(۲۴۲۵) سجود سهو چه زمانی که قبل از سلام و چه زمانی بعد از سلام است؟

(۲۴۲۵) سوال: سجود سهو چه زمانی که قبل از سلام و چه زمانی بعد از سلام است؟

جواب:

سجود سهو در نماز در دو موضع بعد از سلام است:

موضع اول: اگر زیادتی انجام داد مثل این که در یک رکعت دو بار رکوع و سه بار سجده کند یا در موضع قیام بشیند یا در موضع نشستن بلند شود یا در نماز چهار رکعتی پنج رکعت بخواند یا قبل از تمام شدن نماز سلام دهد سپس به یاد آورد و نمازش را تمام کند و مهم این است زمانی که زیادت در نماز رخ دهد سجده‌ی سهو بعد از سلام می‌باشد و دلیل آن حدیث ابو هریره J است که رسول الله ﷺ: «صلى إحدى صلاتي العشي -إما الظهر أو العصر- ركعتين، ثمم ذكّروه فأتمّ و سلّم، ثم سجد سجدتين بعد السلام و سلم»[۱]: (یکی از نمازهای ظهر یا عصر را دو رکعت خواند سپس به یاد آورد و نماز را تمام کرد و سلام داد سپس دو سجده را بعد از سلام بجا آورد و سلام داد): و حدیث ابن مسعود J: «أن النبي صلى بهم الظهر خمسًا، فلما انصرف قيل له: يا رسول الله زيد في الصلاة؟ قال: وما ذاك؟ قال: صليت خمسًا. فثنى رجليه ثم سجد سجدتين بعد ما سلم»[۲]: (رسول الله ﷺ نماز ظهر را پنج رکعت خواند و هنگامی که نماز را به اتمام رساند به ایشان گفتند: یا رسول الله آیا به رکعت نماز زیاد شده است؟ ایشان فرمود: مگر چه شده است؟ (صحابی) گفت: نماز را پنج رکعت خواندی آنگاه رسول الله ﷺ دو زانو نشست سپس بعد از سلام دو سجده کرد): بنابراین اگر در نماز زیادتی رخ داد جایگاه سجده‌ی سهو بعد از سلام می‌باشد.

موضع دوم: اگر شک کرد و یکی از دو طرف برایش ترجیح داشت بعد از سلام سجده‌ی سهو می‌کند مثل این که شک کند در رکعت سوم است یا دوم؟ و نزد او ترجیح پیدا می‌کند که در رکعت سوم می‌باشد پس نمازش را بر اساس همان تمام می‌کند و سجده‌ی سهو را بعد از سلام بجا می‌آورد یا ترجیح این است که در رکعت دوم است که نماز را بر همین مبنا به پایان می‌رساند و سجده‌ی سهو را بعد از سلام می‌خواند.

و سجده‌ی سهو قبل از سلام در موضع می‌باشد:

موضع اول: اگر در نماز نقصی باشد و آن نقص از واجبات نماز باشد مثل این که تشهد اول را فراموش کند یا فراموش کند که در رکوع یا سجود تسبیح گوید، سجده‌ی سهو قبل از سلام قرار دارد.

موضع دوم: هنگامی که شک کند و ترجیحی نداشته باشد که بر حداعقل بنا می‌شود چون که بر آن یقین دارد و سجده‌ی سهو را قبل از سلام قرار می‌دهد مثلا اگر شک کند که در رکعت دوم یا سوم می‌باشد؟ و هیچ کدام برایش ترجیحی ندارد آن را رکعت دوم در نظر می‌گیرد و بر اساس آن نماز را تمام می‌کند و سجده‌ی سهو را قبل از سلام قرار می‌دهد.

[۱] تخریج آن گذشت.

[۲] تخریج آن گذشت.

تعداد بازدید: 7

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: سجود السهو متى يكون قبل السلام، ومتى يكون بعد السلام؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: سجود السهو في الصلاة يكون بعد السلام في موضعين:

الموضع الأول: إذا زاد مثل أن يركع مرتين، أو يسجد ثلاث مرات، أو يجلس في موضع القيام، أو يقوم في موضع الجلوس، أو يصلي خمسا في رباعية، أو يسلم قبل تمام الصلاة ثم يذكر فيُتِمَّ، المهم متى كان للزيادة فهو بعد السلام ودليل ذلك حديث أبي هريرة رضي الله عنه أن النبي – صلى الله عليه وعلى آله وسلم- «صلى إحدى صلاتي العشي – إما الظهر أو العصر – ركعتين، ثم ذَكَّرُوه فأَتَمَّ وسلم، ثم سجد سجدتين بعد السلام وسلم».. وحديث ابن مسعود رضي الله عنه أن النبي – صلى الله عليه وآله وسلم – صلَّى خمسا، فلما سلم قالوا: يا رسول الله أزِيدَ في الصلاة؟ قال: وما ذاك؟ قالوا: صليت خمسا. «فَثَنَى رِجْلَيْه و سجد سجدتين»، هذا موضع إذا زاد في الصلاة فإن سجود السهو يكون بعد السلام.

والموضع الثاني: إذا شك وترجح عنده أحد الطرفين، فإنه يسجد بعد السلام، مثال ذلك: شك هل هذه الركعة الثالثة أو الثانية؟ وتَرَبَّحَ عنده أنها الثالثة، فإنه يتم على أنها الثالثة، ويسجد بعد السلام شك هل هي ا الثالثة أو الثانية؟ وترجح عنده أنها هي الثانية، فيتم على الثانية، ويسجد بعد السلام.

ويكون السجود قبل السلام في موضعين أيضًا:

الموضع الأول في النقص، وذلك فيما إذا نقص واجبا من واجبات الصلاة، كما لو نسي التشهد الأول، أو نَسِيَ أن يُسَبِّح في الركوع أو في السجود، فإنه يسجد قبل السلام.

والموضع الثاني: إذا شك ولم يترجح عنده شيء، فإنه يبني على الأقل لأنه متيقن، ويسجد السهو قبل السلام، فلو شك هل هو في الركعة الثانية أو في الركعة الثالثة؟ بدون أن يترجح عنده أحد الطرفين، فإنه يجعلها الثانية ويتم عليها، ثم يسجد قبل السلام.