(۲۹۴۷) سوال: مادر ما مدتی پیش فوت کرد و چهار روز قبل از وفاتش چون توان حرکت نداشت، نمی‌‌توانست وضو بگیرد همچنین چون در بیمارستان بود و به ما اجازه‌‌ی آوردن خاک برای تیمم نمی‌‌دادند؛ نتوانست نماز را ادا کند، سؤال ما این است: آیا به جای او نمازش را می‌‌توان قضا کرد یا اینکه لازم است کفاره بدهیم؟

جواب:

نماز به جای بیماری که فوت نموده قضا نمی‌‌شود.

به این سؤال کننده و هر کسی این برنامه را گوش می‌‌دهد می‌‌گوییم: بسیاری از بیماران با این مشکل رو به رو شده‌‌اند، می‌‌بینی که بیماری خسته شده و نه آبی برای وضو و نه خاکی می‌‌یابد که با آن تیمم کند و چه بسا که لباسش دچار نجاست شده باشد در این حالت به خود فتوا می‌‌دهد که نماز نخواند و بعد از اینکه خوب شد نماز بخواند در حالی که این اشتباه بزرگی است.

بر بیمار واجب است که بر حسب حالش نماز بخواند اگر امکان داشت با وضو اگر ممکن نبود تیمم اگر ممکن نبود بدون تیمم نماز بخواند همچنین نماز بخواند در حالی که لباسش پاک باشد اگر ممکن نبود نماز بخواند هر چند لباسش نجس باشد.

همچنین به نسبت رختخواب اگر پاک باشد اگر پاک کردن آن یا از بین بردن، تغییر و قرار دادن لباس پاکی بر آن ممکن نبود بر روی آن نماز بخواند هر چند که نجس باشد.

همچنین به نسبت روی کردن به سمت قبله، به سمت قبله روی می‌‌کند اگر نتواست بر حسب حالش نماز می‌‌خواند.

مهم این است که نماز مادامی که عقلش زایل نشده ساقط نمی‌‌شود لذا هر طور که ممکن است می‌‌خواند حتی اگر فرض شود که نمی‌‌تواند سر و چشمش را حرکت دهد با قلبش نماز می‌‌خواند.

اما نماز خواندن با انگشت همان‌‌طور که عوام آن را انجام می‌‌دهند اصلی ندارد. برخی از عوام به‌‌ وسیله‌‌ی انگشت نماز می‌‌خوانند در حالی که این کار اصلی در سنت و کلام اهل علم ندارد.

مهم اینکه بر بیمار واجب است بر حسب حالش نماز بخواند زیرا الله À می‌_‌‌‌فرماید: {فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ}[تغابن: ۱۶](پس تا (جایی که) می‌توانید از تقوای الله را پیشه کنید) و پیامبر ﷺ می‌‌فرماید: «إذا أمرتکم بأمر فأتوا منه ما استطعتم»[۱](هرگاه شما را به چیزی امر نمودم به اندازه‌‌ی توان آن را انجام دهید).

[۱] تخریج آن گذشت.