(۳۱۸۸) حکم خواندن قرآن در مسجد با صدای بلند

(۳۱۸۸) سوال: شیخ بزرگوار! برخی از برادران در برخی از مساجد قبل از نماز با صدای بلند تلاوت می‌‌کنند که برای نمازگزاران ایجاد مزاحمت می‌‌کند، حکم این کار چیست؟

جواب:

برای قاری جایز است که قرآن را به صورت سری و جهری بخواند و در هر دو حالت خیر است و انسان هر آن چه برای او مناسب‌‌تر و به خشوع نزدیک‌‌تر است انتخاب می‌‌کند لذا اگر برای او مناسب‌‌تر این است که به صورت سری بخواند سری می‌‌خواند و اگر برای او مناسب‌‌تر و به خشوع نزدیک‌‌تر این است که به وصورت جهری بخواند پس به صورت جهری می‌‌خواند این زمانی است که در نماز نباشد اگر در نماز باشد از آن چه در سنت از سری یا جهری بودن وارد شده تبعیت کند.

همچنین این زمانی است که در اطراف او کسانی نباشند که در صورتی که جهری بخواند باعث مزاحمت برای آن‌‌ها شود و در صورتی که جهری بخواند باعث مزاحمت و اذیت کسانی که اطراف او هستند می‌‌شود به صورت جهری نخواند زیرا پیامبر ﷺ به نزد اصحابش آمد در حالی که آن‌‌ها به صورت پراکنده نماز می‌‌خوانند و برخی با صدای بلند تلاوت می‌‌کنند لذا پیامبر ﷺ فرمود: «كلكم يناجي ربه -يعني: في صلاته- فلا يجهر بعضكم على بعض في القرآن»: (همه‌‌ی شما در نماز با پرودگار خود مناجات می‌_‌‌‌کنید لذا برخی در میان برخی دیگر صدایش را در خواندن (قرآن) بالا نبرد) این حدیث را ابن عبدالبر صحیح دانسته است.

بنابراین کسانی که قرآن را قبل از اقامه‌‌ی نماز با صدای بلند می‌‌خوانند و برای دیگران ایجاد مزاحمت می‌‌کنند از این کار نهی می‌‌شوند و آن‌‌ها به گناه‌‌ نزدیک‌‌تر از سلامت هستند زیرا قرآن برای اذیت دیگران قرار داده نشده است بلکه برای تقرب به سوی الله À است به شرطی که به وسیله‌‌ی آن به برادران مسلمانش آزار و اذیت نرساند.

معلوم است که مردم به صورت متفرق به مسجد می‌‌آیند برخی مدتی بعد از اذان زودتر می‌‌آیند و شروع به خواندن نافله‌‌، تحیه‌‌ی مسجد و… می‌‌کنند و در صورتی که اطراف نمازگزار کسی باشد که صدای او را می‌‌شنود بدون شک باعث مزاحمت او می‌‌شود و بین او و بین خشوع در نمازش فاصله می‌‌اندازد به خصوص اگر صاحب صدا تلاوت و ادایش خوب باشد باعث می‌‌شود حواس شنونده را پرت کند تا جایی که او را از آن چه در صدد آن است مشغول می‌‌سازد.

به همین دلیل برادران مسلمان و دوست دار خیر خود را توصیه می‌‌کنم از این کاری که باعث اذیت دیگران می‌‌شود دست بکشند.

به همین مناسبت دوست دارم به برخی از برادران خود که امام هستند و صدای نماز را از طریق بلندگو بر روی مناره‌‌ها بلند پخش می‌‌کنند یادآور شوم که این کار باعث اذیت رساندن به دیگر مساجد و خانه‌‌های اطرافشان می‌‌شود مساجد نزدیک در صورت پخش نماز از طریق بلندگو باعث اذیت یک‌‌دیگر می‌‌شوند تا جایی که شنیده‌‌ایم برخی از نمازگزاران در مساجد خود هرگاه تلاوت مساجدی را که اطراف آن‌‌ها هستند را شنیدند از گوش دادن به امام خود مشغول می‌‌شوند که برخی اوقات به خاطر حسن ادای قاری یا قوت صدای او و… است.

همچنین شنیده‌‌ام برخی از مردم هنگامی که تکبیر رکوع مسجد کناری خود را شنیدند به رکوع رفته با این تصور که این تکبیر امام آن‌‌ها است و بدون شک چنین اذیت‌‌هایی که در نماز دیگران خلل وارد می‌‌سازد انسان با آن گناهکار می‌‌شود زیرا پیامبر ﷺ نهی نموده که برخی برای برخی دیگر صدای خود را هنگام تلاوت قرآن بالا ببرند.

همان‌‌طور که برخی اوقات باعث اذیت شدن اهالی خانه‌‌‌‌هایی که در همسایگی مسجد هستند می‌‌شود و چه بسا در در خانه کسی خوابش ببرد، بیمار باشد یا استراحت کرده و خوابیده باشد لذا با صدای قاری بیدار می‌‌شود.

می‌‌گویم: از اهل خانه کسانی هستند که در خواب به سر برده و نماز بر آن‌‌ها واجب نیست مانند زنی که در عادت ماهیانه است یا کسی است که نماز خود را هنگام اذان خوانده سپس خوابیده است و گر نه معلوم است که برای هیچ کسی درست نیست که نماز جماعت بر او واجب است و مسجد را رها نموده و هنگام نماز جماعت در خانه‌‌اش بخوابد.

همچنین نصیحت خود را به برادرانم در این مسئله تکرار می‌‌کنم و می‌‌گویم: به مصالح و مفاسد بنگرید چه مصلحتی به امام یا نماز گزاران پشت سر او یا مردمی که از طریق مناره صدای نماز را می‌‌شنوند بر می‌_‌‌‌گردد؟ چه مصلحتی در آن وجود دارد؟ چه بسا در این کار مفسده باشد چه بسا برخی از کسانی که سست هستند تا رکعت آخر در خانه‌‌های خود بمانند و هنگام که فقط یک رکعت مانده شتابان به مسجد بیایند و چه بسا این رکعت را درک کنند و چه بسا این رکعت را درک نکنند برخی از مردم نزد من شکایت کرده و گفتند: ما فرزندان خود را به نماز امر می‌‌کنیم و آن‌‌ها می‌‌گویند: امام در ابتدای نماز است صبر کنید تا این که زمانی که می‌‌توانیم جماعت را درک کنیم فرا رسد.

بنابراین بر انسان واجب است در عملش از آن چه برای خود و برای دیگران سودمند است پیروی کند و از آن چه در آن ضرر است پرهیز کند اما آن چه مردم تصور می‌‌کنند که در این کار فایده وجود دارد از این کار شعیره‌‌ای از شعائر اسلام است یا شبیه به آن می‌‌گوییم: شعیره‌‌ای که اعلان آن شایسته است اذان است و حاصل شده اما نماز عبادتی است که خاص امام و کسانی که پشت سر او هستند است و ارتباطی به خارج از مسجد ندارد مگر آن چه ذکر نمودم که منتظر می‌‌ماند تا این که آخرین رکعت فرار برسد سپس حاضر شود و در این کار فایده نیست بلکه ضرر است و عاقل هرگاه کارش بین گناه و سلامت از گناه می‌‌چرخید بدون شک این کار را رها می‌‌کند در صورتی که در آن یا سلامت و یا گناه باشد لذا هر کسی انتخاب می‌‌کند که راه سلامت را در پیش بگیرد.

تعداد بازدید: 4

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: فضيلة الشيخ هناك بعض الإخوة في بعض المساجد يَجْهَرُونَ بقراءة القرآن قبل الصلاة، مما يُشَوِّشُ على المصلين، فما الحكم في ذلك؟

فأجاب – رحمه الله تعالى -: القرآن يجوز للقارئ أن يقرأه سِرًّا وجَهْرًا، وفي كل منهما خير، ويفعل الإنسان ما هو أنشط له وأخشع : فإذا كان الأنشط له أن يقرأ سِرا قرأ سرًّا، وإن كان الأنشط والأخشع أن يقرأ جهرا قرأ جهراء هذا ما لم يكن في صلاة، فإن كان في صلاة فليتبع في ذلك ما جاءت به السُّنَّة من إسرار أو جهر.

وهذا أيضًا ما لم يكن حوله من يُشَوِّشُ عليهم لو جهر أو يؤذيهم، فإن كان حوله من يشوش عليهم لو جهر أو يؤذيهم فإنه لا يجهر؛ لأن النبي صلى الله عليه وسلم خرج على أصحابه وهم يُصَلُّونَ أوزَاعًا فرادى ويجهر بعضهم، فقال -عليه الصلاة والسلام-: «كلكم يناجي ربه – يعني: في صلاته – فلا يجهر بعضكم على بعض في القرآن»، أو قال: «في القراءة»، هذا الحديث صححه ابن عبد البر رحمه الله.

بناء على ذلك فإن هؤلاء الذين يقرؤون القرآن قبل إقامة الصلاة، ويجهرون جهرًا يُشَوِّشُونَ به على غيرهم، يُنهون عن ذلك، وهم إلى الإثم أقرب منهم إلى السلامة، فإن كتاب الله -عز وجل- لم يُجْعَل لإيذاء الغير، وإنما هو قربة إلى الله سبحانه وتعالى، بشرط ألا يحصل به أذية على إخوانه المسلمين.

ومن المعلوم أن الناس يأتون أرسالاً متفرقين إلى المسجد، فمنهم من يأتي بعد الأذان بمدة، ومنهم من يأتي بعد الأذان بأقل من ذلك، ويَشْرَعُونَ في النافلة تحية المسجد أو غيرها، وإذا كان حول المصلي أحد يرفع صوته فإنه يُشَوِّشُ عليه بلا شك، ويحول بينه وبين الخشوع في صلاته، لاسيما إذا كان صاحب الصوت حسن القراءة والأداء، فإنه يأخذ بِلُب السامع حتى يشغله عما هو بصدد الإقبال عليه.

ولهذا فإني أنصح إخواني المسلمين المحبين للخير الكفَّ عن هذا العمل الذي يؤذون به غيرهم.

وبهذه المناسبة أود أن أُذكِّرَ بعض إخواننا من الأئمة الذين يرفعون الصلاة من مكبر الصوت على المنارات، فإن هذا يحصل به أذية لمن حولهم من المساجد، وعلى من حولهم في البيوت، فالمساجد المتقاربة يُشَوِّشُ بعضها على بعض إذا رفعت الصلاة من على المنارات، حتى إننا سمعنا أن بعض المصلين في مساجدهم إذا سمعوا قراءة من كان حولهم انشغلوا بها عن الاستماع إلى قراءة إمامهم، قد يكون الحسن أداء القارئ، أو لقوة صوته، أو لغير ذلك مما يحصل.

وسمعت أن بعض الناس ركع لما سمع تكبير المسجد الذي حوله، يظن أن ذلك إمامه، ولا شك أن مثل هذه الأذية التي تخل بصلاة الآخرين، لا شك أن الإنسان قد يأثم بها؛ لأن النبي نهى أن يجهر الناس بعضهم على بعض في القرآن.

كما أنه قد يؤذي جيران المسجد من أهل البيوت، فقد يكون في البيت من هو نائم مستغرق في النوم من أهل البيت ومن يكون مريضًا، وقد يكون قد استراح ورقد، فيستيقظ بصوت هذا القارئ.

وأقول: إن من أهل البيوت من يكون نائما ممن لا صلاة عليهم، مثل المرأة الحائض مثلا، أو ممن أدى الصلاة من أول ما سمع الأذان ثم رقد، وإلا فمن المعلوم أنه لا يَحِلُّ لأحد تلزمه الجماعة أن ينام عن صلاة الجماعة في بيته ويدع المسجد.

وإني أكرر النصيحة لإخواني في هذه المسألة وأقول لهم: انظروا في المصالح والمفاسد ما هي المصلحة التي تعود على الإمام، أو على المصلين خلفه، أو على الناس في كون الصلاة ترفع من على المنارة؟ أي مصلحة في ذلك؟ قد يكون في ذلك مفسدة، قد يكون بعض الكسالى يبقون في بيوتهم حتى تكون آخر ركعة، فإذا لم يبق إلا ركعة جاء يركض ويسعى سعيًا شديدا، وربما يدرك هذه الركعة وربما لا يدركها، وقد اشتكى إلي بعض الناس بهذا وقالوا: إننا نأمر أولادنا بالصلاة فيقولون: الإمام في أول الصلاة، انتظروا حتى يأتي الوقت الذي ندرك به الجماعة.

فالواجب على الإنسان أن يَتَّبِعَ في عمله ما كان أنفع له ولغيره، وأن يدرأ ما فيه الضرر ويبتعد عنه، وأما ما يظنه بعض الناس من الفائدة في هذا العمل من كونه شعيرة من شعائر الإسلام وما أشبه ذلك، فنقول: إن الشعيرة التي ينبغي إعلانها هي الأذان، وقد حصل، وأما الصلاة فإنها عبادة تختص بالإمام وبمن خلف الإمام فقط، وأما الخارج عن المسجد فلا علاقة له بها، اللهم إلا ما ذكرت من كونه ينتظر آخر ركعة ثم يحضر، وهذا ليس فيه فائدة بل فيه مضرة، والعاقل إذا دار فعله بين الإثم أو السلامة فلا شك أنه سوف يدع هذا العمل، إذا كان فيه إما سالما وإما آثما، فكل أحد يختار أن يسلك سبيل السلامة.