کوتاه کردن ناخن اشکالی ندارد اما شخصی الله به او جزای خیر دهد مرا با خبر ساخت اما بسیار بر من سخت گرفت زیرا گفت: باید به میقات یا مکه برگردی و دوباره نیت احرام کنی؛ آیا این درست است و چه چیزی بر من لازم است؟ الله شما را موفق کند.

جواب:

به خاطر چیدن ناخن­ها چیزی بر تو اوجب نیست زیرا با این تصور که اشکالی ندارد آن را کوتاه­ کردی و کسی که چیزی از محرمات احرام را از روی جهل یا فراموشی یا بدون اختیار انجام دهد چیزی بر او لازم نیست و تفاوتی بین کوتاه کردن سر، ناخن، استفاده از بوخوشی، لباس و … نیست همه مساوی هستند و چیزی بر آن­ها نیست  به دلیل فرموده­ی الله À: {رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذْنَا إِن نَّسِينَا أَوْ أَخْطَأْنَا ۚ}[بقره: ۲۸۶](پروردگارا! اگر فراموش یا خطا کردیم ما را مؤاخذه نکن) و این آیه عام است همچنین فرموده­ی الله À: {وَلَيْسَ عَلَيْكُمْ جُنَاحٌ فِيمَا أَخْطَأْتُم بِهِ وَلَٰكِن مَّا تَعَمَّدَتْ قُلُوبُكُمْ}[احزاب: ۵](و در آن چه که (قبلاً) اشتباه کرده­اید گناهی بر شما نیست اما آن چه را که دل­های شما از روی عمد می­خواهد (و می­گویید گناه است)) این نیز عام است همچنین در مورد کسی که اجبار می­شود: {مَن كَفَرَ بِاللَّهِ مِن بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَٰكِن مَّن شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ}[نحل: ۱۰۶](کسی که بعد از ایمانش به الله کافر شود (باز خواست می­شود) مگر کسی که به زور (به کفر) واداشته شود در حالی که قلبش به ایمان آرام باشد لیکن کسی که سینه­ی خود را برای (پذیرش) کفر بگشاید پس بر آن­ها خشم است) بنابراین اگر کسی که به زور به کفذ واداشته شود که بزرگ­ترین محرمات است چیزی بر او نیست محرماتی که پایین­تر از آن­ هستند از باب اولی چیزی بر آن­ها نیست پیامبر ﷺ می­فرماید: «من نسي و هو صائم، فأكل أو شرب، فليتم صومه، فإنما أطعمه الله و سقاه»[۱]: (کسی که فراموش کند و در حالی که روزه است بخورد یا بنوشد روزه­اش را کامل کند زیرا الله À به او غذا و آب داده است) همچنین رسول الله ﷺ می­فرماید: «ليس في النوم تفريط»[۲]: (کسی که خواب برود مقصر نیست) و الله À در خصوص صید در حال احرام می­فرماید: {وَمَن قَتَلَهُ مِنكُم مُّتَعَمِّدًا فَجَزَاءٌ مِّثْلُ مَا قَتَلَ مِنَ النَّعَمِ}[مائده: ۹۵](و هر کس از شما به عمد آن را بکشد باید کفاره­ای همانند آن از چهارپایان بدهد).

بنابراین با توجه به این نصوص و دیگر نصوص به این نتیجه می­رسیم که انجام دادن حرام در عبادت اگر از روی فراموشی یا جهل باشد چیزی بر آن ینست و هیچ­گونه تأثیری در عبادت ندارد معاویة بن الحکم در حال نماز سخن گفت در حالی که جاهل بود لذا پیامبر ﷺ او را به دوباره خواندن نماز امر نکرد[۳].

بنابراین کسی که در روز هشتم ناخن­های خود را چیده مطلقا چیزی بر  او واجب نیست اما کسی به او را فتوا داده بر او واجب است برای احرام جدید به میقات یا مکه برگردد این فتوای باطلی است و اساسی ندارد.

در هر مناسبتی مسلمانان از جمله طلاب علم و … را بر حذر می­دارم  از این که در مورد چیزی فتوا دهند مگر این که دلیل شرعی داشته باشند زیرا جایگاه بسیار خطرناکی است و شخصی که فتوا می­دهد در فتوایش از جانب الله À تعبیر می­کند.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] مسلم: كتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب قضاء الصلاة الفائتة، شماره­ى (۶۸۱).

[۳] مسلم: كتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب تحريم الكلام في الصلاة، شماره­ى (۵۳۷).