(۲۷۲۹) حكم وجوب یا سنت بودن نماز جماعت

(۲۷۲۹) سوال: صحبت پیرامون سنت بودن نماز جماعت زیاد شده است، تا جایی که یکی از طلبه‌‌ها به خاطر این شبهه به مسجد نمی‌‌آید و ضعف مردم بر شما پوشیده نیست و باز کردن باب برای آن‌‌ها کسالت خیلی‌‌ها را زیاد می‌‌کند و از نماز جماعت تخلف می‌‌کنند، لطفا در این مورد ما را توجیه سازید؟

جواب:

قول به اینکه نماز جماعت سنت است که هر وقت انسان خواست آن را بخواند و هر وقت خواست آن را ترک کند، قول ضعیف و مخالف قرآن و سنت است.

اما از قرآن: الله À می‌‌‌‌فرماید: {وَإِذَا كُنتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِن وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَىٰ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ ۗ}[نساء: ۱۰۲](و چون (وقت خوف) در میان آن‌‌ها باشی، و برای آن‌‌ها نماز بر پا کردی، باید دسته‌ای از آن‌‌ها با تو(به نماز) بایستند، و باید سلاح‌‌هایشان را با خود برگیرند. و چون سجده کردند(و نماز را تمام نمودند) باید (دسته دوم) پشت سرتان باشند، و باید آن دسته‌ای که نماز نخوانده‌اند؛ بیایند و با تو نماز بخوانند، و باید آن‌‌ها احتیاط کنند و سلاح‌‌هایشان را(در نماز) با خود بگیرند). الله À نماز جماعت را در حالت ترس واجب نموده و به گروه اول اجازه داده که نمازش را به اتمام برساند و سلام دهد در حالی که امام هنوز در نماز است و به گروه دوم اجازه داده که هنگامی که حاضر شد همراه امام وارد نماز شوند و هنگامی که امام برای تشهد نشست، بلند شوند و رکعتی که از آن‌‌ها فوت شده را قبل از اینکه امام سلام دهد، بخوانند و همه‌‌ی این‌‌ها به خاطر اقامه‌‌ی نماز جماعت است.

اما در سنت: رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «لقد هممت أن آمر بالصلاة فتقام، ثم آمر رجلا فیؤم الناس، ثم أنطلق معی برجال معهم حزم من حطب إلی قوم لا یشهدون الصلاة، فأحرّق علیهم بیوتهم بالنار»[۱](به تأکید خواستم دستور دهم که نماز برپا شود، سپس به شخص دستور دهم که امام شود، بعد از آن همراه مردانی که همراه آن‌‌ها بسته‌‌هایی از هیزم است، به سوی اقوامی بروم که برای نماز جماعت حاضر نمی‌‌شوند، تا خانه‌‌های آن‌‌ها را با آتش بسوزانم) همچنین رسول الله ﷺ می‌‌فرماید: «من سمع النداء فلم یجب فلا صلاة له، إلا من عذر»[۲](کسی که اذان را بشنود اما اجابت نکند، نمازی بر وی نیست، مگر اینکه عذر داشته باشد) و شخص نابینایی از ایشان اجازه گرفت که در خانه نماز بخواند و به ایشان اجازه داد، اما هنگامی که خواست برود، فرمود: آیا صدای اذان را می‌‌شنوی؟ گفت: بله! فرمود: اجابت کن. [۳]

لذا قول به سنت بودن نماز جماعت قول ضعیفی است که به آن اعتماد نمی‌‌شود و قول درست این است که نماز جماعت بر مردان بالغ واجب است و اگر بدون عذر آن را ترک کنند و بدون جماعت بخوانند، در خطر هستند، زیرا برخی از علما M می‌‌گویند: اگر نماز جماعت را بدون عذر ترک نمود، نمازش درست نیست، مانند شیخ الاسلام ابن تیمیه O که نظرش بر این است که نماز جماعت شرط صحت نماز است[۴] و اگر کسی بدون عذر نمازش را با جماعت نخواند نمازش درست نیست، هرچند که هزار بار بخواند، لذا مسأله بسیار خطرناک است.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

[۳] مسلم: کتاب المساجد و مواضع الصلاة، باب یجب إتیان المسجد علی من سمع النداء، شمارهی (۶۵۳).

[۴] الفتاوی الکبری (۵/۳۴۵)، و مجموع الفتاوی (۲۴/۱۰۱).

تعداد بازدید: 3

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: كَثُرَ الكلام حول سُنية صلاة الجماعة، حتى إن أحد طلبة العلم لا يحضر إلى المسجد بهذه الشبهة، ولا يخفى عليكم ضعف الناس وفتح الباب لهم مما يكثر الكسل عند البعض، والتخلف عن الجماعة، وجهونا في ضوء هذا السؤال؟ فأجاب رحمه الله تعالى: القول بأن صلاة الجماعة سُنَّة إن شاء الإنسان أقامها، وإن شاء تركها، قول ضعيف مخالف للكتاب والسنة.

أما الكتاب فقد قال الله تعالى: ﴿ وَإِذَا كُنتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلَاةَ فَلْتَقُمْ طَائِفَةٌ مِّنْهُم مَّعَكَ وَلْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذَا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِن وَرَائِكُمْ وَلْتَأْتِ طَائِفَةٌ أُخْرَىٰ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَلْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَأَسْلِحَتَهُمْ ﴾ [النساء: ۱۰۲]، فأوجب الله صلاة الجماعة مع الخوف، وأذن للطائفة الأولى أن تَقْضِيَ صلاتها وتُسَلَّمُ والإمام لم يزل باقيا، وأذِنَ للطائفة الثانية إذا حضرت أن تدخل مع الإمام، فإذا جلس للتشهد قامت وقضت الركعة التي فاتتها، قبل أن يُسَلَّمَ الإمام، كل ذلك من أجل إقامة الجماعة.

وأما السنة فلقد قال النبي -صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «لقد هَمَمَتُ أن آمر بالصلاة فتقام، ثم آمر رجلًا فيصلي بالناس، ثم أنطلق برجال معهم جزم من حطب إلى قوم لا يشهدون الصلاة، فأحرق عليهم بيوتهم بالنار»، وقال – صلى الله عليه وعلى آله وسلم-: «مَن سَمِعَ النداء فلم يجب فلا صلاة له إلا من عذر»، واستأذنه رجل أعمى أن يصلي في بيته، فأذن له، فلما أَدْبَرَ ناداه فقال: «هل تسمع النداء؟» قال: نعم. قال: «أجب».

فالقول بالسنية – أي: سُنيّة صلاة الجماعة – قول ضعيف لا معول عليه، والصواب أن صلاة الجماعة واجبة على الرجال البالغين، وأنهم إذا تركوها من غير عذر وصلوا من غير جماعة فهم على خطر؛ لأن بعض العلماء يقول: إذا ترك صلاة الجماعة من غير عذر فلا صلاة له كشيخ الإسلام ابن تيمية رحمه الله، فإنه يرى أن صلاة الجماعة شرط لصحة الصلاة)، وأن من لم يُصَلِّ مع الجماعة بدون عذر فلا صلاة له ولو صلى ألف مرة، فالمسألة خطيرة جدًا.