(۲۸۶۵) حکم اقتدا به امام نابینای ناآگاه به احکام نماز

(۲۸۶۵) سوال: پیش ما مسجدی است که نماز در آن اقامه میشود اما امام آن نابینا است و به نسبت احکام نماز جهل دارد؛ در رکوع و سجود طمأنینه ندارد. زیاد او را نصیحت کردهایم اما از قبول نمیکند، با او چه کار کنیم؟ آیا نماز پشت سر او درست است؟

جواب:

اگر امام در نمازش طمأنینهی واجب ندارد نمازش باطل است زیرا طمأنینه رکنی از ارکان نماز است و در صحیح بخاری و مسلم از حدیث ابوهریره J ثابت شده مردی آمد و نمازی خواند که در آن طمأنینه نداشت سپس به سوی پیامبر ﷺ آمد و بر ایشان سلام کرد سپس جواب سلام او را داد و فرمود: «ارجع فصل فإنک لم تصل»(بازگرد و نماز بخوان زیرا نماز نخواندهای) این کار را سه مرتبه انجام داد ولی نماز را درست نخواند سپس به پیامبر ﷺ گفت: سوگند به کسی که تو را به حق مبعوث کرده بهتر از این نمیدانم لذا یادم بده پیامبر ﷺ به او فرمود: «إذا قمت إلی الصلاة فأسبغ الوضوء، ثم استقبل القبلة فکبر، ثم اقرأ ما تیسر معک من القرآن، ثم ارکع حتی تطمئن راکعا، ثم ارفع حتی تطمئن قائما، ثم اسجد حتی تطمئن ساجدا، ثم ارفع حتی تطمئن جالسا، ثم اسجد حتی تطمئن ساجدا، وافعل ذلک فی صلاتک کلها»[۱](هنگامی برای نماز برخواستی وضویت را کامل بگیر سپس رو به قبله کن سپس هر اندازه برایت میسر است از قرآن سپس ركوع كن، در رکوع آرام بگیر و پس از برداشتن سر از ركوع، کاملا راست بايست و اندكی مكث كن. سرانجام سجده كن و در سجده آرام بگیر. پس از برداشتن سر از سجده، اندكی بنشين. و همين شيوه را در تمام نمازهايت رعايت كن) لذا پیامبر ﷺ بیان نمود که نماز این درست نیست زیرا در نمازش آرامش نداشته است و آن را سه مرتبه تکرار نمود تا اینکه در ذهنش جای بگیرد که نمازش کفایت نمیکند همچنین آمادگی کامل را برای دریافت آنچه قرار است پیامبر ﷺ به وی یاد دهد را داشته باشد.

لذا اگر اینگونه است امامی که در نمازش آرامش ندارد نمازش درست نیست و اقتدا نمودن به او جایز نیست و بر او واجب است که تقوای الله À در نفسش و کسانی از مسلمانان که پشت سر او نماز میخوانند را پیشه کند تا اینکه آن را در نمازی که سودی برای آنها ندارد وارد نسازد.

حال اگر همراه امام وارد شدی و دیدی که در نمازش آرام ندارد بر تو واجب است که از او جدا شوی و نمازت را خودت با آرامش به پایان برسانی تا اینکه نمازت درست شود.

این مساله یعنی عدم آرامش در نماز بسیاری از مردم در این زمان به آن دچار شدهاند به خصوص در دو رکنی که بعد از رکوع و بین دو سجده است. بسیاری از مردم در همان لحظهای که از رکوع بلند میشود به سجده میرود و زمانی که از سجدهی اولی بلند میشود بدون آرام گرفتن به سجدهی دومی میرود. در حالی که این خلاف روش و امر پیامبر ﷺ است که میفرماید: «ثم ارفع حتی تطمئن قائما، ثم ارفع حتی تطمئن جالسا» و انس J نماز میخواند و آن قدر در این دو رکن آرام میگرفت تا اینکه کس میگفت که فراموش کرده است به خاطر طولانی بودن آرامش در آن دو بر عکس آنچه که امروزه مردم بر آن هستند. از الله À طلب سلامتی و عافیت مینماییم.

سؤال: شیخ بزرگوار! آیا به تکرار نماز امر نمیشوند؟

جواب: اما آنچه گذشته آنها در این مورد نمیدانستند لذا قضای گذشته بر آنها لازم نیست و به همین دلیل پیامبر ﷺ این مرد را به قضای آنچه گذشته امر نکرده است ولی بعد از اینکه فهمیدند سپس بعد از علم همانطور نماز خواندند نمازشان درست نیست و بر آنها قضای آن واجب است.

[۱] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 1

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: لدينا مسجد تقام فيه الصلاة، وإمامنا فيه أعمى، ولكنه جاهل بأحكام الصلاة، فهو لا يطمئن في ركوع ولا سجود، وقد نصحناه كثيرًا ولكنه لم يستجب للنصح، فماذا نفعل معه؟ وهل تجوز الصلاة خلفه؟

فأجاب رحمه الله تعالى: إذا كان الإمام لا يطمئن في صلاته الطمأنينة الواجبة فإن صلاته باطلة؛ لأن الطمأنينة ركن من أركان الصلاة، وقد ثبت في الصحيحين وغيرهما من حديث أبي هريرة رضي الله عنه أن رجلا جاء فصلي صلاة لا يطمئن فيها، ثم جاء إلى النبي صلى الله عليه وسلم فسلم عليه، فرد عليه السلام وقال: «ارجع فصل فإنك لم تصل»، فعل ذلك معه ثلاثا ولم يُقمِ الصلاة، ثم قال الرجل للنبي صلى الله عليه وسلم: والذي بعثك بالحق لا أحسن غير هذا فعلمني. فقال له النبي صلى الله عليه وسلم: «إذا قمت إلى الصلاة فأسبغ الوضوء، ثم استقبل القبلة فَكَبِّرْ، ثم اقرأ ما تب معك من القرآن، ثم اركع حتى تطمئن راكعا ثم ارفع حتى تطمئن قائما، ثم اسجد حتى تطمئن ساجدا، ثم ارفع حتى تطمئن جالسا، ثم اسجد حتى تطمئن ساجدا، وافعل ذلك في صلاتك كلها»، فَبَيَّنَ النبي صلى الله عليه وسلم أن هذا الرجل لا صلاة له؛ لأنه لم يطمئن، وكرره ثلاثًا ليستقر في ذهنه أن صلاته غير مجزئة، ولأجل أن يكون مستعدًا تمام الاستعداد لتلقي ما يعلمه النبي صلى الله عليه وسلم.

وإذا كان كذلك فإن هذا الإمام الذي لا يطمئن في صلاته لا تَصِحُ صلاته، ولا يصح الاقتداء به، وعليه أن يتقي الله -عز وجل- في نفسه وفي من خلفه من المسلمين، حتى لا يوقعهم في صلاة لا تنفعهم.

وإذا دخلت مع الإمام ثم رأيته لا يطمئن، فإن الواجب عليك أن تَنْفَرِدَ عنه وتتم الصلاة لنفسك بطمأنينة، حتى تكون صلاتك صحيحة. وهذه المسألة – أعني: عدم الطمأنينة – ابتلي بها كثير من الناس في هذا الزمن، ولا سيما في الركنين اللذين بعد الركوع وبين السجدتين، فإن كثيرا من الناس من حين ما يرفع من الركوع يسجد، ومن حين ما يقوم من السجدة الأولى يسجد الثانية بدون طمأنينة، وهذا خلاف هَدي النبي صلى الله عليه وسلم، وخلاف ما أمر به الرجل الذي قال له: «ثم ارفع حتى تطمئن قائما، ثم ارفع حتى تطمئن جالسا»، وكان أنس بن مالك رضي الله عنه يصلي، فيطمئن في هذين الركنين حتى يقول القائل: قد نَسِي، من طول ما يطمئن فيهما، عكس ما عليه الناس اليوم. نسأل الله لنا ولهم الهداية.

يقول السائل: فضيلة الشيخ: إنما لا يؤمرون بإعادة الصلاة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: أما ما مضى فهم على جَهْلٍ في الأمر، فلا يلزمهم قضاء ما مضى، ولهذا لم يأمر النبي – عليه الصلاة والسلام- هذا الرجل بقضاء ما مضى، وأما بعد أن يَبْلُغَهُمُ العلم، ثم يُصَلُّون بعد العلم فأن صلاتهم لا تصح، فإنه يلزمهم قضاء ما صلوا.