(۲۴۰۱) سوال: حکم عجله کردن در خروج از مسجد بعد از نماز چیست و عبور از وسط نماز‌گزاران در صف‌های آخر؟

جواب:

هنگامی که کسی نمازش پایان یافت دیگر آن مکان برای کسی نیست و کسی که بلند می‌شود و در حالی که در راه است ذکر می‌کند و در این اشکالی نیست زیر الله À می‌فرماید: {فَإِذَا قَضَیۡتُمُ ٱلصَّلَوٰةَ فَٱذۡكُرُوا۟ ٱللَّهَ قِیَـٰمࣰا وَقُعُودࣰا وَعَلَىٰ جُنُوبِكُمۡۚ} [سوره النساء: ۱۰۳] (پس چون نماز را به پایان رساندید، الله را ایستاده، و نشسته و بر پهلوی خویش (خوابیده) یاد کنید): یعنی در هر حالی که بودید و کسانی از مردم که سریع بلند می‌شوند و می‌روند که در عهد رسول الله ﷺ نیز بوده‌اند همانطور که در حدیث ابوهریره J در قصه‌ی سهو رسول الله ﷺ آمده است هنگامی که بعد از دو رکعت سلام نماز را داد، در آنجا گفت: «و خرج سرعان الناس من المسجد»[۱]: (و مردمی که شتاب داشتند از مسجد خارج شدند): و مثل این اشکالی ندارد و اذیتی که از رد شدن مردم حاصل می‌شود مقصود نیست و در صف‌های آخر مجال بلند شدن برایشان وجود دارد اما شکی نیست که از فروتنی و اخلاق نیک این است هنگامی که زود بلند شدی با آرامش و اجازه گرفتن از میان مردمی در صف‌ها نشسته‌اند و تسبیح می‌کنند رد شوی و آنها را اذیت نکنی و اولی‌تر آن است که در مکان خود بمانی و تسبیح بگویی مادامی که نیازی مانند فشار دست‌شویی رفتن و غیره نباشد که در این صورت معذور می‌باشی.

[۱] رواه البخاری (۱۲۲۹) و مسلم (۵۷۳).