(۳۱۲۵) آیا خطیب روز جمعه حق دارد قبل از وقت خطبه و زود به مسجد بیاید؟

(۳۱۲۵) سوال: آیا خطیب روز جمعه حق دارد قبل از وقت خطبه و زود به مسجد بیاید؟ هدفش از این کار ماندن در مسجدو تلاوت قرآن است و آیا زود آمدنش مانع می‌‌شود فرشتگان اسامی افرادی که زودتر به مسجد می‌‌آیند را بنویسند؟

جواب:

در حق امام مشروع است که آمدنش را تا وقت دخول نماز به تأخیر بیندازد و شایسته نیست زود بیاید و زود آمدن فقط برای مأمومین مشروع است لذا ماندنش در خانه تا زمانی که وقت نماز می‌‌رسد سپس به مسجد بیاید و بر روی منبر بایستد بهتر است و این روش پیامبر ﷺ است اما اگر زود به مسجد آمد بر او حرام نیست.

اما کسی که بعد از آمدن امام به مسجد بیاید پاداش او بر حسب آن چه در حدیث آمده نوشته می‌‌شود: «من راح في الساعة الأولى فكأنما قرب بدنة، و من راح في الساعة الثانية فكأنما قرب بقرة، و من راح في الساعة الثالثة فكأنما قرب كبشا أقرن، و من راح في الساعة الرابعة فكأنما قرب دجاجة، و من راح في الساعة الخامسة فكأنما قرب بيضة»[۱]: (هر کسی در وقت اول به مسجد بیاید مانند این است که شتری را قربانی کرده و هر کس در وقت دوم بیاید مانند این است که گاوی را قربانی کرده و هر کس در وقت سوم بیاید مانند این است که گوسفند شاخ داری را قربانی کرده و هر کس در وقت چهارم بیاید مانند این است که مرغی را قربانی کرده و هر کس در وقت پنجم بیاید مانند این است که تخم مرغی را قربانی کرده است) این در صورتی است که به نماز جمعه در حالی که غسل زده باشد بیاید به همین دلیل شایسته است -بلکه بنابر قول درست واجب است- انسان برای نماز جمعه غسل بزند به دلیل فرموده‌‌ی رسول الله ﷺ در حدیثی که ابو سعید J آن را روایت می‌‌کند که رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «غسل الجمعة واجب على كل محتلم»[۲]: (غسل جمعه بر هر شخص بالغی واجب است) و این سخن از رسول الله ﷺ که به نسبت آن چه می‌‌گوید و مدلول آن آگاهی دارد و در حالی که نصیحت‌‌گر امت است صادر شده است و این سخن در وجوب صریح و آشکار است: «واجب على كل محتلم» به همین دلیل هنگامی که عثمان J وارد مسجد شد در حالی که عمر J خطبه می‌‌خواند از تأخیرش سؤال کرد؟ گفت: کاری جز وضو گرفتن و آمدن انجام ندادم لذا عمر به او گفت: پیامبر ﷺ می‌‌فرماید: «إذا أتى أحدكم الجمعة فليغتسل»[۳]: (هرگاه یکی از شما به نماز جمعه آمد غسل بزند) لذا عمر J او را به خاطر این که به وضو اکتفا نموده و به مسجد آمده سرزنش کرد اما این وجوب بدین معنا نیست که نماز جمعه بدون غسل درست نیست زیرا این غسل به خاطر جنابت نیست لذا اگر نماز جمعه را بخواند در حالی که غسل نزده نمازش درست است اما به خاطر مخالفت امر رسول الله ﷺ که با تأکید وجوب آن را بیان نموده: «غسل الجمعة واجب على كل محتلم»[۴]: (غسل جمعه بر هر شخص بالغی واجب است) گناه‌‌کار است ومنظور از «على كل محتلم» هر بالغی است و معنای آن هر کسی که جنب شده، نیست زیرا هر کسی که عملا جنب شده باشد غسل به نسبت او به خاطر جنابت واجب است نه نماز جمعه همچنین غسل جنابت هرگاه جنب شود چه در روز جمعه و چه در غیر جمعه اگر آب باشد بر او واجب است.

به طور کلی اگر امام قبل از فرا رسیدن وقت نماز به مسجد بیاید کارش بر مخالف افضل است و حرام نیست و هر کسی بعد از آمدن امام در ساعاتی که پیامبر ﷺ فضیلت آن را بیان نموده بیاید آن چه در حدیث آمده برای او نوشته می‌‌شود هر چند که امام آمده باشد زیرا امام قبل از داخل شدن وقت نماز آمده است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گدشت.

[۳] تخریج آن گدشت.

[۴] تخریج آن گدشت.

تعداد بازدید: 0

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: هل يحق للخطيب يوم الجمعة أن يُبكِّر في دخوله المسجد قبل وقت الخطبة؟ ومراده من ذلك مكثه في المسجد وقراءته للقرآن، وهل تبكيره ذلك يمنع الملائكة من كتابة الأول فالأول؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: المشروع في حق إمام الجمعة أن يتأخر إلى وقت دخول الصلاة، ولا ينبغي له أن يتقدم، وإنما التقدم مشروع للمأمومين، فبقاؤه في بيته حتى يحين وقت الصلاة ثم يأتي فيصعد المنبر هو الأفضل، وهو هدي النبي صلى الله عليه وسلم ، ولكن لو تقدم إلى المسجد فليس ذلك بحرام عليه.

وأما من جاء إلى المسجد بعد مجيء الإمام فإنه يكتب له الأجر على حسب ما جاء به الحديث عن النبي : من راح في الساعة الأولى فكأنما قَرَّبَ بدنة، ومن راح في الساعة الثانية فكأنما قَرَّب بقرة، ومن راح في الساعة الثالثة فكأنما قرب كبشًا أقرن، ومن راح في الساعة الرابعة فكأنما قَرَّبَ دجاجة، ومن راح في الساعة الخامسة فكأنما قَرَّبَ بيضة»، هذا إذا جاء إلى الجمعة مغتسلا لها، ولهذا ينبغي بل يجب على القول الصحيح أن يغتسل الإنسان للجمعة؛ لقول النبي صلى الله عليه وسلم في الحديث الذي رواه أبو سعيد رضي الله عنه، قال -عليه الصلاة والسلام-: «غسل الجمعة واجب على كل مُختلِم»، وهذه الكلمة صدرت من النبي صلى الله عليه وسلم العالم بما يقول وبمدلول ما يقول، الناصح لأمته، وهي كلمة صريحة واضحة في الوجوب «واجب على كل محتلم»، ولهذا لما دخل عثمان رضي الله عنه وأمير المؤمنين عمر يخطب وقال له في تأخره؟ قال: «ما زدت على أن توضأت فأتيت. فقال له عمر:

وقد قال النبي صلى الله عليه وسلم: «إذا أتى أحدكم الجمعة فليغتسل» فعتب عليه عمر رضي الله عنه أن يقتصر على الوضوء ويحضر ، ولكن هذا الوجوب لا يعني أن صلاة الجمعة لا تصح بدون غسل، لأن هذا الغسل ليس عن جنابة، فلو أنه صلى الجمعة ولم يغتسل فصلاته صحيحة، لكنه آثم لمخالفته لما أمر به النبي ، ولما أكد وجوبه بقوله: غسل الجمعة واجب على كل محتلم ومعنى قوله: «على كل محتلم أي على كل بالغ، وليس المعنى على من احتلم بالفعل؛ لأن من احتلم بالفعل فالغسل واجب عليه لاحتلامه لا ليوم الجمعة، وهو واجب عليه أيضًا في الجمعة وفي غيرها إذا احتلم ووجد الماء.

والحاصل أن الإمام إذا تقدم إلى المسجد قبل مجيء وقت الصلاة فإن فعله خلاف الأفضل وليس بحرام ومن جاء بعد مجيء الإمام هذا في الساعات التي بين فيها النبي – عليه الصلاة والسلام- الفضل فإنه يكتب له ما جاء في الحديث، ولو كان الإمام قد حضر ؛ لأن الإمام حضر قبل حضور وقت الصلاة.