(۲۹۴۸) سوال: بسیاری از بیماران چون توان حرکت ندارند بر روی تخت خود نماز می‌‌خوانند ودر حالی که طهارت ندارند و برخی از آن‌‌ها در غیر جهت قبله است؛ حکم نماز این بیماران چیست؟

جواب:

شایسته‌‌ است که قاعده‌‌ی کلی شریعت را که قرآن و سنت رسول الله ﷺ بر آن دلالت دارد را بدانیم و آن قاعده این است که بر مسلمان واجب است تا جاییکه توان دارد تقوای الله À را پیشه کند لذا هر واجبی بر او واجب است اما به اندازه‌‌‌‌ای که توان دارد اگر توانایی آن را نداشت از او ساقط می‌‌شود. الله À می‌‌فرماید: {فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ}[تغابن: ۱۶](پس تا (جایی که) می‌توانید از تقوای الله را پیشه کنید) همچنین می‌‌فرماید: {وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ}[اعراف: ۴۲](و کسانی که ايمان آوردند و کارهای شايسته انجام دادند – هيچ کس را جز به اندازهٴ توانش تکليف نمی‌‌کنيم – آن‌‌ها اهل بهشت هستند, وجاودانه در آن خواهند ماند) همچنین می‌‌فرماید: : {لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا}[بقره: ۲۸۶](الله هیچ کس را جز به اندازه‌‌ی توانش تکلیف نمی‌‌کند) همچنین می‌‌فرماید: {وَالَّذِينَ يُؤْتُونَ مَا آتَوا وَّقُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ أَنَّهُمْ إِلَىٰ رَبِّهِمْ رَاجِعُونَ*أُولَٰئِكَ يُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَهُمْ لَهَا سَابِقُونَ*وَلَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا ۖ وَلَدَيْنَا كِتَابٌ يَنطِقُ بِالْحَقِّ ۚ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}[مؤمنون: ۶۰-۶۲](و کسانی که (در راه الله) آنچه را باید بدهند می‌دهند و (با این حال) دل‌‌هایشان بیم‌‌ناک است که بی گمان آنان به سوی پروردگارشان باز می‌‌گردند*(آری) اینانند که در نیکی‌‌ها شتاب می‌‌کنند و در انجام آن (از دیگران) پیشی می‌‌گیرند*(ما) هیچ کس را جز به اندازه‌‌ی توانش تکلیف نمی‌‌کنیم و نزد ما کتابی است که به حق سخن می‌‌گوید و به آن‌‌ها هیچ ستمی نمی‌‌شود) و در حدیث صحیح از پیامبر ﷺ آمده که می‌‌فرماید: «إذا أمرتکم بأمر فأتوا منه ما استطعتم»[۱](هرگاه شما را به چیزی امر نمودم به اندازه‌‌ی توان آن را انجام دهید).

لذا این بیمارانی که به آن‌‌ها اشاره نمود کسانی که بر تخت‌‌ خود و با لباس ناپاک و در غیر جهت قبله نماز می‌‌خوانند همه‌‌ی این‌‌ها اگر آنچه از واجبات را که می‌‌توانند در نمازهایشان انجام دادند هر آنچه نتوانستند در آن معذور هستند و به آن مکلف نبوده و در صورت ترک آن گناهی بر آن‌‌ها نیست.

[۱] تخریج آن گذشت.