(۲۴۲۴) حکم تذکر به امام جماعت در صورت اشتباه در تعداد رکعات نماز

(۲۴۲۴) سوال: امام در نماز چهار رکعتی اشتباه می‌کند آیا جایز است که قبل از سلام نماز او را متوجه خطایش در اثنای نماز کنیم؟ خطای او در نقص یا زیادت رکعت می‌باشد؟

جواب:

اگر امام خطا کرد واجب است که او را متوجه خطایش سازید پس اگر زیادتی در نماز انجام داد او را متوجه سازید و چگونه او را متوجه می‌کنید؟ مردان او را با سبحان الله گفتن و زنان با دست زدن؛ لذا می‌گویی: سبحان الله اگر فهمید که خوب است و اگر نفهمید آیه‌ای را می‌خوانید که به آن اشاره داشته باشد بنابراین اگر سجده را ترک کرد و به او هشدار دادید اما متوجه نشد می‌گوییم: {وَٱسۡجُدۡ وَٱقۡتَرِب} [سوره العلق: ۱۹] : (و سجده کن و (به الله) تقرب جوی): یا {یَـٰۤأَیُّهَا ٱلَّذِینَ ءَامَنُوا۟ ٱرۡكَعُوا۟ وَٱسۡجُدُوا۟} [سوره الحج: ۷۷] : (ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! رکوع کنید، و سجده کنید).

این مهم است که را با قرآن متوجه سازید ولی گاهی اوقات امام زیادتی را در نماز ایجاد می‌کند مثل بلند شدن برای رکعت پنجم در نماز ظهر پس مأمومین می‌گویند: سبحان الله ولی اگر اصرار کرد که آن رکعت را بخواند می‌گوییم: مأمومین می‌نشینند و همراه او بلند نمی‌شوند سپس همراه او سلام می‌دهند و او باید سبب زیادی خواندن این را متوجه‌شان سازد چون ممکن است سبب زیادت فراموشی قرائت سوره‌ی فاتحه در یکی از رکعات بوده باشد و انسان هنگامی که قرائت فاتحه را فراموش کند و برای رکعت بعدی بلند شده است آن رکعتی که در آن فاتحه را فراموش کرده است لغو می‌شود و بعد بجای آن می‌خواند پس باید ایشان را متوجه این سازد و بگوید: من می‌دانم که برای رکعت پنجم بلند شده‌ام اما فاتحه را در رکعت اول یا دوم یا سوم فراموش کردم.

و اینجا می‌گویم: اگر حقیقتا فراموش کرده است اما اگر فقط شک کرده است به آن توجه نمی‌کند اگر که انسانی است که بسیار شک می‌کند چون بعضی از مردم هستند که بسیار شک می‌کنند تا جایی که کاری نیست که انجام ندهند مگر این که در آن شک کنند و در این صورت به این شک توجهی نمی‌شود همانطور که بعد از پایان نماز شک کند به این شک توجهی نمی‌شود و برای این مثال‌های زیادی است: مثل این که او الان دستش را می‌شوید ولی در مضمضه و استنشاق شک کرده است و می‌گوید: نمی‌دانم که مضمضه و استنشاق کرده‌ام یا نه؟ می‌گوییم: اگر که این شک بسیار برایش پیش می‌آید یعنی هر زمانی که وضو می‌گیرد دچار شک می‌شود به این شک توجه نمی‌کند و فرض کند که مضمضه و استنشاق کرده است و همچنین اگر بعد از وضو شک کرد که والله نمی‌دانم که آیا سرم را مسح کرده‌ام یا نه؟ می‌گوییم: به آن توجه نمی‌شود زیرا شک بعد از عبادت اعتباری ندارد.

و همچنین اگر در تعداد دور طواف شک کند که آیا شش یا پنج دور طواف کرده است؟ می‌گوییم: اگر در اثنای طواف است نگاه می‌کند در آنچه شک کرده است و موضوع تمام شده است اما اگر بعد از طواف شک کند و بگوید: والله نمی‌دانم که شش دور یا هفت دور طواف کرده‌ام؟ این شک اعتباری ندارد و آن را هفت دور در نظر می‌گیرد.

و این قاعده برای انسان مفید است: اگر بسیار شک می‌کند به آن توجه نکند و اگر بعد از تمام شدن آن عبادت دچار شک شود به آن توجه نکند مگر این که به یقین برسد چون زمانی که به یقین رسید باید آن نقص را جبران کند.

تعداد بازدید: 2

این صفحه را به اشتراک بگذارید

مشاهده‌ی اصل متن عربی

يقول السائل: أخطأ الإمام في الصلاة الرباعية، فهل يجوز لنا أن نُذَكَّرَهُ بالخطأ أثناء الصلاة قبل السلام؟ والخطأ يكون إما ركعة نقص أو زيادة؟

فأجاب – رحمه الله تعالى-: يجب أن تُنبهه إذا أخطأ، فإن كان فيه زيادة فنبهوه، وبماذا يكون التنبيه ؟ يكون بالتسبيح للرجال والتصفيق للنساء. تقول: سبحان الله، إن فهم المراد فهذا هو المراد والمطلوب، وإن لم يفهم فاقرؤوا آية تشير إلى هذا، فإذا قدرنا أنه ترك سجدة ونبهتموه ولكنه لم ينتبه نقول: ﴿ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِب ﴾ [العلق: ١٩]، أو: ﴿ يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَرْكَعُوا وَاسْجُدُوا ﴾ [الحج: ٧٧].

المهم تنبهونه بشيء من القرآن، لكن أحيانًا يقوم الإمام بزيادة، مثل أن يقوم إلى خامسة في الظهر، فيُنبهه المأمومون: سبحان الله ! لكن إن أصر على أن يأتي بهذه الركعة فهنا نقول: يجلسون ولا يقومون معه، ثم يُسَلِّمُون معه، وعليه أن ينبههم لسبب الزيادة؛ لأن سبب الزيادة قد يكون نسيانه لقراءة الفاتحة في إحدى الركعات والإنسان إذا نسي قراءة الفاتحة حتى قام للركعة التي تليها فإن التي نسي قراءة الفاتحة فيها تُلْغَى وتكون التي بعدها بدلا عنها، فيجب أن ينبههم بأن يقول: أنا أعلم أني قمت إلى خامسة، لكني نسيت قراءة الفاتحة في الركعة الأولى، أو في الركعة الثانية أو في الثالثة.

وهنا أقول: إنه يعتبر هذا النسيان إذا كان النسيان حقيقة، أما إذا كان شَكّا فلا يلتفت إليه إذا كانت الشكوك عنده كثيرة؛ لأن بعض الناس تكون الشكوك عنده كثيرة حتى لا يكاد يفعل شيئًا إلا شك، فهذا يلغي الشك ولا يهتم به، كما لو شك بعد انتهائه فإنه لا يلتفت إلى هذا الشك، ولهذا أمثلة كثيرة:

منها لو شك في المضمضة والاستنشاق وهو الآن يغسل يديه، قال: ما أدري أتمضمضت واستنشقت، أم لا؟ نقول: إذا كان هذا الشك يرد عليه كثيرا، كلما توضأ شك، فلا يلتفت إليه، وليعتبر نفسه قد تمضمض واستنشق، كذلك لو شك بعد أن فرغ من الوضوء قال: والله ما أدري هل مسحت رأسي أم لا؟ نقول: لا تلتفت إليه؛ لأن الشك بعد الفراغ من العبادة لا عبرة به.

ومثل ذلك لو شك في أشواط الطواف هل طاف ستة أو طاف خمسة؟ نقول: إذا كان في أثناء الطواف فليأتِ بما شك فيه وينتهي الموضوع، وإذا كان بعد أن فرغ من الطواف وانصرف قال والله ما أدري هل طفت ستة أو سبعة ؟ فلا عبرة بهذا الشك، يُلغي هذا الشك ويجعلها سبعة.

وهذه قاعدة مفيدة للإنسان إذا كثرت الشكوك معه فلا يلتفت إليها، وإذا وقع الشك بعد الفراغ من العبادة فلا يلتفت إليه، إلا أن يتيقن، فإذا تيقن وجب عليه أن يأتي بما نقص.