(۳۵۱۶) سوال: آیا آنچه در مورد اموات گفته می‌شود صحیح است که ارواح میت در روز دوشنبه و پنجشنبه به سوی اهلش که او را زیارت می‌کنند برمی‌گردد؟ و به این خاطر در این دو روز به زیارت قبرها می‌روند و برای اموات دعا می‌کنند و سوره‌ی فاتحه و بعضی سوره‌های دیگر را می‌خوانند.
جواب:
این اصلی ندارد و زیارت قبور در هر وقتی مشروع است به خاطر این قول رسول الله ﷺ که می‌فرماید: «قَدْ كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ زِيَارَةِ الْقُبُورِ فَقَدْ أُذِنَ لِمُحَمَّدٍ فِي زِيَارَةِ قَبْرِ أُمِّهِ، فَزُورُوهَا؛ فَإِنَّهَا تُذَكِّرُ الْآخِرَةَ»[۱] یعنی: (قبلا شما را از زیارت قبور نهی کرده بودم پس الان به محمد اجازه‌ی زیارت کردن قبر مادرش داده شده است. پس زیارت قبور بکنید زیرا یقیناً یادآوری آخرت است). و برای زیارت کننده شایسته است که آنچه رسول الله ﷺ از سلام کردن بدون اینکه قرائت قرآن بکند را انجام دهد و آنچه رسول الله ﷺ گفته را بگوید: «السَّلَامُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لَاحِقُونَ»[۲] یعنی: (سلام بر شما ای سرای گروه مومنان اگر الله بخواهد من نیز به شما ملحق می‌شوم). و «وَيَرْحَمُ اللَّهُ الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنَّا وَالْمُسْتَأْخِرِينَ»[۳] یعنی: (الله به رفتگان ما و کسانی که بعد از آنان خواهند رفت، رحم کند). و «أَسْأَلُ اللَّهَ لَنَا وَلَكُمُ الْعَافِيَةَ»[۴] یعنی: (از الله برای خود و شما طلب عافیت می‌کنم). «اللَّهُمَّ لَا تَحْرِمْنَا أَجْرَهُمْ، وَلَا تَفْتِنَّا بَعْدَهُمْ»[۵] یعنی: (بار الهی ما را از اجر ایشان محروم مگردان و بعد از ایشان ما را به فتنه نیانداز). «اللهمَّ اغفرْلنا و لهم»[۶] يعني: (بار الهی ما و ایشان را مورد بخشش قرار ده). و قرائت کردن بر قبر شایسته نمی‌باشد به این خاطر که از رسول الله ﷺ وارد نشده است پس برای مومن درست نیست آن را انجام دهد.
و بدان که مقصود و هدف از زیارت کردن قبرها دو چیز است:
اول: این که زیارت کننده با یاد آخرت، از آن پند و عبرت بگیرد که این مردمی که الان زیر زمین هستند زمانی روی آن بوده‌اند و برای تو زیارت کننده نیز همین است پس اوقات و فرصت‌ها را غنیمت شمار و الان و در این دنیا برای آنجای خود عملی کسب بدست آور.
دوم: دعا کردن برای اهل قبور همانگونه که رسول الله ﷺ بر آنها دعا می‌کردند و از الله B برایشان طلب رحمت می‌نمودند و اما خواستن از اموات و یا توسل به آنها شرک و حرام است و اصلا جایز نمی‌باشد و در این مورد فرقی بین قبر رسول اللهﷺ و قبر بقیه وجود ندارد و به هیچ عنوان توسل به قبر رسول الله ﷺ و یا خود رسول بعد از مرگش جایز نیست و شرک است و اگر این کار حق بود صحابه H بر آن سبقت می‌گرفتند و ایشان بعد از مرگش به رسول الله ﷺ متوسل نشدند و روزی عمرÐ طلب باران می‌کرد و گفت: “اللَّهُمَّ إِنَّا كُنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِنَبِيِّنَا فَتَسْقِينَا، وَإِنَّا نَتَوَسَّلُ إِلَيْكَ بِعَمِّ نَبِيِّنَا فَاسْقِنَا”[۷] یعنی: (بارالها! همانا پیامبرمان را به تو وسیله می‌کردیم و تو به ما باران می‌دادی وحالا عموی پیامبرمان را به تو وسیله می‌کنیم پس به مارا باران بده). سپس عباس Ð بر خواست و دعا کرد و این دلیلی است که به میت بعد از مرگش توسل نمی‌جستند هر چند منزلت و جایگاه والایی نزد الله B داشته‌اند و فقط به دعای انسان زنده‌ای که امید به استجابت دعایش به خاطر استقامتش در دین الله داشتند، توسل می‌جستند. پس هنگامی که شخصی به دین داری و استقامت در دین الله شناخته شده بود به دعایش متوسل می‌شدند که در این اشکالی نمی‌باشد و عمر Ð نیز همین کار را کردند و هرگز به مردگان توسل نمی‌شود و از آنها خواسته نمی‌شود زیرا که شرک اکبر و خارج کننده‌ی انسان از ملت اسلام است که از الله B در این‌باره عافیت می‌خواهیم و الله B می‌فرماید: {وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ}[۸] ترجمه: (و پروردگار شما فرمود: «مرا بخوانید، تا (دعای) شما را اجابت کنم همانا کسانی که از عبادت من سرکشی می‌کنند، به زودی با خواری به جهنم وارد می‌شوند) و در این مجال دوست دارم که متذکر شوم که در بعضی بلاد اسلامی برخی به قبور متوسل می‌شوند و از آنها یاری می خواهند و استغاثه به آن می‌جویند که این شرک اکبر است و چیزی جز خسارت و عذاب و پشیمانی چیز دیگری در پی ندارد پس بر ایشان لازم است که به سوی الله B توبه کنند و فقط از الله B یاری و استغاثه بجویند. حقیقتا این مردگان صاحب نفع و ضرر خودشان نیز نیستند پس چگونه نفع و ضرر دیگران به دست ایشان باشد؟ ایشان محتاج این هستند که برایشان دعا شود نه این که دعا کنند.
[۱] [تخریج آن گذشت]
[۲] [تخریج آن گذشت]
[۳] [تخریج آن گذشت]
[۴] [تخریج آن گذشت]
[۵] [تخریج آن گذشت]
[۶] [تخریج آن گذشت]
[۷] [رواه البخاری (۱۰۱۰)]
[۸] [سوره غافر: ۶۰]
